Cà Mau tăng tốc thành một cực tăng trưởng mới

Trước kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Cà Mau nhận được sự quan tâm của cả nước và đang đứng trước cơ hội tăng tốc, bứt phá thành một cực tăng trưởng mới.

Nghe nói Cà Mau xa lắm!

Hạ tuần tháng 10 mùa nước nổi, chúng tôi cùng với doanh nhân Tường Nguyễn về Cà Mau. Đường Năm Căn - Đất Mũi nay được láng nhựa khá tốt, xe hơi có thể lướt với tốc độ 80km/h. Đây là sự khác biệt khá lớn so với nhiều năm trước đây khi muốn về Đất Mũi phải đi bằng ghe, xuồng.

Hai bên đường cũng có kênh, có rừng đước xanh ngắt nhưng không có cảm giác đước – nước, nước – đước lấp loáng hun hút khi đi bằng ca nô. Câu thơ của Xuân Diệu vẫn ngân nga trong tâm hồn kẻ lữ hành viễn xứ: “Tổ quốc tôi như một con tàu/Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”. Cùng với đó là hai câu rất Nam Bộ trong bài “Áo mới Cà Mau”: “Nghe nói Cà Mau xa lắm/Ở cuối cùng bản đồ Việt Nam”. Đúng là từ TP. HCM về Cà Mau khá xa. Đặc biệt là về Đất Mũi phải ngót 400 cây.

Sau ngày thống nhất đất nước, tỉnh Cà Mau- Bạc Liêu được hợp nhất. Năm 1976 tỉnh được đổi tên thành Minh Hải. Ba chục năm sau, ngày 6/11/1996, Quốc hội thông qua tách tỉnh Minh Hải ra thành 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu. Nay, tỉnh Bạc Liêu và Cà Mau lại tái hợp, lấy tên Cà Mau. Trung tâm chính trị - hành chính đặt tại TP. Cà Mau. Tỉnh Cà Mau mới có diện tích hơn 7.942 km2, dân số hơn 2,6 triệu người, có 64 đơn vị xã, phường.

Không chỉ là tỉnh độc đáo với 3 mặt đều giáp biển, Cà Mau cũng gần tuyến hàng hải quốc tế quan trọng vùng Đông Nam Á nên thuận lợi giao lưu, giao thương và hợp tác kinh tế biển… Cà Mau có quần đảo Hòn Khoai hiện đang được Bộ Quốc phòng đầu tư xây dựng cảng lưỡng dụng quốc tế cho phép tàu viễn dương vài chục vạn tấn có thể cập bến.

Cà Mau có ngư trường đánh bắt thủy sản lớn nhất Việt Nam, có tiềm năng và thế mạnh về phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản và đặc biệt là phát triển du lịch sinh thái với trên 100.000 ha rừng tràm, rừng đước ngập mặn đặc trưng.

Lợi thế là vậy, nhưng...

Cà Mau nằm cuối bản đồ Việt Nam, xa các trung tâm kinh tế lớn. Từ TP.HCM đi Đất Mũi phải qua nhiều chặng, đường cao tốc chưa kết nối khiến chi phí vận chuyển hàng hóa, nguyên liệu, khách du lịch… cao. Đường bộ chủ yếu là độc đạo Quốc lộ 1A và Quốc lộ 63, nhỏ hẹp, thường xuyên ngập và xuống cấp.

Là tỉnh thấp nhất Việt Nam, khiến Cà Mau dễ bị ngập khi nước biển dâng. Ngập mặn, xói lở bờ biển và sụt lún đất diễn ra nhanh, đe dọa sinh kế hàng trăm nghìn người. Cũng do trũng nên nước ngọt khan hiếm mùa khô, gây khó khăn cho sản xuất và sinh hoạt. Điều này giải thích vì sao Cà Mau vẫn là tỉnh nghèo so với cả nước.

