Liệu ông Trump có cứu nổi TikTok?

"Rất tiếc, TikTok hiện không khả dụng. Một đạo luật cấm TikTok đã được ban hành ở Mỹ. Không may thay, điều này nghĩa là quý vị hiện không thể sử dụng TikTok. May mắn là Tổng thống Trump đã gợi ý sẽ làm việc với chúng tôi để tìm phương án khôi phục TikTok một khi ông nhậm chức".

Đây là thông báo hiển thị trên TikTok sau khi ứng dụng này chính thức ngừng hoạt động tại Mỹ từ 0g00 ngày 19/1/2025. Không chỉ ảnh hưởng tới khoảng 170 triệu người dùng, tức một nửa dân số Mỹ, sự biến mất của ứng dụng này có thể gây ra nhiều vấn đề về tài chính với các doanh nghiệp có liên quan.

Sau 6 năm chống đỡ các cuộc điều tra an ninh, lệnh hành pháp và nhiều mối đe dọa pháp lý, số phận của TikTok đã được định đoạt vào ngày 17/1/2025, khi Tòa án Tối cao Mỹ quyết định duy trì luật cấm ứng dụng này.

Được Tổng thống Joe Biden ký ban hành vào tháng 4/2024, Đạo luật Bảo vệ người Mỹ khỏi Ứng dụng do Đối thủ nước ngoài Kiểm soát (PAFACA) yêu cầu TikTok phải cắt đứt quan hệ với công ty mẹ ByteDance ở Trung Quốc hoặc bị cấm ở Mỹ do bị đánh giá là "mối đe dọa với an ninh quốc gia".

Vì PAFACA quy định rằng việc "phân phối, duy trì hoặc cập nhật" các ứng dụng bị cấm là bất hợp pháp, nên Apple và Google ​​sẽ xóa TikTok khỏi các cửa hàng ứng dụng của họ cũng như ngừng cung cấp các bản cập nhật hoặc vá lỗi. Các công ty Mỹ lưu trữ dữ liệu của TikTok hoặc cung cấp quảng cáo của ứng dụng này có thể sẽ ngừng hoạt động.

Để tránh lệnh cấm vĩnh viễn, TikTok giờ trông cậy vào một đồng minh không ngờ tới: Tổng thống đắc cử Donald Trump - người đã nói muốn cứu ứng dụng này. Khác với nhiệm kỳ đầu muốn xóa sổ TikTok, ông Trump vào năm ngoái đã tham gia ứng dụng này và có 15 triệu người theo dõi.

Ông cũng ghi nhận vai trò của TikTok trong việc giúp giành phiếu bầu từ người trẻ và tạo ra sự cạnh tranh với những người đương nhiệm trên phương tiện truyền thông xã hội như Meta. Trong khi đó, chính phủ Trung Quốc đang lo lắng về việc làm cách nào để ngăn chặn một cuộc thương chiến với Mỹ mà vị tổng thống đắc cử đã đe dọa. Liệu một thỏa thuận có thể đạt được không?

Ông Trump không có nhiều lựa chọn

Hiện, ông Trump có rất ít lựa chọn. Các đồng minh đã gợi ý về việc ban hành lệnh hoãn thi hành án bằng cách sử dụng một điều khoản thuộc PAFACA cho phép tổng thống trì hoãn lệnh cấm TikTok trong 90 ngày. Tuy nhiên, việc này sẽ đòi hỏi bằng chứng về tiến độ "đáng kể" với việc bán ứng dụng - điều hầu như không tồn tại.

Một lựa chọn khác là ông Trump sẽ chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp "giảm mức độ ưu tiên" hoặc không thực thi luật. Dù vậy, cách này được cho là chưa đủ để bảo vệ các công ty có liên quan đến hoạt động của TikTok, như kho ứng dụng của Apple, Google, hay dịch vụ dữ liệu của Oracle. Hơn nữa, các công ty công nghệ chắc chắn sẽ lo lắng về việc vi phạm quy tắc.

"Trump thay đổi suy nghĩ rất nhiều. Nếu là luật sư tại Apple hay Google, tôi không nghĩ mình đủ tự tin để nói 'không sao đâu, chúng ta có thể phạm luật mà, vì ông Trump đã hứa với chúng ta rằng sẽ không truy tố chúng ta’", Evelyn Douek của Trường Luật Stanford nói.

Lựa chọn thứ ba là vận dụng điều khoản của PAFACA và tuyên bố rằng ByteDance đã thoái vốn. Việc sắp xếp lại cơ cấu công ty, gồm việc đưa một đối tác Mỹ vào, có thể trở thành một lý do tốt để ông Trump tuyên bố như vậy.

Tuy nhiên, các nỗ lực trước đây nhằm tách TikTok khỏi chủ sở hữu Trung Quốc, như việc Oracle xử lý dữ liệu của người dùng Mỹ ngay tại quê nhà, không đủ sức thuyết phục những người theo phe diều hâu ở Quốc hội. Do đó, chắc chắn sẽ có những phản đối lớn nếu ông Trump chọn cách này.

Về lý thuyết, PAFACA có thể bị bãi bỏ hoàn toàn. Nhưng, đạo luật này đã được thông qua với số đồng thuận rất lớn ở cả hai đảng (360 phiếu thuận so với 58 chống tại Hạ viện và 79 thuận so với 18 chống tại Thượng viện). Do đó, ông Trump sẽ phải hết sức chật vật để có thể lật ngược nó.

Rốt cục, con đường gần như chắc chắn nhất là ByteDance sẽ phải bán TikTok. Một mặt, công ty từ lâu đã nói TikTok không phải để bán. Mặt khác, cả khi ByteDance sẵn sàng từ bỏ quyền sở hữu của mình, việc mua lại TikTok của Mỹ vẫn bị chính phủ Trung Quốc phản đối, do sự liên kết thông qua cổ phần tại một trong những công ty con.

Thực tế, giới chức Trung Quốc đã nói những nỗ lực của Mỹ nhằm thâu tóm TikTok là "cướp bóc" và xếp thuật toán đề xuất của TikTok là một công nghệ nhạy cảm không thể xuất khẩu. Đại sứ quán Trung Quốc ở Mỹ chỉ trích Washington "dùng quyền lực nhà nước một cách bất công để bóp nghẹt TikTok".

"Trung Quốc sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình", cơ quan này cho hay.

Tuy nhiên, sự trở lại Nhà Trắng của ông Trump có thể làm tăng khả năng đàm phán. Vị tổng thống đắc cử nói đã thảo luận với Chủ tịch Tập Cận Bình về TikTok trong một cuộc điện đàm ngày 17/1. Trung Quốc rất muốn ngăn chặn thương chiến mà ông Trump đã dọa và TikTok là một quân bài “hạn chế” có thể được sử dụng khi nói đến các cuộc đàm phán rộng hơn về thuế quan.

Theo Bloomberg, chính phủ Trung Quốc được cho là đang xem xét Elon Musk là người mua tiềm năng của TikTok hoặc là người môi giới thỏa thuận với các công ty khác. Các khoản đầu tư lớn của Musk vào Trung Quốc thông qua Tesla có thể thuyết phục giới chức nước này rằng ông là một đối tác đáng tin cậy, hay có lẽ là người mà họ có thể tác động.

Một đề nghị cũng đã được đưa ra bởi một nhóm do tỷ phú Frank McCourt đứng đầu. Lần gần nhất TikTok có khả năng được bán là trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump với người mua tiềm năng gồm Oracle, Microsoft và Walmart.

Bảo Quân