Đồng ruble lập kỷ lục tăng giá hiếm thấy trong hơn ba thập kỷ

Cụ thể, ruble đã tăng khoảng 45% so với USD kể từ đầu năm, giao dịch quanh mức 78 ruble/USD - vùng giá cao nhất kể từ trước khi xung đột tại Ukraine leo thang vào năm 2022.

Với mức tăng này, ruble không chỉ vượt trội so với các đồng tiền chủ chốt khác mà còn nằm trong nhóm 5 tài sản có lợi suất cao nhất thế giới trong năm, chỉ đứng sau các kim loại quý như bạch kim, bạc, palladium và vàng.

Các chuyên gia của Bloomberg cho rằng đà tăng mạnh của ruble phản ánh sự sụt giảm đáng kể nhu cầu ngoại tệ trong nền kinh tế Nga, trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của phương Tây hạn chế dòng vốn và hoạt động giao dịch quốc tế. Điều này khiến người dân và doanh nghiệp trong nước ưu tiên nắm giữ các tài sản định giá bằng ruble thay vì USD hay euro.

Bên cạnh yếu tố cung - cầu ngoại tệ, chính sách tiền tệ thắt chặt kéo dài cũng là động lực quan trọng. Ngân hàng Trung ương Liên bang Nga đã duy trì mức lãi suất điều hành ở vùng cao kỷ lục trong gần ba năm nhằm kiểm soát lạm phát và ổn định thị trường tài chính. Đến tháng 12 vừa qua, ngân hàng trung ương bắt đầu nới lỏng khi cắt giảm lãi suất 5 điểm phần trăm, đưa lãi suất chủ chốt về mức 16%.

Động thái này diễn ra sau giai đoạn thắt chặt khẩn cấp từ năm 2022, khi lãi suất được nâng mạnh từ 9,5% lên 20% để bảo vệ đồng ruble trước cú sốc trừng phạt. Sau đó, do áp lực giá cả quay trở lại, lãi suất tiếp tục được nâng lên mức đỉnh 21% vào tháng 10/2024, trước khi bước vào lộ trình cắt giảm trong năm nay.

Bloomberg cũng cho biết, ruble được hỗ trợ đáng kể từ hoạt động bán ngoại tệ của Ngân hàng Trung ương Nga. Các giao dịch này gắn liền với cách Bộ Tài chính Nga quản lý nguồn dự trữ bằng nhân dân tệ và vàng trong Quỹ Tài sản Quốc gia, nhằm bù đắp cho sự sụt giảm nguồn thu từ xuất khẩu năng lượng.

Cơ chế xác lập tỷ giá chính thức của Nga cũng đã có những thay đổi quan trọng. Trước đây, tỷ giá ruble so với USD và euro được xác định dựa trên giao dịch tại Sở Giao dịch Moskva. Tuy nhiên, từ tháng 6/2024, các giao dịch chính thức này bị đình chỉ do tác động của các lệnh trừng phạt nhằm vào hạ tầng tài chính của Nga.

Kể từ đó, Ngân hàng Trung ương Nga thiết lập tỷ giá chính thức dựa trên dữ liệu từ các ngân hàng thương mại, phản ánh kết quả giao dịch ngoại hối liên ngân hàng trên thị trường phi tập trung.

Việc ruble tăng giá mạnh nhất trong hơn ba thập kỷ được xem là hiện tượng hiếm thấy trên thị trường tiền tệ toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh nhiều đồng tiền lớn chịu áp lực từ lạm phát, chính sách tiền tệ thắt chặt và bất ổn địa chính trị.

Tuy vậy, các nhà phân tích nhận định triển vọng trung và dài hạn của ruble vẫn phụ thuộc lớn vào diễn biến lạm phát trong nước, định hướng chính sách lãi suất sắp tới của Ngân hàng Trung ương Nga, cũng như các yếu tố địa chính trị và lệnh trừng phạt quốc tế.

Dù còn nhiều thách thức, đà tăng kỷ lục của ruble trong năm nay vẫn là dấu mốc đáng chú ý, phản ánh những điều chỉnh sâu sắc trong điều hành kinh tế - tài chính của Liên bang Nga trong giai đoạn đầy biến động hiện nay.

Nguyễn Sang