Phê duyệt Chiến lược quốc gia về phát triển đội ngũ trí thức đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045

Chiến lược đặt mục tiêu xây dựng đội ngũ trí thức Việt Nam vững mạnh, chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong bối cảnh mới.

Theo Chiến lược, đội ngũ trí thức được xác định là lực lượng nòng cốt thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, dẫn dắt chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế. Đây cũng là động lực then chốt để Việt Nam đạt mục tiêu trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030, và vươn lên nhóm nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đồng thời đóng góp tích cực vào việc giải quyết các thách thức toàn cầu và khu vực.

Đến năm 2030, Chiến lược hướng tới phát triển đội ngũ trí thức cả về quy mô và chất lượng, đặc biệt chú trọng trí thức trình độ cao trong các lĩnh vực then chốt, trọng yếu của nền kinh tế. Việc phát triển phải bảo đảm cân đối giữa các ngành, lĩnh vực, quan tâm đến vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, đồng thời gắn chặt với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 và các chiến lược ngành, địa phương.

Cụ thể, đến năm 2030, nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo làm việc toàn thời gian đạt khoảng 12 người trên 1 vạn dân. Tỷ lệ người học các ngành khoa học cơ bản, kỹ thuật và công nghệ đạt ít nhất 35%, trong đó có khoảng 6.000 nghiên cứu sinh và 20.000 người theo học các chương trình đào tạo tài năng. Lực lượng lao động trí thức trong các ngành công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chiến lược phấn đấu đạt 25%.

Chiến lược cũng đặt mục tiêu bảo đảm tối thiểu 40% phụ nữ và người thuộc các nhóm thiểu số tham gia các vị trí nghiên cứu, giảng dạy, quản lý và lãnh đạo trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời, thu hút khoảng 1.000 lượt trí thức Việt Nam ở nước ngoài tiêu biểu tham gia trao đổi học giả, hợp tác nghiên cứu, đào tạo và chuyển giao công nghệ trong nước; xây dựng các mạng lưới kết nối trí thức Việt Nam toàn cầu theo các lĩnh vực trọng tâm. Trong khu vực công, ít nhất 50% trí thức dưới 45 tuổi được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, quản lý và lãnh đạo.

Tầm nhìn đến năm 2045, đội ngũ trí thức Việt Nam phát triển lớn mạnh, có chất lượng cao, cơ cấu hợp lý, thuộc nhóm hàng đầu khu vực và tiệm cận trình độ các nước phát triển; đóng vai trò dẫn dắt chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế. Đồng thời, hình thành hệ sinh thái trí thức quốc gia gắn kết chặt chẽ giữa khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước, giữa cộng đồng trí thức trong nước và ở nước ngoài.

Để thực hiện các mục tiêu đề ra, Chiến lược xác định 5 nhóm giải pháp chủ yếu. Thứ nhất là hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả quản trị trong phát triển đội ngũ trí thức. Thứ hai là tạo nguồn nhân lực và xây dựng hệ sinh thái phát triển trí thức, bao gồm đổi mới đào tạo, bồi dưỡng; thúc đẩy văn hóa học tập suốt đời; xây dựng môi trường nghiên cứu, làm việc thuận lợi; tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp với viện nghiên cứu, trường đại học.

Nhóm giải pháp thứ ba tập trung vào trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức. Thứ tư là thúc đẩy toàn cầu hóa trí thức, tạo điều kiện để trí thức Việt Nam vươn ra thế giới và thu hút trí thức quốc tế đến Việt Nam. Nhóm cuối cùng là xây dựng hệ thống đo lường, đánh giá hiệu quả phát triển đội ngũ trí thức một cách khoa học, minh bạch.

Quyết định cũng giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương và cơ quan liên quan. Trong quý I/2026, các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, địa phương, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam phải ban hành kế hoạch hành động để triển khai Chiến lược theo phạm vi quản lý.

Bộ Khoa học và Công nghệ được giao chủ trì xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả phát triển đội ngũ trí thức (hoàn thành trong quý III/2026), xây dựng Hệ thống dữ liệu đội ngũ trí thức Việt Nam (hoàn thành trong quý II/2026), đồng thời tổ chức triển khai các chương trình, dự án khoa học - công nghệ chiến lược, thu hút chuyên gia giỏi trong và ngoài nước tham gia.

Bộ Công an phối hợp với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về xuất nhập cảnh, thị thực, cư trú theo hướng tạo điều kiện thuận lợi để trí thức Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế làm việc, sinh sống tại Việt Nam. Các cơ quan báo chí, truyền thông được giao tăng cường tuyên truyền về vai trò, đóng góp của đội ngũ trí thức, tôn vinh các trí thức tiêu biểu, lan tỏa phong trào “Trí thức Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi số”.

Việc phê duyệt Chiến lược quốc gia lần này được đánh giá là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng và phát huy nguồn lực trí thức - trụ cột then chốt cho phát triển nhanh, bền vững và nâng cao vị thế Việt Nam trong giai đoạn tới.

Văn Sơn