Cấm và cắt

Đón nhận văn hóa là hành động tự nguyện. Hơn nữa, với khán giả đủ tuổi và đủ trình độ để thưởng thức văn hóa thì việc cấm hoặc bắt họ xem một bộ phim bị cắt duyệt thô bạo là chuyện không thực tế.

Đọc E-paper

Hầu như quốc gia nào cũng có đơn vị kiểm duyệt những ấn phẩm văn hóa. Riêng với phim, hệ thống phân loại phim bài bản nhất hiện nay là Hollywood, với Hiệp hội Điện ảnh Mỹ (gọi tắt là MPAA) đưa ra các giới hạn phim trên toàn nước Mỹ theo các cấp độ khác nhau, áp dụng cho cả phim nước ngoài.

Với phim dành cho khán giả độ tuổi 20 - 40 (lứa tuổi xem phim nhiều nhất) thường là R với rất nhiều phim trong các năm qua như: Rừng Na-Uy, Skyfall, Django Unchained... đều có cảnh nóng, cảnh bạo lực nhưng vẫn được chiếu "thoải mái" tại Việt Nam và hầu như không bị cắt xén.

Gần hơn Hollywood, đã có những tác phẩm mô tả xã hội đen của điện ảnh Hồng Kông, như loạt phim Young and Dangerous nói về các băng nhóm thích xài luật rừng, hay Portland Street Blues thậm chí còn mang cả khu phố đèn đỏ tai tiếng lên màn ảnh.

Trong những phim này, đợi sau khi những màn thanh trừng diễn ra với vô số tình tiết éo le và cả cảm động thì những người thực thi pháp luật, công an hình sự, cảnh sát mới vào cuộc và lúc đó bộ phim cũng kết thúc đúng quy trình của một phim tội ác. Rồi người xem phim kết luận rất rõ ràng và cụ thể: cái ác sẽ phải trả giá.

Ở Việt Nam, thời gian gần đây, Lấy chồng người ta, Scandal và Ngôi nhà trong hẻm là ba trong số những phim có cảnh bạo lực tương đối vẫn ra rạp và có lượng khán giả riêng.

Đây được xem là thái độ thoáng của điện ảnh Việt Nam. Tuy nhiên, đến khi Bụi đời Chợ Lớn chuẩn bị ra rạp thì lại bị ngưng chiếu vì lý do bạo lực, vì có nhiều băng nhóm xã hội đen nhưng không có tình tiết công an vào cuộc.

Điều này nhanh chóng gây nên những dư luận trái chiều. Ai cũng biết, anh em nhà Charlie Nguyễn giỏi chuyên môn và tâm huyết với thể loại phim hành động nên không tránh khỏi bất ngờ khi biết Bụi đời Chợ Lớn bị ngưng chiếu bởi chính thế mạnh ấy.

Theo bà Ngô Phương Lan, Cục trưởng Cục Điện ảnh, việc phân loại phim hiện nay là chưa thích hợp ở Việt Nam vì mỗi quốc gia có kiểm định phim ảnh theo cách riêng, trước mắt là phải làm phim trung thực về đời sống.

Thế nhưng, lý do không phản ảnh sự thật chỉ là cái cớ, bởi nếu ngăn, hãy ngăn ngay từ đầu. Đợi khi bộ phim đã hoàn thành, ấn định ngày công chiếu thì mới bắt đầu kiểm duyệt, cắt xén và thậm chí còn có ý cấm chiếu thì khác nào tạo dư luận tiêu cực?

Đoàn làm phim không thể quay lại toàn bộ phim vì kinh phí không cho phép, và cũng rất khó để có thể cắt dựng, quay lại và biên tập cho phù hợp với tư tưởng chung chung của Hội đồng duyệt phim.

Có lẽ không là chuyện lạ khi "sự cố” của Bụi đời Chợ Lớn sẽ góp phần hình thành trong tâm thức của nhiều nhà làm phim Việt một cơ chế tự kiểm duyệt với tác phẩm mà họ đang và sẽ làm.