Khởi nghiệp từ ý tưởng tận thu trên đồng ruộng

1. Năm 1985, Phan Tấn Bện tốt nghiệp vào loại khá khoa cơ khí máy nông nghiệp trường Đại học nông - lâm TP. Hồ Chí Minh, chàng sinh viên xứ Tháp Mười không xin vào làm tại các cơ quan nghiên cứu khoa học chuyên ngành chế tạo máy nông nghiệp mà trở về quê hương lúa gạo.

Bện được bố trí vào công ty cơ khí tỉnh nhà. Làm việc tại văn phòng công ty hình như không thích hợp với con người đầu óc luôn nghĩ tới sự sáng tạo mang dấu ấn của riêng mình. Sau ba năm, Phan Tấn Bện xin chuyển sang nhà máy cơ khí để vừa trực tiếp sản xuất vừa tìm hiểu thiết kế và quy trình vận hành từng loại máy phục vụ sản xuất nông nghiệp thời bấy giờ.

Sau khi có tay nghề cơ khí nông nghiệp tương đối vững, Phan Tấn Bện lại suy nghĩ phải tự làm chủ công việc dù chỉ là một cơ sở sữa chữa cơ khí nhỏ. Với bản lĩnh quyết đoán, năm 1990, Phan Tấn Bện viết đơn xin nghỉ biên chế "Nhà máy cơ khí quốc doanh" ra làm ăn "cá thể” - theo cách nói của cụm từ này ở cái thời cả nước phát động phong trào "sản xuất tập thể” trong nông nghiệp.

Được cởi trói tư duy "sản xuất tập thể”, Phan Tấn Bện mở xưởng cơ khí phục vụ sản xuất nông nghiệp do anh làm chủ. Nhớ lại thuở hàn vi ra riêng tự thân lập nghiệp,  Phan Tấn Bện kể: "Ngày ấy, sản xuất trong điều kiện "ba không": không điện, không đường, không vốn. Cực nhọc lắm!".

Để giải quyết vốn mua vật tư phục vụ xưởng cơ khí của mình, Phan Tấn Bện đánh liều đi vay hai lượng vàng bán lấy tiền mua máy phát điện, máy hàn, bộ gió đá. Thế nhưng, suốt bảy năm ròng mặc dù được cởi trói khỏi "doanh nghiệp quốc doanh", kỹ sư Phan Tấn Bện cũng chỉ là anh thợ hàng ngày quẩn quanh sửa chữa máy bơm, máy cày, máy phát điện công suất nhỏ giúp bà con nông dân trồng lúa giữa Đồng Tháp Mười luôn hứng chịu những trận thủy thần mỗi khi lũ về.

Lòng tự trọng của người trí thức đồng cảm với nhu cầu của người nông dân trên đồng ruộng, kỹ sư Phan Tấn Bện quyết tâm tạo ra sản phẩm mang tên anh. Từ anh thợ sửa chữa cơ khí, Phan Tấn Bện sử dụng kiến thức cơ bản học trong trường để khởi nghiệp vừa nghiên cứu vừa sáng chế một số máy nông nghiệp. Năm 2014, kỹ sư Phan Tấn Bện thành lập Công ty trách nhiệm một thành viên Phan Tấn. Đây cũng là thời kỳ anh cho ra đời máy thu hoạch lúa đa năng (cắt lúa xếp thành dãy tự động thu gom đưa lên thùng phóng)... mang tên Phan Tấn được xuất xưởng đến tay nông dân.

Kỹ sư Phan Tấn Bện kể: "Năm 2015, máy được đưa đi đấu xảo tại cuộc triễn lãm máy nông nghiệp toàn quốc do Liên hiệp các hội khoa học - kỹ thuật Việt Nam tổ chức. Không ngờ, sản phẩm máy thu hoạch lúa của tôi được trao giải nhì. Thành công này đã khích lệ tôi phải sáng tạo hơn nữa, phải cho ra những sản phẩm có giá trị”.

2. Sau thành công của sản phẩm máy thu hoạch lúa đa năng, chàng kỹ sư cơ khí chế tạo máy nông nghiệp Phan Tấn Bện nghĩ đến chuyện phải tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp tư nhân trong cơ chế thị trường và hội nhập bằng chính sản phẩm mang tên mình. Từ suy nghĩ này, anh miệt mài nghiên cứu và chế tạo máy cuộn rơm nhằm giúp nông dân tận thu phế phẩm rơm rạ sau thu hoạch để tăng thu nhập trên từng diện tích đất trồng lúa.

