Ngành dệt may Việt Nam dưới sức ép thị trường toàn cầu
Ngành dệt may đang chịu sức ép ngày càng lớn khi phải duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu, thích ứng chuẩn mực xanh và đối mặt với chi phí sản xuất leo thang trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày một gay gắt.
Thị trường mới mở ra dư địa tăng trưởng
Theo Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS), Trung Đông và châu Phi đang trở thành hai điểm đến nổi bật, đóng góp mạnh mẽ vào kim ngạch xuất khẩu của ngành. Riêng khu vực Trung Đông, đặc biệt là các quốc gia Hồi giáo, đã mang lại 1 tỷ USD trong năm 2024 và 700 triệu USD chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025.
Diễn biến này phản ánh rõ khả năng mở rộng thị trường lẫn phân khúc sản phẩm của doanh nghiệp Việt, khi không chỉ duy trì nhóm hàng phổ thông mà còn chuyển dần sang phân khúc cao cấp với hàm lượng công nghệ và thiết kế cao. Tổng kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2025 đạt gần 34,7 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ và nếu xu hướng tích cực tiếp diễn, xuất khẩu cả năm có thể đạt 47 tỷ USD, tăng hơn 14%.
Đà tăng trưởng xuất khẩu đã góp phần cải thiện đáng kể kết quả kinh doanh của nhiều doanh nghiệp lớn. Vinatex ghi nhận doanh thu hợp nhất 9 tháng đạt 14.442 tỷ đồng, tăng 110% so với cùng kỳ; lợi nhuận trước thuế ước đạt 1.040 tỷ đồng, vượt 14% kế hoạch năm.
TNG đạt doanh thu hơn 6.671 tỷ đồng, tăng 13%, còn lợi nhuận ròng tăng 16%, tương đương hoàn thành khoảng 82% kế hoạch năm. Tổng Công ty Đức Giang đạt doanh thu 1.877 tỷ đồng, tăng 7%, cùng lợi nhuận trước thuế tăng gấp đôi lên 22,1 tỷ đồng.
Tại Việt Thắng, doanh thu 9 tháng ước đạt 77,23% kế hoạch năm, lợi nhuận vượt 108% kế hoạch. Dù vậy, các doanh nghiệp vẫn thừa nhận những thách thức hiện hữu trong việc duy trì đà tăng trưởng đến cuối năm khi thị trường biến động quá nhanh.
Theo ông Lê Tiến Trường - Chủ tịch HĐQT Vinatex, 3 tháng cuối năm 2025 và năm 2026 có thể xuất hiện nhiều biến động khó dự báo. Các chính sách thuế đối ứng, sự phân hóa giữa các khu vực kinh tế và xung đột địa chính trị tiếp tục ảnh hưởng mạnh đến chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều diễn biến xảy ra chỉ trong 1 - 2 tuần khiến các mô hình dự báo trung và dài hạn gần như không còn phù hợp.
Cùng lúc đó, các yêu cầu từ khách hàng quốc tế đang khắt khe hơn bao giờ hết: giá thấp hơn, tiến độ nhanh hơn và phải đáp ứng nghiêm các tiêu chuẩn xanh, giảm phát thải CO₂. Đại diện May 10 cho biết dù đơn hàng không thiếu, khách hàng chỉ chấp nhận mức giá rất thấp trong khi chi phí sản xuất trong nước lại tăng mạnh; nếu doanh nghiệp không đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng và đáp ứng chuẩn môi trường thì nguy cơ mất khách hàng là rất rõ ràng.
Bên cạnh đó, các đối thủ cạnh tranh như Bangladesh, Ấn Độ hay Indonesia tiếp tục khai thác lợi thế nhân công giá rẻ và chính sách hỗ trợ nội địa, tạo áp lực cạnh tranh lớn lên doanh nghiệp Việt.
Áp lực chi phí và cơ hội chuyển đổi
Dù chi phí sản xuất tại Việt Nam cao hơn 40 - 45% so với Indonesia, Malaysia hay Myanmar, năng suất lao động trong nước vẫn vượt các quốc gia này khoảng 40%. Điều quan trọng hơn là tốc độ áp dụng công nghệ, tự động hóa và xanh hóa của ngành dệt may Việt Nam đang tăng nhanh, chỉ đứng sau Trung Quốc trong khu vực về mức độ hiện đại hóa dây chuyền.
Mức thuế đối ứng 20% mà Mỹ áp dụng đối với hàng hóa Việt Nam, trong đó có dệt may, được kỳ vọng tạo thêm lợi thế so với Trung Quốc và Ấn Độ. Cùng lúc, doanh nghiệp Việt đang tận dụng các FTA để mở rộng thị trường sang EU, CPTPP và RCEP nhằm giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống.
Theo ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch VITAS, dù ngành dệt may đang đối diện sức ép lớn chưa từng có, đây cũng là thời điểm quan trọng để tái cơ cấu, cải thiện giá trị gia tăng và nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhờ tốc độ chuyển đổi mạnh mẽ, ngành có cơ hội vượt qua thách thức và củng cố nền tảng cạnh tranh dài hạn.