Ông Lâm Ngọc Cường - CEO Công ty Jemmia Diamond: “Jemmia sẽ là cầu nối của kim cương Việt Nam với thế giới”

CEO Lâm Ngọc Cường mở đầu bằng tin vui: “Tôi vừa mời được một chuyên gia hàng đầu châu Á tham gia Hội đồng quản trị của Jemmia”. Người mà CEO Jemmia nói đến là một chuyên gia từng được Singapore Business Review vinh danh là Giám đốc Điều hành của Năm (2018), từng lọt vào chung kết giải thưởng Multiplier of the Year (2017) và nằm trong Top các Nhà lãnh đạo Nhân sự khu vực APAC năm 2024.

* Mời được một chuyên gia có kinh nghiệm ở các tập đoàn lớn về làm việc tại Jemmia có tuổi đời “tí hon” trong ngành, ông đã thuyết phục chuyên gia này như thế nào?

- Đây là một nhân duyên đặc biệt vì việc mời chuyên gia này tham gia vào Jemmia khá thuận lợi, như thể đã được sắp đặt vậy. Nhưng lý do lớn nhất chính là khát khao của ông muốn sống, làm việc ở Việt Nam. Ông chia sẻ rằng, nhìn thấy ở chúng tôi nhiệt huyết và tiềm năng của một thế hệ doanh nghiệp Việt mới nên muốn chia sẻ kinh nghiệm, xây dựng thế hệ doanh nhân trẻ Việt Nam có thể vươn lên mạnh mẽ về quản trị, làm kinh doanh một cách bài bản và chuyên nghiệp. Ông cũng rất yêu văn hóa Việt Nam, thích trà Việt, ẩm thực Việt nên khi được chúng tôi ngỏ lời mời làm việc tại Việt Nam, ông đồng cảm ngay.

* Ông kỳ vọng gì khi có sự tham gia của vị chuyên gia này vào Hội đồng quản trị?

- Ở các tập đoàn lớn, họ có những framework - khuôn khổ hệ thống rất vững chắc cho từng giai đoạn phát triển. Với kinh nghiệm làm việc ở các doanh nghiệp, tâp đoàn tỷ đô và hàng đầu thế giới, ông sẽ mang đến cho chúng tôi hệ thống quản trị bài bản và những phương pháp đào tạo lãnh đạo hiện đại mà các công ty quốc tế đang áp dụng, chuẩn hóa Jemmia theo chuẩn mực quốc tế, tạo nền tảng để Jemmia phát triển bền vững và vươn xa hơn nữa.

Điều quý nhất là ông sẵn sàng truyền lại những kinh nghiệm tích lũy cho chúng tôi một cách cởi mở, sẻ chia, không áp đặt. Mỗi lần trao đổi với ông, tôi và các cộng sự đều học hỏi được rất nhiều điều, được truyền lửa, tiếp thêm động lực để tự tin hơn trên con đường phía trước.

* Kinh doanh kim cương với ông là may mắn, ngẫu hứng hay là con đường ông chọn để hướng đến?

- Tôi từng xây dựng nhiều doanh nghiệp ở các lĩnh vực khác nhau và cũng đã trải qua không ít thất bại và thành công. Trong suốt quá trình đó, tôi luôn tìm kiếm một lĩnh vực mình thực sự đam mê và có thể gắn bó lâu dài, xây dựng một sự nghiệp bền vững. Và rồi…

Bước ngoặt đưa tôi đến với “kim cương” là vào đúng sinh nhật năm 2020, khi tôi được làm thành viên của một sàn giao dịch kim cương lớn nhất tại Ấn Độ. Đối với một người trẻ ngoại đạo như tôi, việc trở thành thành viên của sân chơi danh giá ấy quả thực là điều kỳ diệu. Tại đây, tôi gặp một bậc tiền bối trong ngành, dù đã hơn 70 tuổi nhưng ông vô cùng tâm huyết và phong độ. Lần đầu nghe ông chia sẻ về tầm nhìn và giá trị nhân văn của ngành này, tôi bị thuyết phục hoàn toàn.

Tôi nhận ra, đằng sau mỗi viên kim cương lấp lánh là cả một câu chuyện dài đầy cảm hứng. Kim cương hình thành trong lòng đất ở độ sâu hàng trăm km, trải qua nhiệt độ và áp suất khủng khiếp suốt hàng triệu năm. Để khai thác được chúng, con người phải đào sâu qua nhiều tầng địa chất, vượt qua bao khó khăn nguy hiểm. Rồi đến khâu chế tác, một viên kim cương thô bé nhỏ cũng cần bàn tay tài hoa của người thợ mài giũa liên tục suốt một tháng trời mới trở thành viên ngọc hoàn hảo. Tôi đã tận mắt chứng kiến những nghệ nhân ở Ấn Độ tỉ mỉ mài từng giác cắt, cứ 15 giây lại dừng để soi kiểm tra cho thật chính xác. Sự kiên trì và tâm huyết đó thật phi thường.

