Sửa đổi Luật Xây dựng: Bảo đảm đồng bộ pháp luật, cắt giảm thủ tục, khuyến khích đổi mới
Sáng 12/9, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo và cho ý kiến về Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, địa phương, chuyên gia và hiệp hội trong ngành. Cuộc họp tập trung làm rõ định hướng sửa đổi nhằm bảo đảm sự đồng bộ của hệ thống pháp luật, tháo gỡ vướng mắc, cắt giảm thủ tục và khuyến khích đổi mới sáng tạo trong xây dựng.
Phó thủ tướng yêu cầu cơ quan soạn thảo - Bộ Xây dựng phải bám sát quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, nhất là thể chế hóa yêu cầu từ việc sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp. Bộ cần rà soát toàn bộ hệ thống quy định hiện hành, tập trung sửa những vướng mắc nảy sinh từ thực tiễn, đặc biệt là các điểm “vướng” do chính Luật Xây dựng gây ra.
Phó thủ tướng nhấn mạnh, vấn đề nào vướng do Luật Xây dựng thì sửa ngay; vướng do luật khác nhưng chưa kịp sửa thì tạm thời xử lý trong luật này; còn nếu trùng với các luật đang trong quá trình sửa đổi như Luật Đất đai, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, thì gom nhóm lại và chuyển sang quá trình sửa của các luật đó.
Theo báo cáo của Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng, Dự thảo Luật sửa đổi 141/168 điều, sắp xếp thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào 4 nhóm vấn đề:
Thứ nhất, đổi mới phương thức quản trị trong đầu tư xây dựng. Điểm mới là chuyển từ phân loại dự án theo nguồn vốn sang theo hình thức đầu tư (đầu tư công, PPP, đầu tư trực tiếp kinh doanh); rút gọn hình thức quản lý dự án từ 6 xuống 2; bổ sung công cụ định mức, giá xây dựng linh hoạt; quy định chi tiết về chi phí, hợp đồng, thanh lý hợp đồng; áp dụng công nghệ BIM, GIS, AI vào quản lý công trình, định danh hóa công trình từ khâu quy hoạch đến nghiệm thu.
Thứ hai, cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Dự thảo đề xuất bỏ một bước thẩm định thiết kế, miễn giấy phép xây dựng cho dự án đã được thẩm định khả thi; đơn giản hóa điều kiện khởi công, nghiệm thu; bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực cho tổ chức, giảm lĩnh vực yêu cầu chứng chỉ hành nghề.
Thứ ba, phân cấp mạnh mẽ, gắn trách nhiệm rõ ràng cho từng chủ thể, từ cơ quan quản lý, chủ đầu tư đến nhà thầu, bảo đảm minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Thứ tư, chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội; còn lại giao Chính phủ quyết định chi tiết.
Đại diện Bộ Tư pháp cho rằng Luật Xây dựng đã nhiều lần sửa đổi, gây khó tra cứu, nên lần này cần sửa toàn diện, hợp nhất, tránh chồng chéo. Các đại biểu cũng đề nghị tách bạch quản lý dự án công và tư, đồng thời cải cách quy định về hợp đồng để khả thi hơn.
Ông Lê Anh Quân - Phó chủ tịch UBND TP.Hải Phòng, nêu thực tiễn: Sau sáp nhập địa giới, nhiều công trình phải dừng hoặc chuyển chủ đầu tư, nhưng Dự thảo chưa quy định rõ thủ tục thanh quyết toán. Đại diện Hà Nội kiến nghị áp dụng cơ chế “một cửa, một khóa” trong thẩm định, cấp phép để rút ngắn thời gian.
Ông Hoàng Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam đánh giá Dự thảo đã bao quát cả hoạt động ngoài vốn ngân sách, nhưng đề nghị bổ sung khái niệm “tổ hợp nhà thầu” để phục vụ các dự án trọng điểm như đường sắt tốc độ cao, sân bay Long Thành. Hiệp hội cũng kiến nghị rõ ràng hơn về bảo lãnh thanh toán, thanh toán cho nhà thầu phụ và thời hạn bảo hành công trình.
Kết luận, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà hoan nghênh tinh thần trách nhiệm, cầu thị của Bộ Xây dựng và các bên liên quan. Ông yêu cầu:
Bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, coi việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách để thể chế hóa chủ trương phân cấp, sắp xếp hành chính và đổi mới quản lý.
Phân loại điều khoản thành 4 nhóm: chỉnh sửa kỹ thuật; thay đổi chính sách; đơn giản hóa thủ tục; ứng dụng công nghệ số; Loại bỏ triệt để những quy định trùng lặp với luật khác, nhất là Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư; Cải cách thủ tục cấp phép theo hướng một bộ hồ sơ - một cửa, rút ngắn thời gian, nhưng vẫn giữ chuẩn quốc gia, quốc tế.
Phó thủ tướng cũng lưu ý cần khuyến khích công nghệ mới, công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Các quy định về thanh toán, quyết toán phải công bằng, bảo vệ cả doanh nghiệp lớn lẫn vừa và nhỏ, nhà thầu phụ. Luật cần mở không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ hiện đại, linh hoạt điều chỉnh tổng mức đầu tư và công nghệ, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo.