Đề xuất bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh tự kê khai và tính thuế từ năm 2026

Theo dự thảo, kể từ ngày 1/1/2026, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển sang cơ chế tự kê khai, tự tính và tự nộp thuế, thay thế hoàn toàn phương pháp thuế khoán đang áp dụng hiện nay.

Theo Bộ Tài chính, việc xây dựng Nghị định nhằm cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn của Đảng và Quốc hội tại Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 198/2025/QH15. Trọng tâm của chính sách là bãi bỏ thuế khoán, đồng thời thiết lập cơ chế quản lý thuế minh bạch, phù hợp với đặc điểm và quy mô của từng nhóm hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, qua đó tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động sản xuất - kinh doanh và tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về thuế.

Dự thảo Nghị định gồm 3 chương, 13 điều, áp dụng đối với các nhóm người nộp thuế gồm: hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán theo quy định của Luật Quản lý thuế năm 2019 và thực hiện chuyển sang tự kê khai từ ngày 1/1/2026; hộ và cá nhân kinh doanh đã thực hiện phương pháp kê khai; cùng các hộ, cá nhân bắt đầu hoạt động kinh doanh từ thời điểm trên.

Theo quy định tại dự thảo, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có trách nhiệm kê khai trung thực, chính xác và đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế, đồng thời tự xác định số thuế và các khoản thu khác phải nộp, trừ các trường hợp việc tính và thông báo thuế do cơ quan thuế thực hiện theo quy định. Trường hợp tổ chức, cá nhân khác thực hiện khấu trừ, kê khai hoặc nộp thuế thay theo pháp luật về thuế, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh không phải nộp phần nghĩa vụ đã được thực hiện thay.

Đối với thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, kể từ năm 2026, hộ và cá nhân kinh doanh phải căn cứ vào doanh thu thực tế hằng năm để tự xác định nghĩa vụ thuế. Nếu thuộc diện chịu thuế, người kinh doanh thực hiện tự tính, kê khai và nộp thuế theo quy định; trường hợp không thuộc diện chịu thuế, phải có trách nhiệm thông báo doanh thu thực tế cho cơ quan thuế theo quy định pháp luật.

Đối với các sắc thuế khác như thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên và thuế bảo vệ môi trường, dự thảo quy định: trường hợp hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, hệ thống quản lý thuế sẽ hỗ trợ xác định số thuế phải nộp và tự động cập nhật dữ liệu. Nếu không sử dụng hóa đơn điện tử, hộ và cá nhân kinh doanh tự xác định và thực hiện nghĩa vụ thuế, phí và các khoản thu khác theo quy định.

Về thủ tục tạm ngừng kinh doanh, hộ kinh doanh thuộc diện đăng ký kinh doanh thực hiện theo quy định tại Nghị định số 168/2025/NĐ-CP; đối với hộ, cá nhân không thuộc diện đăng ký, phải gửi thông báo bằng văn bản đến cơ quan thuế để cập nhật trạng thái. Trong thời gian tạm ngừng, người kinh doanh không phải nộp hồ sơ khai thuế, trừ trường hợp thời gian tạm ngừng không trọn tháng hoặc quý theo kỳ kê khai.

Dự thảo cũng quy định, hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP. Với nhóm có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm, việc sử dụng các loại hóa đơn điện tử này không bắt buộc, song được khuyến khích thực hiện nếu đáp ứng điều kiện về hạ tầng công nghệ thông tin.

Đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử và nền tảng số, dự thảo quy định chủ quản các sàn giao dịch hoặc nền tảng có chức năng đặt hàng trực tuyến và thanh toán có trách nhiệm khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho hộ, cá nhân kinh doanh theo Nghị định số 117/2025/NĐ-CP. Trong trường hợp nền tảng chỉ có chức năng đặt hàng mà không có chức năng thanh toán, hộ và cá nhân kinh doanh cư trú trên nền tảng có trách nhiệm tự kê khai và nộp thuế theo quy định hiện hành.

Việc đề xuất bãi bỏ thuế khoán và chuyển sang cơ chế tự kê khai được kỳ vọng sẽ tạo bước chuyển căn bản trong quản lý thuế đối với khu vực hộ kinh doanh, góp phần nâng cao tính minh bạch, công bằng và thúc đẩy khu vực kinh tế này phát triển theo hướng chính quy, bền vững trong giai đoạn tới.

Văn Sơn