Để có sản phẩm máy cuộn rơm, Phan Tấn Bên đã  tìm đến nhiều địa phương vùng đồng bằng sông Cửu Long,  miền đông Nam bộ... gần thì cưỡi xe gắn máy, xa thì dùng xe ô tô đến với nông dân trong mùa thu hoạch lúa để quan sát, ghi chép tỉ mỉ số liệu liên quan đến phế phẩm rơm, rạ sau thu hoạch. Những chuyến đi thực địa như vậy có tác dụng giúp anh hình thành ý tưởng chế tạo máy. Cùng với ý tưởng sáng tạo, cộng với trên ba mươi năm kinh nghiệm nghành cơ khí chế tạo máy nông nghiệp đã giúp kỹ sư Phan Tấn Bện nghiên cứu và chế tạo thành công máy cuộn rơm.

- Thành công ngay từ chiếc máy cuộn rơm mới ra đời cách nay ba năm? - Tôi hỏi Phan Tấn Bện.

Một thoáng suy nghĩ, anh thong thả nói:

- Đâu có ngon ăn như anh nghĩ. Trầy trật lắm! Chiếc máy đầu tiên đưa ra hiện trường chạy thử không đạt yêu cầu như ý mình muốn. Nhờ đó, tôi có cơ hội điều chỉnh, hoàn thiện những khiếm khuyết của một vài chi tiết máy.

Kéo tôi sát bên chiếc máy cuộn rơm chuẩn bị giao cho khách hàng ở Vĩnh Long, như một giáo viên cơ khí chế tạo máy đang giảng bài cho sinh viên, Phan Tấn Bện giải thích: "Một số máy cuộn rơm đang có mặt ở nước ta đều là loại máy phải liên hợp với máy kéo bánh hơi để cuộn rơm, chưa phù hợp với điều kiện ở những địa hình đồng ruộng ẩm ướt, khi vận hành sẽ làm rơm cuộn bị bùn bẩn, lại còn phải có thêm phương tiện khác để thu nhặt và chuyển rơm về nơi tập kết".

Để khắc phục điểm yếu của dòng máy cuộn rơm ngoại nhập, Phan Tấn Bện chế tạo máy cuộn rơm mang mã hiệu PT - CR57, tự hành bằng bánh xích cao su năng suất lớn, có thùng chứa rơm phía sau, không cần phải công thu gom, vận hành rất thuận tiện cả trên đất ẩm ướt, sình lầy. Toàn bộ máy được đặt trên hệ thống di động bằng xích cao su. Khi thùng chứa đầy rơm, người điều khiển máy chỉ việc cho máy cuộn rơm đến điểm tập kết, kéo cần thuỷ lực là rơm rời khỏi máy.

Biết tôi là người ngoại đạo, không rành rẽ những bộ phận của máy cuộn rơm cũng như quy trình vận hành máy, Phan Tấn Bện kéo lại gần mấy người khách bên tỉnh Vĩnh Long sang đặt hàng mua máy. Tôi hỏi khách hàng tên Huỳnh Văn Phú, nông dân huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long:

- Gia đình anh nhiều ruộng nên phải mua máy để tận thu rơm?

Anh Phú cười xởi lởi, nói:

- Đâu lắm đất bằng nông dân vùng Đồng Tháp Mười. Vì ít đất canh tác nên phải sang Công ty Phan Tấn đặt hàng mua máy về làm dịch vụ thu gom rơm để có thêm thu nhập cho gia đình.

Anh Phú cho biết thêm,  trước đây bà con nông dân dọn đất chuẩn bị làm vụ mới chỉ biết đốt rơm, đốt rạ ngay trên đồng. Sau này bà con không chỉ thu rơm về trữ làm thức ăn chăn nuôi mà còn dùng rơm làm giá thể để trồng nấm. Vì thế, rơm ngày càng có giá. 

"Một cuộn rơm do máy của Công ty Phan Tấn cuộn có trọng lượng 12 kg, giá bán trên thị trường 12.000 đồng. Suy ra, trên diện tích 1 ha ngoài sản lượng đạt từ 6 - 7 tấn thóc/vụ, người nông dân còn thu 130 - 170 cuộn rơm, giá trị tăng thêm khoảng 2 triệu đồng/ha", anh Phú nói. Theo tính toán của anh Huỳnh Văn Phú, với máy cuộn rơm của Công ty Phan Tấn, sau 4 năm sử dụng không chỉ hoàn vốn mua máy mà còn tạo thêm công việc và thu nhập cho lao động trong gia đình.

Nhờ kết cấu gọn nhẹ, đa năng, sau ba năm sản xuất, đến cuối năm 2018 Công ty TNHH một thành viên Phan Tấn đã cung cấp cho thị trường từ đồng bằng sông Cửu Long đến miền đông Nam bộ và Tây Nguyên trên 800 sản phẩm máy cuộn rơm.

Ngoài ra, Công ty Phan Tấn còn tạo việc làm thường xuyên cho 80 lao động làm việc ngay trong xưởng sản xuất của Công ty. Với tác dụng hỗ trợ nông dân hình thành chuỗi giá trị tăng thêm lợi nhuận sau thu hoạch, năm 2017, máy cuộn rơm Phan Tấn được Bộ Công Thương tặng danh hiệu "Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia".