Sai lầm về quản trị khiến startup "đốt tiền" vô ích

Theo số liệu từ CB Insights - công ty chuyên xây dựng phần mềm dự báo xu hướng công nghệ mới, tỉ lệ startup thất bại trên thế giới dao động từ 75 - 90%.

Thiếu nghiên cứu thị trường: Sai lầm đầu tiên

Chia sẻ với Doanh Nhân Sài Gòn, đạo diễn, nghệ sĩ thị giác Nguyễn Thanh Tuấn - Chủ tịch HĐQT Proud Goats Entertainment cho biết, startup trẻ gặp nhiều sai lầm về quản trị, bao gồm vấn đề về nhân sự, tài chính, chiến lược và kêu gọi vốn. Tuy nhiên, ông Tuấn cho rằng, một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thất bại của startup là đánh giá sai hoặc không chính xác nhu cầu thị trường; việc bỏ qua bước nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng có thể dẫn đến việc phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ không phù hợp, gây lãng phí nguồn lực và thời gian. Có những startup dành quá nhiều ngân sách cho công nghệ mà không cân nhắc sự phù hợp với chiến lược kinh doanh hoặc tình hình kinh doanh thực tế. Việc mua sắm thiết bị, phần mềm hoặc công cụ đắt đỏ khi chưa có đủ khách hàng và doanh thu sẽ dễ dẫn đến tình trạng thua lỗ. Trong lĩnh vực truyền thông, startup thường đầu tư mạnh vào sản phẩm để khẳng định thương hiệu, nhưng nếu không kiểm soát tốt chi phí, rất dễ rơi cụt vốn. Do đó, cần có kế hoạch tài chính rõ ràng và tối ưu hóa các khoản đầu tư để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Cùng góc nhìn ấy, Tạ Hương Giang - người sáng lập thương hiệu Tây Park Food và Bánh nhà làm Pawn Sourdough kể về chuyện khởi nghiệp “trầy trật” của mình trong lĩnh vực F&B và cho rằng quản lý tài chính kém là sai lầm khiến những người khởi nghiệp trẻ dễ “sụp đổ”. Trước khi kiếm được lợi nhuận, startup cần phải đốt tiền, vậy nên các công ty tại Silicon Valley rất hay sử dụng từ “tỉ lệ đốt cháy”.

Không kiểm soát được chi phí khiến vốn cạn kiệt nhanh chóng, thiếu kinh nghiệm lập kế hoạch tài chính dài hạn, dự báo dòng tiền và không có phương án dự phòng rủi ro dẫn đến mất cân đối tài chính ngay từ giai đoạn đầu chính là điều mà Hương Giang gặp phải.

Sai người, sai thời điểm

Chọn sai người đồng hành khi khởi nghiệp không chỉ khiến doanh nghiệp đi chệch hướng mà còn có thể biến ước mơ thành gánh nặng, làm hao mòn cả tài chính lẫn tinh thần. Đó là điều mà người sáng lập thương hiệu Bánh mì Dòn Dòn Võ Thị Bích Vân luôn trăn trở. Trong môi trường startup, nhân sự thường đảm nhiệm nhiều vai trò cùng lúc nhưng thiếu sự phân công rõ ràng, dẫn đến tình trạng chồng chéo trách nhiệm. Do đó, “khi xảy ra vấn đề, không có ai chịu trách nhiệm chính” - Bích Vân nói.

Trong mô hình bán lẻ, việc sử dụng nhân sự thời vụ theo ca mà không có người quản lý chính khiến quá trình vận hành thiếu ổn định, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ dẫn đến việc trang thiết bị nhanh chóng xuống cấp do không được bảo quản đúng cách. Tuyển dụng người đồng hành không phù hợp, thiếu đam mê và tầm nhìn dài hạn cũng là một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp startup gặp khó khăn trong quản lý đội ngũ. Ban đầu, startup cần nhân sự linh hoạt, sẵn sàng cống hiến. Tuy nhiên, nếu không có kế hoạch tổ chức bài bản, về lâu dài nhân sự sẽ cảm thấy bất mãn vì lợi ích không tương xứng với công sức bỏ ra.

