Đại biểu Trần Hoàng Ngân: Kiến nghị nới trần nợ công cho TP.HCM để đầu tư tuyến đường sắt đô thị

Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, giai đoạn 2026 - 2030, TP.HCM cần khoảng 1,1 triệu tỷ đồng để phục vụ các mục tiêu đầu tư công, trong đó riêng các tuyến đường sắt đô thị đã cần tới 40 tỷ USD (tương đương hơn 1 triệu tỷ đồng). Cụ thể, 16 tỷ USD cần được huy động trong 5 năm đầu.

Tuy nhiên, với cơ chế phân bổ ngân sách hiện nay, mức điều tiết ngân sách trung ương dành cho TP.HCM chỉ còn 30%, thành phố sẽ đối mặt với mức hụt thu ước tính lên tới 165.000 tỷ đồng trong vòng 5 năm, tương đương mỗi năm thiếu hụt khoảng 33.000 tỷ đồng.

"Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng triển khai kế hoạch đầu tư công của TP.HCM trong thời gian tới" ông Ngân phát biểu. Ông đồng thời nhấn mạnh vai trò của nguồn thu từ đất, được ước tính đóng góp 550.000 tỷ đồng là cực kỳ quan trọng để thực hiện các dự án kết nối liên vùng như tuyến đường kết nối với Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, mở rộng quốc lộ và xây dựng các cây cầu chiến lược.

Từ đó, đại biểu đề xuất Trung ương xem xét miễn thu phần thu từ đất trong 10 năm tới cho TP.HCM hoặc nếu có thu thì cũng nên giới hạn ở mức 5 - 10% để thành phố có thêm nguồn lực đầu tư.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng trong bối cảnh các đơn vị hành chính địa phương đang thực hiện sáp nhập theo hướng tinh gọn, từ 63 xuống còn 34 tỉnh, thành - nhu cầu đầu tư kết nối hạ tầng và phát triển đô thị là rất lớn.

Đặc biệt, những đô thị đầu tàu như TP.HCM và Hà Nội đang gánh vác các dự án quốc gia trọng điểm, do đó cần có cơ chế tài chính linh hoạt hơn, trong đó có việc điều chỉnh tăng trần dư nợ vay của ngân sách địa phương.

Trong phần phát biểu góp ý cho dự thảo luật, đại biểu Trần Văn Lâm (đoàn Bắc Giang) phản ánh nghịch lý trong quản lý ngân sách hiện nay: “Tiền trong két nhưng không giải ngân được, trong khi lãi vay ngân sách vẫn phải trả đều”.

Ông Lâm cho biết, nhiều địa phương đã được phép tăng trần vay nợ để đầu tư các dự án trọng điểm, nhưng đến nay vẫn chưa có tổng kết, đánh giá cụ thể về hiệu quả thực tế. Ông bày tỏ lo ngại rằng nếu luật hóa việc nâng trần nợ cho tất cả địa phương, có thể xảy ra tình trạng phân tán nguồn lực vào các dự án nhỏ lẻ, thiếu tính chiến lược, dẫn tới lãng phí tài nguyên quốc gia.

Về nguyên tắc phân bổ nguồn tăng thu và tiết kiệm chi, ông Lâm kiến nghị cần ưu tiên cho các dự án đang triển khai, có khả năng hấp thụ vốn tốt, đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc bố trí ngân sách cho các dự án bổ sung phát sinh đột xuất, vốn đã có quỹ dự phòng xử lý.

Đại biểu Lâm cũng phản ánh hiện tượng một số địa phương cố tình dự toán thu thấp để dễ dàng “vượt thu”, từ đó hợp thức hóa việc sử dụng ngân sách cho các dự án không nằm trong kế hoạch. Ông cảnh báo điều này dẫn đến tình trạng lãng phí: khi có tiền thì đầu tư dàn trải, khi cần tập trung nguồn lực cho các công trình lớn lại thiếu vốn.

“Cần có quy định rõ ràng, chặt chẽ để bảo đảm sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực ngân sách, tránh tình trạng tiền có nhưng không thể giải ngân, phải chuyển nguồn qua nhiều năm, trong khi ngân sách đi vay vẫn phải trả lãi”, ông Lâm nhấn mạnh.

TH