Đón nguồn lực doanh nhân kiều bào

1. Góp phần thúc đẩy kinh tế Việt Nam phát triển

Doanh nhân kiều bào có nguồn lực tài chính mạnh và kinh nghiệm kinh doanh tại các thị trường phát triển. Họ có thể mang vốn, công nghệ hiện đại, sản xuất thông minh, năng lượng tái tạo và các mô hình kinh doanh tiên tiến về Việt Nam, góp phần nâng cao năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Với mạng lưới quan hệ sâu rộng trên toàn cầu, họ có thể giúp doanh nghiệp (DN) trong nước xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu và thu hút đầu tư, nắm bắt xu hướng, tiêu chuẩn quốc tế và thích nghi với quy định pháp lý tại thị trường nước ngoài. Họ có thể hỗ trợ xây dựng nền kinh tế số, trở thành đối tác quan trọng cho DN khởi nghiệp tại Việt Nam.

Nhiều doanh nhân kiều bào không chỉ đầu tư vì lợi nhuận mà còn quan tâm đến bảo vệ môi trường, giáo dục, y tế, phát triển cộng đồng. Điều này góp phần xây dựng hình ảnh Việt Nam là một quốc gia hội nhập nhưng vẫn giữ vững giá trị văn hóa riêng.

Sự tham gia của người Việt Nam ở nước ngoài vào quá trình phát triển kinh tế đất nước không chỉ mang lại lợi ích vật chất mà còn thắt chặt mối quan hệ giữa kiều bào và quê hương. Cộng đồng doanh nhân kiều bào không chỉ là một nguồn lực kinh tế mà còn là sức mạnh mềm, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Doanh nhân kiều bào thường có mạng lưới quan hệ rộng trong cộng đồng DN thế giới. Nhưng việc tận dụng mạng lưới ấy để thúc đẩy hợp tác, chuyển giao công nghệ, giúp DN trong nước mở rộng thị trường và thu hút đầu tư vẫn còn hạn chế. Lượng kiều hối từ cộng đồng người Việt ở nước ngoài hằng năm rất lớn, nhưng phần lớn được sử dụng trong lĩnh vực bất động sản hoặc tiêu dùng thay vì đầu tư vào các ngành kinh tế chiến lược, sản xuất công nghệ cao hay giáo dục, y tế. Sự tham gia trực tiếp của họ vào việc cố vấn, đào tạo và phát triển DN trong nước vẫn còn khá ít. Kiều bào có lợi thế lớn trong việc quảng bá sản phẩm và văn hóa Việt Nam tại nước ngoài, nhưng tiềm năng này chưa được phát huy hết để xây dựng thương hiệu quốc gia.

2. Giải pháp hướng kiều hối vào sản xuất, kinh doanh

Chính phủ đã ban hành các chính sách khuyến khích kiều bào đầu tư, như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, chính sách ưu đãi về thuế, đất đai… Quyền sở hữu bất động sản và kinh doanh của kiều bào đã được cải thiện đáng kể. Chính sách mở cửa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng của Việt Nam tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư tiếp cận thị trường quốc tế. Vấn đề là triển khai thực hiện thế nào cho tốt lại phụ thuộc vào khả năng và tâm huyết của công chức.

Để hướng dòng kiều hối vào sản xuất, kinh doanh thay vì các lĩnh vực không sản xuất (như tiêu dùng, bất động sản) đòi hỏi những giải pháp cụ thể, mang tính đồng bộ và khuyến khích mạnh mẽ từ Chính phủ.

Thứ nhất, tăng cường chính sách ưu đãi các khoản đầu tư vào sản xuất, kinh doanh thông qua ưu đãi thuế, giảm thuế thu nhập DN đối với lĩnh vực sản xuất, đặc biệt là ngành công nghiệp mũi nhọn, công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao; miễn, giảm thuế nhập khẩu thiết bị, máy móc, nguyên vật liệu phục vụ sản xuất. Tăng cường hỗ trợ tài chính, như lãi suất vay ưu đãi hoặc các khoản tín dụng dành riêng cho kiều bào đầu tư vào sản xuất, xuất khẩu.

Thứ hai, xây dựng quỹ đầu tư và kênh tài chính chuyên biệt để kết nối dòng kiều hối với sản xuất, kinh doanh khả thi tại Việt Nam. Thông qua các quỹ này, kiều bào có thể góp vốn và nhận lại lợi tức. Đồng thời phát triển nền tảng trực tuyến để kiều bào lựa chọn đầu tư trực tiếp vào DN hoặc lĩnh vực sản xuất mà họ quan tâm.

Thứ ba, tạo cơ hội đầu tư hấp dẫn và kết nối trực tiếp với DN trong nước, phát triển khu công nghiệp, khu công nghệ cao hoặc khu kinh tế đặc biệt với cơ chế ưu đãi để kêu gọi kiều bào đầu tư; tăng cường kêu gọi kiều bào kết nối với DN vừa và nhỏ, rót vốn vào lĩnh vực sản xuất, chế biến hoặc xuất khẩu; khuyến khích kiều bào tham gia đầu tư vào cơ sở hạ tầng qua đối tác công tư.

Thứ tư, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp gắn kết với kiều bào trong xây dựng các chương trình cố vấn, đào tạo và hỗ trợ tài chính; thành lập quỹ đổi mới sáng tạo để kêu gọi dòng kiều hối đầu tư vào sản xuất ứng dụng công nghệ cao.