Trong bài phát biểu chỉ đạo tại Đại hội Đảng Bộ Cà Mau sau hợp nhất, ông Trần Lưu Quang đã thay mặt Bộ chính trị và Ban bí thư đánh giá: “Cà Mau đã dần thu hẹp khoảng cách với các địa phương, từng bước vươn lên theo kịp đà phát triển chung của cả nước. Kinh tế của tỉnh không ngừng phát triển qua từng năm, thu nhập bình quân đầu người đã nằm trong tốp đầu của khu vực (gần 73 triệu đồng), kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản luôn đứng đầu cả nước (trên 2 tỷ USD/năm), tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh".

Hợp nhất Cà Mau- Bạc Liêu: Cơ hội mới

Ông Nguyễn Hồ Hải - Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau cho rằng, việc sáp nhập hai tỉnh và vận hành chính quyền hai cấp không chỉ là sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu quả mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Trung ương, tạo bước ngoặt lịch sử, mở rộng không gian phát triển, tạo động lực và nguồn lực mới, sức mạnh cộng hưởng. Mục tiêu là xây dựng tỉnh Cà Mau mới có quy mô kinh tế lớn hơn, hạ tầng đồng bộ hơn, sức cạnh tranh và tính kết nối cao hơn, hướng tới sự phát triển nhanh, ổn định, bền vững...

Hiện nhiều dự án khủng đang đổ về Cà Mau. Đáng chú ý trong số đó có dự án cao tốc Cần Thơ - Cà Mau- Đất Mũi; Dự án cảng tổng hợp Hòn Khoai và đường từ Đất Mũi ra cảng. Dự án này do Bộ Quốc Phòng làm chủ đầu tư. Binh Đoàn 12 là đơn vị tổng thầu hiện đang khẩn trương xúc tiến việc khoan cọc nhồi làm cầu vượt biển ra đảo Hòn Khoai.

Cùng với đó là nhiều dự án điện gió, năng lượng tái tạo…. Hiện tại, Cà Mau đã xác định có 59 dự án điện gió được đề xuất, trong đó 14 dự án với tổng công suất ~694,2 MW đã vận hành thương mại. Mục tiêu mà Cà Mau đặt ra cho nhiệm kỳ tới là điện gió sẽ đóng góp hơn 6.500 MW vào hệ thống điện quốc gia từ Cà Mau. Ngoài điện gió, tỉnh cũng phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khác như: điện mặt trời mái nhà, điện sinh khối, thu gom rác, và nghiên cứu hydro xanh từ gió + mặt trời. Bằng nội lực và tiềm năng của mình Cà Mau sẽ tiến mau mà không bị tụt hậu.

Trong bài phát biểu tại Đại hội đảng bộ, ông Trần Lưu Quang đã đề cập đến việc kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở Cà Mau ngày càng khang trang, hiện đại, nhiều tuyến đường giao thông huyết mạch được kết nối đến các thành phố lớn, phá thế độc đạo, cô lập. Nhờ đó các ngành công nghiệp phát triển nhanh.

Với ba mặt giáp biển của tự nhiên vùng Đất Mũi. Tỉnh hội tụ lợi thế chiến lược: Trung tâm thuỷ sản quốc gia, có khả năng vươn tầm thế giới; tiềm năng năng lượng tái tạo; vùng xanh tự nhiên, đất ngập nước, rừng ngập mặn và hệ sinh thái biển, đồng bằng đặc thù, là điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn...; biển, đảo, Mũi Cà Mau mang giá trị sinh thái và an ninh quốc phòng chiến lược, là tiền tiêu phía Nam của Tổ quốc. Đó là những thời cơ, tiềm năng, lợi thế rất đặc biệt, duy nhất chỉ Cà Mau mới có, chính là cơ hội để tỉnh nhà đột phá phát triển, vươn lên trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực và cả nước.