Nhưng điều khiến tôi say mê nhất chính là giá trị nhân văn mà kim cương mang lại. Trước đây, kim cương từng gắn liền với hình ảnh tiêu cực, như “kim cương máu” trong phim ảnh. Thế nhưng khi tìm hiểu sâu, tôi mới biết một viên kim cương khai thác hợp pháp và minh bạch có thể đổi thay cuộc sống ở nơi nó được tìm thấy. Các mỏ kim cương hiện đại thường gắn liền với công ăn việc làm, người dân được hưởng an sinh xã hội tốt hơn, môi trường, tài nguyên thiên nhiên quanh khu mỏ cũng được bảo vệ, phục hồi...

Tôi từng đọc báo cáo về một quốc gia châu Phi có mỏ kim cương lớn, chỉ sau một năm xuất khẩu kim cương đã thu về hàng tỷ đô la, đóng góp đáng kể vào GDP và cải thiện đời sống người dân. Rõ ràng, nếu hoạt động khai thác có trách nhiệm, kim cương có thể là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Tất nhiên, ngành nào cũng có hai mặt: Khai thác tài nguyên ít nhiều tác động đến môi trường và cộng đồng. Nhưng nếu được quản lý đúng và đạo đức, những giá trị tích cực mà kim cương mang lại sẽ rất lớn.

Chính câu chuyện của kim cương đã trở thành nguồn cảm hứng lớn nhất để tôi gắn bó với ngành này, xem đây là sự nghiệp lâu dài, thậm chí là cả đời của mình. Tôi thấy kinh doanh kim cương có ý nghĩa chứ không chỉ đơn thuần là bán một thứ trang sức xa xỉ.

* Một doanh nghiệp mới 4 năm tuổi như Jemmia Diamond (vào thời điểm 2024) mà tự tin bước thẳng vào “cuộc chơi” của những người dẫn đầu ngành kim cương, hỏi thật, đó là bước đi liều lĩnh hay chiến lược?

- Đó là chiến lược. Sau cột mốc năm 2023 Jemmia Diamond được Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam vinh danh “Thương hiệu bản sắc Việt định vị giá trị toàn cầu”. Năm 2024, Jemmia được mời tham dự Tuần lễ Kim cương Dubai - một hội nghị thượng đỉnh của ngành kim hoàn toàn cầu và được chọn làm nhà tài trợ cho sự kiện tầm cỡ này. Phải nói là vô cùng may mắn và vinh dự. Thử hình dung xem, tại sự kiện đó, có hơn 300 tập đoàn kim cương lớn nhất thế giới tề tựu về. Vậy mà Jemmia Diamond được đứng chung với họ, sánh vai cùng các “đại gia” toàn cầu. Khoảnh khắc đó làm sao tôi không tự hào. Và niềm tự hào lớn hơn là tôi đang mang một thương hiệu kim cương Việt Nam ra sân chơi quốc tế.

Sau lần tham dự đó, tôi nhận ra, muốn vươn tầm quốc tế thì phải hòa mình vào những trung tâm lớn của ngành này là Ấn Độ và Dubai - hai thủ phủ kim cương của thế giới, nơi tập trung rất nhiều tập đoàn và gia tộc kim hoàn lừng danh, cùng cộng đồng các tỷ phú xa xỉ bậc nhất. Vì vậy, tôi chủ động tìm chủ động tiếp cận để học hỏi và mở rộng quan hệ, tầm nhìn.

Thực tế, khi qua Ấn Độ, tôi có cơ hội gặp gỡ rất nhiều đại gia tộc về kim cương, tận mắt chứng kiến một xã hội kinh doanh kim cương được phân cấp rõ rệt: Giới siêu giàu trong ngành này giao dịch với nhau theo những luật lệ và chuẩn mực riêng mà người ngoài rất khó thâm nhập. Họ dễ dàng hiểu nhau và tin cậy nhau vì cùng thuộc một “thế giới tài sản” đặc thù của ngành kim cương.

Còn ở Dubai - trung tâm của những thương vụ kim cương khổng lồ và các phiên đấu giá xa xỉ quốc tế. Mỗi giao dịch kim cương tại đây có quy mô giá trị có thể lên đến hàng trăm triệu đô la. Khi tham gia vào môi trường ấy, tôi được cọ xát với đỉnh cao của thị trường kim cương thế giới, nơi mọi thứ đều diễn ra ở quy mô lớn nhất và tiêu chuẩn cao nhất.

