Đề xuất cơ chế đặc thù cho dự án cao tốc Vinh - Thanh Thủy gần 24.000 tỷ đồng
Chính phủ đã trình Quốc hội Tờ trình số 1059/TTr-CP về báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cao tốc Vinh - Thanh Thủy, đồng thời đề nghị cho phép áp dụng một số cơ chế đặc thù nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án. Dự án được đề xuất đầu tư công toàn bộ, sau khi hoàn thành sẽ xây dựng phương án thu hồi vốn nhà nước.
Theo Tờ trình, tuyến cao tốc Vinh - Thanh Thủy giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời tăng cường năng lực quốc phòng, an ninh khu vực biên giới Nghệ An - Lào. Tuyến có điểm đầu kết nối với cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt tại xã Hưng Nguyên (Nghệ An) và điểm cuối nối với Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy tại cặp cửa khẩu Thanh Thủy/Nậm On, bảo đảm phù hợp quy hoạch phát triển khu vực cửa khẩu.
Dự án có chiều dài khoảng 60 km, toàn bộ qua địa bàn Nghệ An. Quy mô đầu tư gồm 4 làn xe, bề rộng nền đường 22 - 24,75 m; các đoạn đào sâu, đắp cao và cầu được thiết kế theo tiêu chuẩn 6 làn xe, rộng 29 - 32,25 m. Giải phóng mặt bằng cũng được thực hiện theo quy mô 6 làn xe. Tốc độ thiết kế đạt 100 km/h tại các đoạn thông thường và 80 km/h ở những vị trí địa hình phức tạp.
Tổng mức đầu tư sơ bộ của dự án khoảng 23.940 tỷ đồng, trong đó chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hơn 2.822 tỷ đồng; chi phí xây dựng và thiết bị hơn 17.726 tỷ đồng; chi phí quản lý, tư vấn và khoản mục khác hơn 1.063 tỷ đồng; phần còn lại là chi phí dự phòng.
Để bảo đảm tiến độ giải phóng mặt bằng và phù hợp quy định của Luật Đất đai 2024, Chính phủ đề xuất chia thành 10 dự án thành phần. Trong đó, dự án thành phần số 1 - xây dựng tuyến cao tốc có tổng mức đầu tư hơn 21.118 tỷ đồng.
9 dự án thành phần còn lại liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại các địa phương: Hưng Nguyên, Kim Liên, Đại Huệ, Vạn An, Nam Đàn, Xuân Lâm, Hoa Quân, Sơn Lâm và Kim Bảng, với tổng vốn đầu tư từ 102 đến 743 tỷ đồng mỗi dự án.
Chính phủ cũng kiến nghị Quốc hội cho phép áp dụng các cơ chế đặc thù, bao gồm: không phải thẩm định, đánh giá nguồn vốn và khả năng cân đối vốn theo Luật Đầu tư công; cho phép chỉ định thầu toàn bộ các gói thầu của dự án theo quy định pháp luật về đấu thầu. Những cơ chế này nhằm rút ngắn quá trình chuẩn bị và tăng tốc triển khai.
Nếu được phê duyệt, Chính phủ dự kiến hoàn thành phê duyệt chủ trương đầu tư trong năm 2025; phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi vào quý II/2026; bắt đầu bồi thường, hỗ trợ và tái định cư từ cuối năm 2025; triển khai thiết kế kỹ thuật, lựa chọn nhà thầu và phấn đấu khởi công vào quý III/2026. Dự án được kỳ vọng cơ bản hoàn thành vào năm 2028 và đưa vào khai thác trong năm 2029.