Quản trị nhân sự hiệu quả không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành trơn tru mà còn là yếu tố quan trọng để xây dựng đội ngũ vững mạnh, sẵn sàng đồng hành cùng trong chặng đường dài.

Tạ Hương Giang đã chiêm nghiệm nhiều bài học về quản trị nhân sự cho rằng, việc có một đội ngũ đồng sáng lập với kỹ năng và quan điểm khác nhau giúp chia sẻ trách nhiệm, đưa ra quyết định chính xác hơn và tăng khả năng thích ứng với thị trường. Bên cạnh đó, khi chưa có kỹ năng quản lý, startup có thể gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân viên. Nhiều người khởi nghiệp giỏi chuyên môn trong một lĩnh vực cụ thể vội vàng mở doanh nghiệp mà chưa trang bị đầy đủ kỹ năng quản trị cũng có thể thất bại. “Một thợ làm bánh giỏi chưa chắc đã trở thành một chủ tiệm bánh thành công. Ngược lại, một chủ doanh nghiệp không nhất thiết phải trực tiếp làm bánh nhưng cần hiểu quy trình sản xuất và biết cách vận hành doanh nghiệp hiệu quả” - Hương Giang bày tỏ quan điểm.

Để startup “sống sót”

Để công ty khởi nghiệp không chỉ “sống sót” mà còn bứt phá trong kinh doanh cần hội tụ nhiều yếu tố quan trọng, từ sản phẩm, tài chính đến con người và chiến lược kinh doanh. Nguyễn Thanh Tuấn đúc kết nhiều kinh nghiệm “xương máu” sau nhiều năm khởi nghiệp, trong đó việc tập trung vào con người là điều kiện tiên quyết. “Cần tập trung vào việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài, đồng thời triển khai đào tạo liên tục để nâng cao năng lực đội ngũ, cần cập nhật thường xuyên báo cáo tài chính và báo cáo thị trường” - ông Tuấn chia sẻ.

Startup không thể tồn tại một mình, chính vì vậy việc tham gia hệ sinh thái khởi nghiệp, vườn ươm doanh nghiệp hoặc tìm kiếm sự cố vấn từ những người đi trước giúp cho nhà khởi nghiệp trẻ có thêm kinh nghiệm và cơ hội hợp tác.

Với Võ Thị Bích Vân thì “quản trị đúng ngay từ đầu” đã giúp nhà sáng lập thương hiệu non trẻ này bứt phá sau đại dịch Covid-19. Những yếu tố cốt lõi cần được chú trọng gồm tuyển dụng nhân sự phù hợp, thiết lập quy trình làm việc linh hoạt nhưng rõ ràng và hệ thống kế toán minh bạch để tạo nền tảng kêu gọi vốn và mở rộng kinh doanh thuận lợi.

Bích Vân chia sẻ: “Tôi nghĩ cần xác định rõ sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Đó là kim chỉ nam định hướng sự phát triển lâu dài của startup, đồng thời là nền tảng để xây dựng văn hóa doanh nghiệp mang bản sắc riêng về sau này”.

Bà Hương Giang cũng đưa ra nhiều góc nhìn về việc duy trì lợi thế cạnh tranh của các thương hiệu mới. Theo đó, để startup tồn tại và phát triển là chất lượng sản phẩm và quản lý tốt hàng tồn kho. “Sản phẩm không ổn định khiến khách hàng mất lòng tin, còn doanh nghiệp không lắng nghe phản hồi sẽ nhanh chóng bị đào thải khỏi thị trường. Quản lý tồn kho kém cũng là một sai lầm nghiêm trọng. Thiếu hụt nguyên liệu làm gián đoạn sản xuất, trong khi dư thừa lại gây lãng phí, khiến chi phí đội lên và lợi nhuận giảm” - bà Giang khẳng định.

Hà Thủy