Một điều nữa không thể bỏ qua ấy là tiềm năng du lịch của Cà Mau rất lớn, dù hiện nay việc khai thác mới chỉ bắt đầu. Đây là “đất mũi tận cùng Tổ quốc”, vừa có giá trị tự nhiên – sinh thái độc đáo, vừa có bản sắc văn hoá đa dạng (Kinh – Hoa – Khmer). Xã Đất Mũi là nơi duy nhất của Việt Nam có thể ngắm bình minh trên biển Đông và hoàng hôn trên biển Tây. Ở đây còn có Cột mốc tọa độ Quốc gia, Mốc GPS 0001, biểu tượng con thuyền ra khơi nơi minh họa câu thơ nổi tiếng của Xuân Diệu “Mũi thuyền ta đó mũi Cà Mau”. Đây là điểm đến mang tính biểu tượng – “điểm check-in cuối trời Nam”, rất hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau cũng là một sự độc đáo hiếm có. Với diện tích hơn 41.000 ha, được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, nơi đây có rừng ngập mặn và rừng tràm rộng lớn, là nơi trú ngụ của hàng trăm loài chim, thủy sản quý hiếm. Rất hấp dẫn để phát triển du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường.

Những tín hiệu tăng tốc, bứt phá

Khi chúng tôi có mặt ở Cà Mau thì cao tốc Cần Thơ – Cà Mau, đoạn cuối của tuyến Bắc – Nam phía Đông đang khẩn trương thi công, dự kiến hoàn thành giai đoạn 1 vào đầu năm 2026, giúp rút ngắn thời gian từ TP.HCM về Cà Mau chỉ còn 4–5 giờ. Dự án nâng cấp sân bay Cà Mau thành sân bay khu vực dự kiến sẽ được hoàn thành vào tháng 10/2026. Khi đó sẽ mở đường bay mới Cà Mau – Hà Nội, Cà Mau – Phú Quốc.

Hệ thống cảng biển Năm Căn, Hòn Khoai được quy hoạch thành cảng nước sâu quốc tế đã được khởi công dự kiến sẽ đưa vào hoạt động từ năm 2029, mở hướng ra vịnh Thái Lan và Ấn Độ Dương. Đây là bước đột phá giúp Cà Mau thoát thế “tận cùng bản đồ”, trở thành điểm kết nối vùng ven biển Tây.

Về năng lượng và công nghiệp, Cà Mau là “trung tâm năng lượng lớn của miền Tây”, với các cụm Khí – Điện – Đạm, điện gió ven biển, điện mặt trời quy mô hàng tỷ USD. Hàng loạt dự án điện gió ngoài khơi (Tân Thuận, Khai Long, Hòn Khoai…) đang thu hút đầu tư từ Nhật, Hàn Quốc, Singapore. Dự kiến đến 2030, Cà Mau sẽ đóng góp hơn 15 % công suất năng lượng tái tạo toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Đây là nguồn động lực mới, đưa Cà Mau thành trung tâm năng lượng tái tạo ở phía Nam.

Du lịch Cà Mau giờ đây không chỉ có sinh thái Đất Mũi, Rừng U Minh Hạ, Hòn Khoai, Khai Long đang được đầu tư hạ tầng, nghỉ dưỡng, trải nghiệm sinh thái mà hơn thế một số điểm đến ở Bạc Liêu như nhà Hắc Công tử, Bạch Công tử, Tắc Sậy… cũng nằm trong hệ sinh thái của tỉnh. Nhiều doanh nghiệp lữ hành lớn như Saigontourist, Vietravel, Flamingo… đang tìm cơ hội đầu tư.

Bước vào kỷ nguyên vươn mình, Cà Mau đang làm rất tốt việc chuyển đổi số và cải cách hành chính. Cà Mau nằm trong nhóm tỉnh dẫn đầu ĐBSCL về chuyển đổi số cấp tỉnh (theo chỉ số DTI 2023). Chính quyền điện tử, cổng dịch vụ công, và chuyển đổi số trong nông nghiệp, thủy sản được triển khai mạnh. Môi trường đầu tư được cải thiện, thủ tục hành chính tinh gọn, thân thiện hơn với nhà đầu tư. Những chuyển động này là tín hiệu tích cực để Cà Mau tăng tốc, bứt phá, thành một cực tăng trưởng mới!

Phan Thế Hải