Cần lộ trình hợp lý hơn trong việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với bia rượu, thuốc lá

Theo đó, cộng đồng doanh nghiệp bày tỏ lo ngại về mức tăng thuế quá cao, thiếu tiền lệ, có thể tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, thậm chí đẩy nhiều doanh nghiệp đến bờ vực phá sản.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, năm 2024, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường đạt mức kỷ lục 197.900, tăng 14,7% so với năm trước. Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, sức mua suy giảm và chi phí đầu vào gia tăng, việc điều chỉnh thuế TTĐB cần được cân nhắc kỹ lưỡng nhằm hỗ trợ doanh nghiệp ổn định sản xuất, kích cầu tiêu dùng và thúc đẩy tăng trưởng.

Đối với ngành đồ uống có cồn, doanh nghiệp đang chịu ảnh hưởng nặng nề do tác động của dịch bệnh, các chính sách kiểm soát tiêu thụ và sự gia tăng chi phí nguyên liệu. Nếu thuế TTĐB tiếp tục tăng mạnh, doanh nghiệp sẽ càng gặp khó khăn hơn.

VCCI đề xuất lộ trình tăng thuế hợp lý hơn, áp dụng từ năm 2028 với mức tăng 5% mỗi hai năm. Cụ thể, đối với rượu 20 độ trở lên và bia, từ 1/1/2028 đến 31/12/2029 thuế là 70%; từ 1/1/2030 đến 31/12/2031 thuế là 75%; từ 1/1/2032 trở đi thuế là 80%. Rượu dưới 20 độ, từ 1/1/2028 đến 31/12/2029 thuế là 40%; 1/1/2030 đến 31/12/2031 thuế là 45%; từ 1/1/2032 trở đi thuế là 50%.

Đối với dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), hai phương án điều chỉnh thuế TTĐB đối với thuốc lá đều giữ nguyên mức thuế tương đối 75% và áp dụng thuế tuyệt đối từ năm 2026.

Theo đó, phương án một, quy định mức thuế tuyệt đối khởi điểm là 2.000 đồng/gói, tăng thêm 2.000 đồng/gói mỗi năm, đạt 10.000 đồng/gói vào năm 2030.

Phương án hai, áp dụng mức 5.000 đồng/gói từ năm 2026, tăng 1.000 đồng/gói mỗi năm, đạt 10.000 đồng/gói vào năm 2030. Điều này nhằm nâng tỉ lệ thuế trên giá bán lẻ lên 59,4% so với mức hiện tại là 36,7%.

Doanh nghiệp cho rằng mức tăng thuế theo cả hai phương án là quá cao, chưa có tiền lệ, có thể dẫn đến nguy cơ đóng cửa, phá sản của nhiều doanh nghiệp trong nước.

Trước đây, thuế TTĐB đối với thuốc lá được điều chỉnh theo lộ trình ổn định, với mỗi lần điều chỉnh tăng 5%.

Việc tăng lên 42% theo phương án một hoặc hơn 100% theo phương án hai vào năm 2026 không chỉ khiến giá bán tăng mạnh mà còn tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu trốn thuế tăng đáng kể.

Kinh nghiệm quốc tế của Úc, Malaysia, Indonesia, Philippines, một số nước châu Âu ghi nhận thuốc lá lậu tăng gấp hơn hai lần sau khi tăng thuế đột ngột. Do đó, doanh nghiệp đề xuất lộ trình điều chỉnh hợp lý hơn.

Theo đó, thuế tuyệt đối khởi điểm vào năm 2026 là 2.000 đồng/gói sau đó tăng 2.000 đồng/gói mỗi hai năm, với mức tối đa là 6.000 đồng/gói vào năm 2030. VCCI kiến nghị áp dụng mức thuế này từ năm 2028 để đảm bảo tính khả thi.

VCCI cũng nhấn mạnh, việc điều chỉnh thuế suất TTĐB đột ngột có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, làm giảm sức mua và kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Trong khi đó, Nghị quyết 192/2025/QH15 đã đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt từ 8% trở lên, hướng tới tăng trưởng hai con số trong những năm tiếp theo.

Do đó, VCCI kiến nghị Quốc hội xem xét chưa tăng thuế TTĐB trong giai đoạn hiện nay. Nếu cần điều chỉnh, lộ trình tăng thuế hợp lý hơn có thể bắt đầu từ năm 2028. Đồng thời, luật cần được thiết kế theo hướng ổn định lâu dài, chỉ đưa ra nguyên tắc điều chỉnh tối đa, giao Chính phủ chủ động xây dựng lộ trình phù hợp với thực tế.

Song song với chính sách thuế, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, kiểm soát quảng cáo, quy định độ tuổi sử dụng sản phẩm có hại cho sức khỏe và tăng cường chống buôn lậu nhằm đạt được mục tiêu quản lý hiệu quả mà vẫn đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh.

Hưng Nhật