* Để thâm nhập vào giới kinh doanh kim cương siêu giàu là không dễ, ông có “nghệ thuật” gì?

- Văn hóa chính là cầu nối giúp tôi bước vào thế giới kim cương quốc tế. Mỗi đất nước có nền văn hóa và hệ giá trị riêng, khi mình hiểu và hòa vào văn hóa của họ, họ sẽ mở lòng hơn. Chẳng hạn, ở Ấn Độ, xã hội của họ phân cấp thứ bậc rất chặt chẽ. Khi sang đó làm việc, chúng tôi sắp xếp đoàn thật “đúng vai vế”: Tôi đóng vai trò là người đứng đầu chỉ ngồi lắng nghe, còn các cộng sự trẻ tự giới thiệu như trợ lý cấp dưới để giao thiệp phù hợp. Ban đầu, phía bạn tiếp đón khá dè dặt nhưng khi thấy tôi chia sẻ về tầm nhìn và những gì Jemmia đang làm, ví dụ như chương trình trồng triệu cây xanh, các dự án trách nhiệm xã hội, họ thấy Jemmia không chỉ kinh doanh vì lợi nhuận mà còn mang giá trị cộng đồng nên cởi mở và mời chúng tôi gặp những nhân vật cao cấp hơn trong gia tộc kim cương của họ.

Đáng nhớ nhất là khi tôi tặng một bức pháp lam Huế chạm khắc hình chim Phượng Hoàng do một nghệ nhân ưu tú của Việt Nam chế tác và kể cho họ nghe câu chuyện về Phượng Hoàng - loài linh vật cao quý trong văn hóa phương Đông và ý nghĩa của nghệ thuật pháp lam thời nhà Nguyễn. Điều đó làm họ xúc động và thích thú. Người Ấn Độ vốn có đời sống tâm linh sâu sắc và tôn kính văn hóa nên khi thấy chúng tôi trân trọng văn hóa dân tộc mình và cầu thị học hỏi văn hóa của họ, họ bị chinh phục. Ngay sau đó, họ mời chúng tôi lên tầng cao nhất của tòa nhà - nơi vốn chỉ dành để tiếp những vị khách đặc biệt nhất. Có thể nói, bằng cách đem văn hóa Việt Nam đến gần với đối tác, tôi đã chạm tới trái tim của họ và biến cuộc gặp kinh doanh thành kỷ niệm giữa những người bạn.

Ở Dubai cũng vậy, tôi áp dụng “ngoại giao văn hóa”. Chủ tịch một sàn giao dịch kim cương lớn ở Dubai biết đến Jemmia qua cách chúng tôi luôn đan cài các triết lý phương Đông, câu chuyện về trà Việt, về di sản thiên nhiên… vào các bộ sưu tập trang sức. Khi vị chủ tịch đó đến thăm Jemmia, tôi mời nghệ nhân trà Hoàng Anh Sướng - người từng pha trà tiếp đãi nhiều nguyên thủ như Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Nhật hoàng Akihito và hoàng hậu… đến thực hiện trà lễ trang trọng tại phòng trà đạo của công ty. Lần đầu tiên được thưởng trà theo nghi thức thiền của Việt Nam, vị chủ tịch chia sẻ rằng thường ngày, ông chỉ bắt đầu buổi sáng bằng một ly cà phê thật đậm rồi lao vào công việc, chưa bao giờ có trải nghiệm tĩnh tại như buổi trà đạo này. Ông ngạc nhiên tại sao người Việt Nam có thể “chill trà”- tức là ung dung thưởng thức một chén trà một cách thanh thản đến vậy. Những câu chuyện văn hóa và khoảnh khắc lắng đọng đó đã khiến chúng tôi xích lại gần nhau. Tôi nhận ra, khi con người ta hiểu và trân trọng được văn hóa của nhau thì mọi rào cản gần như biến mất, chỉ còn lại sự thiện cảm và tôn trọng.

* Sau những cuộc “ngoại giao văn hóa” như vậy, ông đã nhận được những cơ hội gì?

- Sau những buổi giao lưu đậm chất văn hóa, những cánh cửa mới đã mở ra với Jemmia. Chẳng hạn, vị Chủ tịch sàn kim cương Dubai mời chúng tôi sang thăm cơ sở của họ, trực tiếp giới thiệu cho tôi về những trung tâm giao dịch vàng bạc đá quý lớn nhất thế giới tại Dubai, kết nối chúng tôi với mạng lưới kinh doanh tầm cỡ toàn cầu. Đó thật sự là cơ hội quý để Jemmia học hỏi và vươn ra quốc tế. Tương tự, tại Ấn Độ, họ cũng tạo điều kiện cho tôi gặp gỡ nhiều nhân vật đầu ngành kim cương ở Mumbai và tham gia sâu hơn vào cộng đồng kim cương.

