TTCK: Nhìn từ góc độ ngân sách Nhà nước

Thị trường diễn biến ổn định với mức độ rủi ro khá thấp trong giai đoạn hiện tại, mặc dù có nhiều thông tin chưa rõ ràng về tình hình ngân sách Nhà nước (NSNN). 

Đọc E-paper

Có thể nói hiệu ứng thông tin Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) thoái vốn khỏi Vinamilk đã giảm.

Cuối tuần qua, các cổ phiếu VNM, BMP, NTP đảo chiều giảm giá, FPT chỉ tăng giá nhẹ, trong khi BVH tăng mạnh 2.500 đồng/cổ phiếu. Giao dịch trong phiên sáng diễn ra trầm lắng, chỉ giằng co quanh mốc 590 điểm.

Nhịp độ giao dịch được đẩy lên cao hơn vào phiên chiều với lực cầu giá cao gia tăng mạnh giúp 2 chỉ số bật tăng.

Nhóm cổ phiếu ngân hàng gồm VCB, BID, CTG, STB, SHB cùng nhóm bảo hiểm với BVH, BMI, BIC luôn là nhân tố chính nâng đỡ chỉ số trong những ngày vừa qua.

Theo một số nhà phân tích, các nhà đầu tư (NĐT) đang nắm giữ cổ phiếu trong giai đoạn này hoặc bán chốt lời ngắn hạn hoặc tiếp tục tự tin nắm giữ.

Nếu quá trình này duy trì sau một giai đoạn nhất định thì người mua sẽ giúp quá trình tăng giá diễn ra bền vững. Lời khuyên này xuất phát từ việc thị trường đang bị tác động bởi nhiều yếu tố, trong đó, ngân sách là yếu tố khá chủ chốt.

Trước hết, thông tin về việc Chính phủ cho phép SCIC thoái vốn tại những cổ phiếu lớn (VNM và FPT). Nhiều suy đoán cho rằng, NSNN đang gặp khó khăn nên buộc phải điều chỉnh.

Một trong những vấn đề nhiều nhà đầu tư (NĐT) băn khoăn là thời điểm thoái vốn thích hợp đối với các khoản đầu tư trên.

Cũng có cái nhìn bao quát, một công ty chứng khoán đưa ra những phân tích chi tiết về mức độ khó khăn của ngân sách có thể là một gợi ý quan trọng. Cụ thể, số liệu NSNN 9 tháng đầu năm cho thấy tình hình thu chi ngân sách hiện nay.

Đầu tiên, sự sụt giảm của giá dầu tác động mạnh lên hai nguồn thu chính là thuế tài nguyên và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối với doanh nghiệp nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực dầu khí.

Theo đó, hai nguồn thu trên giảm lần lượt 35% và 19% so với cùng kỳ 2014. Dù vậy, thu ngân sách 9 tháng đầu năm vẫn đạt được 75% dự toán.

Kết quả trên có được là nhờ sự bù đắp đến từ nguồn thu thuế giá trị gia tăng và tiêu thụ đặc biệt cùng với sự cải thiện trong nguồn thu thuế thu nhập cá nhân.

Đáng quan tâm nữa trong thu NSNN 9 tháng chính là nguồn thu thuế thu nhập DN từ DNNN, giảm 41% so với cùng kỳ. Sự sụt giảm trên được cho là hệ quả của quá trình tái cấu trúc DNNN đang diễn ra.

Ở chiều chi, chi NSNN trong 9 tháng tăng khoảng 7% so với cùng kỳ nhưng chỉ bằng 71% dự toán.

Trong đó, chi thường xuyên sát với dự toán năm và tăng 9% so với cùng kỳ, trong đó, mức tăng cao nhất là chi trả nợ (+15%) tiếp theo là chi cho quản lý hành chính và kinh tế tăng lần lượt 12% và 10%.

Phần chi NSNN thấp hơn dự toán là do chi đầu tư phát triển, 9 tháng đạt mức tương đương cùng kỳ và chỉ bằng 65% dự toán cả năm.

Bội chi NSNN 9 tháng ước đạt xấp xỉ 141.000 tỷ đồng, tăng 7% so với cùng kỳ, tương đương bằng 62,4% dự toán. Lũy kế 9 tháng, bội chi NSNN gần 4,9%GDP, thấp hơn số bội chi 5,7% của năm 2014.

Như vậy, cân đối ngân sách đạt được mục tiêu nhưng cơ cấu thu chi đang cho thấy nhiều bất cập.

Chẳng hạn, nguồn thu chính của ngân sách là thuế TNDN không cải thiện (khu vực tư nhân và FDI), hay cơ cấu chi thiếu bền vững khi chi thường xuyên và chi trả nợ ngày càng chiếm tỷ trọng lớn.

Theo Bộ Tài chính (BTC), tổng thu NSNN năm 2015 có thể vượt dự toán 1,8% (gần 16.400 tỷ đồng), trong khi đó, chi ngân sách có thể thấp hơn dự toán do chi đầu tư phát triển. Cả năm 2015, ước tính bội chi NSNN khoảng 200.000 tỷ đồng ( gần 4,8% GDP).

Hiện tại, BTC đang dùng nhiều biện pháp để xử lý khó khăn trong ngân sách. Từ đầu năm đến nay, đã phát hành 101.500 tỷ đồng trái phiếu chính phủ, tính thêm 1 tỷ USD trái phiếu phát hành cho Vietcombank thì chỉ mới bù đắp được gần 62% mức bội chi.

Mới đây, BTC cũng đã vay NHNN 30.000 tỷ đồng, theo công bố khoản vay này phải hoàn trả trong năm.

Dù khẳng định nguyên nhân vay không phải do tình hình ngân sách khó khăn, song những động thái này cho thấy "thế khó” của NSNN.

Trước tỷ lệ trúng thầu thấp của trái phiếu chính phủ các kỳ hạn dài, Chính phủ buộc phải thay đổi chính sách huy động trái phiếu, đa dạng hóa trở lại các kỳ hạn phát hành. Ngoài ra, huy động trái phiếu quốc tế cũng là một phương án đang được tính đến.

Nhìn chung ngân sách đang bị ba áp lực lớn: (1) nguồn thu chính giảm; (2) gánh nặng trả nợ; (3) thiếu nguồn để chi đầu tư phát triển. Trong năm 2016, những áp lực này sẽ tiếp tục gia tăng do nghĩa vụ trả nợ vẫn cao và giá dầu chưa có dấu hiệu phục hồi.

Bên cạnh đó, lãi suất huy động đang có dấu hiệu tăng trở lại, sau khi cải cách lại kỳ hạn phát hành thì vấn đề lãi suất là yếu tố quyết định sự thành công việc huy động trái phiếu.

Cuối cùng, lộ trình tái cấu trúc DNNN có thể tạo ra một phần thu để bù đắp cho NSNN. Tuy nhiên, tiến độ chậm do ít hàng hóa chất lượng và thủ tục mất nhiều thời gian thì phương án bán vốn nhà nước tại những công ty đang niêm yết trên sàn có thể là một giải pháp khả thi.

>SCIC thoái vốn ở Vinamilk: Thời điểm nào là "thích hợp"?

>SCIC chưa quyết định thời điểm thoái vốn tại Vinamilk, FPT

>Tái cấu trúc ngân hàng: Kinh tế tư nhân vào cuộc

>Cải cách DNNN Trung Quốc: Dùng dao đả hổ để diệt ruồi?