Con dao 2 lưỡi margin

Bán giải chấp margin luôn là nỗi ám ảnh thường trực đối với các nhà đầu tư. 

Đọc E-paper

Giao dịch ký quỹ (margin - đòn bẩy tài chính) mang lại lợi nhuận tối đa cho nhà đầu tư mỗi khi nhận ra xu hướng thị trường bằng cách vay tiền của công ty chứng khoán để mua cổ phiếu. Tuy nhiên, mỗi khi tỷ lệ vay ký quỹ bị điều chỉnh khi cổ phiếu giảm giá sẽ gây ra thua lỗ nhanh chóng cho nhà đầu tư, thậm chí là "cháy tài khoản" nếu không nộp thêm tiền ký quỹ để duy trì ở mức an toàn.

Bán giải chấp cổ phiếu được hiểu là động thái bán ra của công ty chứng khoán nhằm thu hồi tiền, mà tiền này là tiền công ty chứng khoán đã cho nhà đầu tư vay để mua cổ phiếu theo một tỷ lệ quy định.

Giả sử nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu X (trong đó có sử dụng margin), khi giá cổ phiếu này giảm mạnh sẽ phải lựa chọn hoặc là để công ty chứng khoán bán ra một số lượng cổ phiếu X, hoặc là nộp thêm tiền vào tài khoản margin, hay đồng thời thực hiện cả hai để duy trì tỷ lệ an toàn tài khoản.

Thời gian để nhà đầu tư nộp thêm tiền vào tài khoản chứng khoán hoặc công ty chứng khoán tự động bán thường dao động trong khoảng từ 2 - 3 phiên giao dịch hoặc theo một tỷ lệ quy định nơi mở tài khoản.

Mỗi khi thị trường giảm mạnh hoặc cổ phiếu bị dính "tin đồn tiêu cực" thì tình trạng này lại diễn ra và nó sẽ thành một hiệu ứng giảm mạnh, đây cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng "cháy tài khoản" của nhà đầu tư.

Với tỷ lệ cấp margin theo quy định hiện hành tối đa là 50% - 50%, hay còn gọi là 1 - 1 (nhà đầu tư có tài sản trị giá 1 đồng sẽ được vay CTCK 1 đồng để mua chứng khoán), sau khi vay margin để mua chứng khoán thì giá trị tài sản là 2 đồng.

Nhưng cũng có tình trạng một số công ty chứng khoán cho khách hàng vay margin với tỷ lệ khá cao bằng cách hạ tỷ lệ ký quỹ xuống còn 20 - 30%, như vậy chỉ cần giá cổ phiếu "rung lắc" một vài phiên là công ty chứng khoán đã phải tính đến tình trạng margin call (gọi ký quỹ). Nếu xu hướng của thị trường đột ngột thay đổi thì việc sử dụng đòn bẩy tài chính với tỷ lệ cao là rủi ro rất lớn mà nhà đầu tư cần nắm rõ để có cách xử lý linh hoạt.

>>3 rủi ro lớn trên thị trường chứng khoán

Tình trạng công ty chứng khoán đột ngột thông báo cắt hoặc hạ tỷ lệ cho vay ký quỹ đối với cổ phiếu của doanh nghiệp cũng khiến nhà đầu tư đặt câu hỏi cổ phiếu này có vấn đề. Công ty chứng khoán cũng có lý do để chứng minh cho động thái này. Đó là khi nghi ngờ, đánh giá những cổ phiếu có khả năng gây ra rủi ro thì họ có quyền thực hiện những động thái không trái pháp luật để bảo vệ nguồn vốn của mình.

Nhưng cũng có những trường hợp sau khi công ty chứng khoán bán giải chấp cổ phiếu hoặc cắt margin một cổ phiếu X của nhà đầu tư hoặc nhà đầu tư xử lý xong tài khoản margin thì giá cổ phiếu tăng, công ty chứng khoán lại mở lại margin cổ phiếu X này bình thường thì sẽ gây thiệt hại một cách vô lý cho nhà đầu tư.

Cắt rồi lại mở margin, hoặc hạ hôm nay lại tăng hôm sau ảnh hưởng đến tâm lý cũng như cách kinh doanh của nhà đầu tư, bên cạnh đó còn thể hiện sự thiếu nhất quán trong việc đánh giá doanh nghiệp cũng như tính chuyên nghiệp trong việc quản lý rủi ro. Có lẽ cần có quy định bắt buộc các công ty chứng khoán phải công bố chi tiết liên quan đến cắt giảm margin.

Lãi suất vay ký quỹ hiện nay ở các công ty chứng khoán dao động khoảng từ 12 - 14%/năm. Như vậy, nếu lợi suất đầu tư mà nhà đầu tư thu được một năm bằng hoặc thấp hơn con số này thì coi như đầu tư không hiệu quả, chưa kể sẽ tiềm ẩn rủi ro một khi công ty chứng khoán cắt giảm đột ngột margin.

Margin cũng như con dao 2 lưỡi và hơn nữa, đây cũng là "chất gây nghiện" đối với những ai "lướt sóng" trên thị trường chứng khoán. Do đó, nhà đầu tư nên cân nhắc việc dùng margin và cần có kế hoạch cụ thể cũng như phản ứng linh hoạt trước những biến động của thị trường để giữ được thành quả đầu tư cũng như bảo vệ được đồng vốn đầu tư.

>>Không nên đánh đồng các DN niêm yết lỗ khủng