* Quản trị nhiều người trẻ, nhất là thế hệ gen Z không thích gò ép, khuôn khổ là không dễ, làm thế nào để ông quản trị và hướng họ cùng đi theo tầm nhìn chung?

- Jemmia đúng là một tập thể rất trẻ. Đội ngũ quản lý hầu hết sinh đầu những năm 1990. Nhân sự cũng đến từ nhiều vùng miền, nhiều văn hóa, lĩnh vực chuyên môn khác nhau: Nghệ nhân kim hoàn, chuyên gia công nghệ, nhà thiết kế, nhà quản trị kinh doanh… Đó vừa là thế mạnh và cũng là thách thức trong quản trị và định hình văn hóa chung.

Khi tập hợp nhiều cá nhân xuất sắc và đầy sáng tạo, sẽ khó tránh khỏi những va chạm về quan điểm. Người trẻ thường nhiều ý tưởng và muốn làm thật nhanh, trong khi người có kinh nghiệm hơn lại cân nhắc cẩn trọng. Văn hóa Jemmia vì thế, đề cao sự lắng nghe và đối thoại. Mọi người có thể tranh luận sôi nổi, thẳng thắn để tìm ra giải pháp tối ưu nhất. Khi có bất đồng thì ngồi lại để phân tích tìm điểm chung thay vì tranh cãi cảm tính. Chúng tôi khuyến khích nhân viên dám nghĩ, dám làm cái mới và cũng phải dám chịu trách nhiệm. Dần dần, tạo nên một nét văn hóa: Tôn trọng khác biệt và học hỏi lẫn nhau.

Đặc biệt, Jemmia xây dựng niềm tự hào cho nhân viên. Từ nhân viên bán hàng đến đội ngũ thiết kế, ai cũng hiểu sản phẩm mình làm ra không chỉ để kinh doanh mà còn đại diện cho hình ảnh và uy tín người Việt trên thị trường quốc tế. Khi gắn công việc với một ý nghĩa lớn lao hơn, mọi người làm việc với nhiệt huyết và trách nhiệm cao hơn rất nhiều.

* Theo ông, một doanh nghiệp cần nhiều cá nhân xuất sắc hay nhiều lãnh đạo xuất sắc?

- Một doanh nghiệp, dù có những cá nhân xuất sắc đến đâu nhưng nếu thiếu một hệ thống quản lý phù hợp, thiếu người dẫn dắt giỏi thì doanh nghiệp cũng khó đi đường dài. Ngược lại, nhiều lãnh đạo giỏi mà không có nhân sự xuất sắc thì cũng như tướng không lính, không thể có đội quân tinh nhuệ để “trăm trận trăm thắng”.

Vì vậy, tôi đề cao việc đào tạo và nâng cao năng lực lãnh đạo ở mọi cấp. Trong phát triển nhân sự, triết lý của tôi là “cho đi trước, nhận lại sau”. Tôi sẵn sàng tạo mọi điều kiện để anh em phát triển kỹ năng, thăng tiến trong nghề nghiệp dù hiểu rằng khi họ giỏi, có thể một ngày nào đó họ sẽ rời công ty để tìm cơ hội cao hơn. Nhưng tôi xem đó là đóng góp cho xã hội. Thực tế, tôi từng có trường hợp như vậy. Ví dụ, tôi có một bạn nhân viên bán hàng rất giỏi, gắn bó với công ty nhiều năm nhưng khi tôi đưa bạn lên vị trí trưởng phòng kinh doanh, bạn lại không phù hợp với vai trò mới và cuối cùng chuyển sang một tổ chức khác, bởi khi đã ở vị trí quản lý, bạn khó có thể quay lại vị trí ban đầu tại công ty.

* Có nghĩa là ông đã sai lầm khi đặt nhân sự không đúng chỗ, ông có tiếc vì mất nhân viên giỏi và điều gì ông rút ra?

- Thực lòng, tôi không tiếc. Tôi quan niệm: Nếu bạn ấy đã cống hiến hết mình trong thời gian ở Jemmia và Jemmia đã giúp bạn trưởng thành hơn, thì cả hai bên đều đã cùng thắng. Sau này bạn ấy thành công ở nơi mới, đó cũng là niềm tự hào, rằng Jemmia từng là một nấc thang trong sự nghiệp của một tài năng. Tôi xem đội ngũ nhân sự đồng hành đến một đoạn nào đó, nếu ai tìm được hướng đi mới phù hợp hơn, tôi luôn ủng hộ họ phát triển.

