Tư duy mới phát triển ngành công nghiệp âm nhạc Việt
Hình ảnh ca sĩ Phương Mỹ Chi toả sáng tại Sing! Asia 2025 đã tạo nên “cơn sốt”, đưa âm nhạc dân gian Việt Nam chinh phục khán giả quốc tế.
“Sức mạnh mềm”
Theo PGS-TS. Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, trong bối cảnh toàn cầu hóa, âm nhạc đang trở thành một công cụ hiệu quả để lan tỏa văn hóa và nâng tầm hình ảnh quốc gia. Ông dẫn chứng thành công của K-pop - nơi các nhóm nhạc như BTS, BlackPink với những concert lưu diễn trên toàn thế giới, không chỉ đại diện cho nghệ thuật Hàn Quốc mà còn góp phần quảng bá ẩm thực, thời trang, lối sống xứ kim chi ra toàn cầu. Với kho tàng âm nhạc truyền thống phong phú và thế hệ nghệ sĩ trẻ đầy tiềm năng, Việt Nam có đủ nền tảng để xây dựng một chiến lược tương tự.
Sự thành công của Phương Mỹ Chi tại Sing! Asia 2025 không phải là may mắn tình cờ, mà đến từ chiến lược phát triển bài bản của công ty quản lý VMAS Entertainment do CEO Phan Anh điều hành.
Một trong những nhân tố đáng chú ý của làn sóng đổi mới là nhóm sản xuất âm nhạc DTAP. Triết lý của họ rất rõ ràng: Tôn trọng gốc gác văn hóa dân tộc và làm mới nó bằng thứ ngôn ngữ âm nhạc hiện đại, bắt nhịp với thị hiếu đương thời.
Theo DTAP, cảm xúc nguyên bản trong những chất liệu như quan họ, cải lương, hát bội, hay âm thanh dân tộc như đàn bầu, trống cơm… chính là tiềm năng lớn nhất để chạm đến khán giả quốc tế - miễn là chúng được “kể lại” một cách đúng đắn, tinh tế và có chiều sâu. “Chúng tôi không làm dân gian theo kiểu hoài cổ mà đưa nó vào đời sống mới, với nhịp điệu và kết cấu âm nhạc hiện đại nhưng vẫn giữ được tinh thần cốt lõi của văn hóa Việt”, nhóm chia sẻ.
Con đường âm nhạc Việt vươn tầm toàn cầu
Dù nghệ sĩ và doanh nghiệp đã bắt đầu chủ động hơn, nhưng để âm nhạc Việt thật sự vươn ra thế giới, vai trò của nhà nước là không thể thiếu. Theo PGS-TS. Bùi Hoài Sơn, hiện chính sách phát triển các ngành công nghiệp văn hóa nói chung, trong đó có âm nhạc vẫn còn manh mún, thiếu đột phá. Chưa có cơ chế tài chính rõ ràng, thiếu các quỹ đầu tư chuyên biệt, thiếu chương trình xúc tiến thương mại âm nhạc bài bản, và còn nhiều rào cản về pháp lý, thuế và bản quyền trong môi trường số.
Theo PGS-TS. Bùi Hoài Sơn, Việt Nam cần có một chính sách quốc gia về xuất khẩu văn hóa trong đề án quốc tế hóa văn hóa mà Chính phủ đang thực hiện, trong đó âm nhạc là lĩnh vực tiên phong. Chính sách này cần xác lập rõ vai trò của nghệ sĩ như những “đại sứ văn hóa mới”, đầu tư trọng điểm cho các nghệ sĩ có tiềm năng quốc tế và tạo điều kiện pháp lý, tài chính, truyền thông để họ mang tiếng Việt, nhạc Việt, văn hóa Việt đến với bạn bè thế giới.
Bên cạnh đó, cần phát triển các trung tâm hỗ trợ nghệ sĩ trẻ, vườn ươm sáng tạo âm nhạc, nơi nghệ sĩ được đào tạo kỹ năng biểu diễn quốc tế, quản lý tài chính, luật sở hữu trí tuệ và cách làm việc với các nền tảng số toàn cầu. Một cơ chế hợp tác liên ngành giữa Bộ Văn hóa, Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương và các đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài cũng là yếu tố then chốt để âm nhạc không đứng một mình mà được tích hợp trong các chiến dịch xúc tiến thương hiệu quốc gia, du lịch, và sản phẩm Việt.
Những thành công đơn lẻ như Phương Mỹ Chi, DTAP hay các nghệ sĩ từng mang dân ca Việt ra thế giới là tín hiệu tích cực. Nhưng nếu không được nối dài bằng hệ sinh thái đồng bộ, từ chính sách đến thị trường, những “đốm sáng” ấy có thể sẽ chỉ dừng ở mức hiện tượng.
Để âm nhạc Việt thật sự trở thành một ngành công nghiệp, cần sự cộng hưởng của ba trụ cột: Chiến lược nhất quán từ Nhà nước, sự chuyên nghiệp và đổi mới từ doanh nghiệp, và tài năng - tâm huyết từ nghệ sĩ. Khi mỗi sản phẩm âm nhạc mang trong mình hồn cốt dân tộc nhưng được thể hiện bằng ngôn ngữ quốc tế, đó chính là lúc Việt Nam bước ra thế giới không chỉ bằng tiềm năng mà bằng bản lĩnh và giá trị văn hóa đích thực.