Thứ năm, tăng cường truyền thông và cung cấp thông tin về cơ hội đầu tư, chính sách ưu đãi và các dự án sản xuất tiềm năng tại Việt Nam. Tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư, hội chợ thương mại giới thiệu các lĩnh vực sản xuất và kinh doanh có tiềm năng cao dành riêng cho kiều bào.

Thứ sáu, xây dựng cơ chế bảo vệ đầu tư của kiều bào, tăng cường giám sát, minh bạch hóa quy trình đầu tư để xây dựng lòng tin, tạo động lực cho kiều bào đầu tư về Việt Nam.

Thứ bảy, khuyến khích kiều bào chuyển giao công nghệ hiện đại từ các quốc gia tiên tiến; tạo điều kiện để kiều bào tham gia đào tạo, cố vấn kỹ thuật và quản lý cho DN trong nước.

Cuối cùng là thay đổi cơ cấu sử dụng kiều hối, giới hạn dòng tiền vào bất động sản, như mua bán đất đai; khuyến khích, định hướng dòng kiều hối vào các ngành kinh tế như sản xuất công nghiệp phụ trợ, công nghệ cao, năng lượng tái tạo, chế biến nông sản,

3. Để nguồn lực của kiều bào phát huy hiệu quả

Chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho kiều bào sở hữu và kinh doanh bất động sản tương tự như người trong nước là một bước tiến lớn, giúp họ cảm thấy được đối xử công bằng, từ đó góp phần thúc đẩy dòng kiều hối, phát triển thị trường bất động sản, tạo điều kiện để kiều bào tham gia sâu hơn vào hoạt động kinh tế - xã hội tại Việt Nam, đồng thời tăng cường lòng tin và sự gắn bó với quê hương.

Tuy nhiên, để tận dụng tối đa nguồn lực từ cộng đồng kiều bào, cần điều chỉnh chính sách ấy để dòng vốn và tri thức nhằm vào các lĩnh vực sản xuất, chế biến áp dụng công nghệ cao, hoặc phát triển nông nghiệp công nghệ cao, tạo giá trị lâu dài, bền vững cho nền kinh tế.

Tôi đề xuất một số ý tưởng sau: Một, thành lập trung tâm kết nối và hỗ trợ doanh nhân kiều bào đầu tư tại TP.HCM để cung cấp thông tin về cơ hội đầu tư, chính sách ưu đãi và thủ tục pháp lý, tạo không gian làm việc chung để doanh nhân kiều bào kết nối và hợp tác với DN địa phương. Tập hợp chuyên gia, doanh nhân kiều bào thành hội đồng cố vấn cho chính quyền Thành phố trong các lĩnh vực công nghệ, y tế, giáo dục, năng lượng... Hai, phát triển quỹ đầu tư dành cho kiều bào, như quỹ đầu tư sáng tạo kiều bào, chẳng hạn; xây dựng chương trình kiều hối cho sản xuất để huy động vốn từ cộng đồng kiều bào đầu tư vào công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo… Ba, tăng cường hợp tác với các trung tâm nghiên cứu quốc tế của kiều bào để đưa công nghệ tiên tiến từ nước ngoài về ứng dụng trong sản xuất, giáo dục và y tế; mời gọi kiều bào có chuyên môn cao tham gia giảng dạy, cố vấn và chuyển giao tri thức tại các trường đại học và DN ở TP.HCM. Bốn, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, thành lập vườn ươm khởi nghiệp tập trung vào DN do kiều bào sáng lập hoặc đồng sáng lập; kết nối startup trong nước với mạng lưới doanh nhân kiều bào để hợp tác và kêu gọi đầu tư. Năm, xây dựng khu kinh tế chuyên biệt với cơ chế ưu đãi vượt trội, tập trung vào thu hút đầu tư từ kiều bào trong các lĩnh vực công nghệ, tài chính và logistics; số hóa hệ thống hành chính công, tạo điều kiện cho kiều bào thực hiện các thủ tục đầu tư và kinh doanh thuận tiện. Sáu, tăng cường giao lưu văn hóa, tăng cường mối liên kết giữa cộng đồng kiều bào và quê hương. Bảy, kêu gọi kiều bào đầu tư hoặc hợp tác phát triển giáo dục và y tế chất lượng cao. Tám, thúc đẩy kiều bào tăng cường hợp tác thương mại và xuất khẩu hàng Việt Nam; làm đại sứ thương hiệu, hỗ trợ quảng bá sản phẩm và văn hóa Việt Nam ra thị trường
quốc tế.

Những đề xuất của tôi nhằm tận dụng tối đa nguồn lực từ doanh nhân kiều bào không chỉ về tài chính mà còn về tri thức, công nghệ, và mạng lưới quốc tế. Với TP.HCM, việc triển khai các sáng kiến này sẽ góp phần thúc đẩy thành phố trở thành trung tâm kinh tế, tài chính trong khu vực và xa hơn là động lực cho sự phát triển
bền vững.

(*) Phó chủ tịch thường trực
Hiệp hội Doanh nhân Việt Nam ở nước ngoài (BAOOV),
Chủ tịch Hội DN Việt Nam tại Malaysia,
Tổng giám đốc Công ty TNHH Sơn Kova Nano Quốc tế.
Quang Minh - Hoàng Tám ghi

Ngô Sỹ Tuyên