Bài học rút ra: Lãnh đạo tốt không phải là người biết hết mọi thứ, mà là người biết dùng đúng người cho đúng việc. Một nhân viên xuất sắc chưa hẳn là người quản lý giỏi. Và một cá nhân dù giỏi đến đâu cũng không bằng một tập thể ăn ý. Vì thế, triết lý quản trị của tôi: Tạo nên một “đội ngũ kim cương” cứng cáp, bền bỉ và quý giá chứ không phải chỉ một vài “viên kim cương đơn lẻ” và vai trò của người lãnh đạo là phải mài giũa, kết nối các “viên đá thô” để tạo thành một khối tỏa sáng rực rỡ.

* Từng thất bại với hàng chục công ty, ông rút ra điều gì?

- Mỗi lần phải đóng cửa một công ty khởi nghiệp, tôi đau vô cùng. Mỗi doanh nghiệp đối với tôi đều là tâm huyết, và các cộng sự như anh em một nhà. Việc phải chia tay họ, phải nói lời tạm biệt với nhân viên, với ước mơ mình đã dày công gây dựng luôn là một cảm xúc rất nặng nề. Sau mỗi thất bại, tôi dần ngộ ra nhiều điều: Muốn đi đường dài phải nâng cao năng lực quản trị và tầm nhìn chiến lược. Phải tuyển dụng đúng người và tạo điều kiện cho họ phát huy tối đa khả năng khi đồng hành cùng mình. Không nên ôm đồm quá nhiều tham vọng một lúc. Thay vì trải sức trên quá nhiều mục tiêu nên tập trung vào lĩnh vực cốt lõi mà mình có thế mạnh nhất và làm thật tốt lĩnh vực đó trước. Đặc biệt, quản trị chuyên nghiệp chính là yếu tố quyết định sự thành bại của doanh nghiệp.

* Ông có dự định gì cho Jemmia trong những năm tới và xa hơn?

- Tôi luôn mơ về một doanh nghiệp kim cương Việt Nam mang đẳng cấp quốc tế, góp phần vào phát triển ngành ngọc học - đá quý ở Việt Nam và Jemmia đang từng bước hiện thực hóa điều đó. Tôi không chỉ giới hạn việc kinh doanh có lãi hay mở rộng được bao nhiêu cửa hàng, mà muốn Jemmia trở thành một thương hiệu bền vững, trường tồn (dĩ nhiên để “trường tồn” thì còn rất nhiều việc phải làm, tôi không dám nói trước, nhưng chí ít cũng phải phát triển dài hạn và ổn định).

Trước hết, chúng tôi sẽ tiếp tục kiên định với chiến lược chất lượng. Danh tiếng trong ngành kim cương xây dựng rất khó nhưng mất thì rất dễ, nên chữ “tín” vẫn là hàng đầu. Chúng tôi có mạng lưới đối tác tại Ấn Độ, Dubai, Thái Lan, Mỹ… và Jemmia hướng đến trở thành cầu nối giữa Việt Nam và thế giới trong lĩnh vực kim cương và đá quý. Tôi muốn mở rộng hơn nữa mạng lưới này, đưa Jemmia tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng và sàn giao dịch toàn cầu. Biết đâu trong tương lai, khi nghĩ đến một điểm đến mới mẻ cho ngành kim cương và đá quý, người ta sẽ nghĩ đến Việt Nam như một mắt xích quan trọng tại Đông Nam Á. Nếu Jemmia có thể góp phần nhỏ bé tạo nên điều đó, tôi xem như mình đã đóng góp cho ngành và cho đất nước.

Cuối cùng, tôi mong Jemmia sẽ là “mái nhà” của nhân tài trong ngành kim hoàn - một sân chơi mà ở đó các nhà khoa học, nghệ nhân, doanh nhân… từ khắp nơi có thể cùng hội tụ, sáng tạo và cống hiến. Tôi hình dung Jemmia trong tương lai sẽ không chỉ là một công ty kinh doanh kim cương, mà là một hệ sinh thái nơi chúng tôi nghiên cứu phát triển công nghệ chế tác mới, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành và thực hiện những dự án nhân văn cho cộng đồng. Một doanh nghiệp chỉ thực sự lớn mạnh khi có đóng góp tích cực cho xã hội.

* Xin cảm ơn ông về buổi trò chuyện rất thú vị!

Lữ Ý Nhi