Hà Nội và TP.HCM sẽ kiểm định khí thải xe máy từ ngày 1/7/2027

Ngày 7/11, tại Hà Nội, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Cục Môi trường và Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Diễn đàn “Năng lượng xanh - Thành phố sạch”.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành nhấn mạnh rằng phát triển năng lượng xanh không chỉ giúp giảm phát thải, bảo đảm an ninh năng lượng mà còn mở ra hướng phát triển đô thị bền vững cho các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Hải Phòng. Theo ông, mục tiêu của Bộ là xây dựng các “thành phố sạch”, nơi con người được sống trong môi trường an toàn, trong lành và thịnh vượng.

Theo ông Trương Mạnh Tuấn - Phó Trưởng phòng Quản lý chất lượng môi trường (Cục Môi trường), ô nhiễm không khí hiện là vấn đề môi trường nghiêm trọng tại Việt Nam, tập trung chủ yếu ở hai khu vực kinh tế trọng điểm là Hà Nội và vùng lân cận phía Bắc, cùng TP.HCM và khu vực phụ cận phía Nam.

Kết quả quan trắc cho thấy, ô nhiễm chủ yếu đến từ bụi và bụi mịn (PM2.5), gia tăng mạnh trong giai đoạn từ tháng 10 đến tháng 4 hằng năm, đặc biệt tại các điểm có mật độ giao thông dày đặc và nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp. Nguồn phát sinh ô nhiễm chính bao gồm hoạt động giao thông, xây dựng, công nghiệp, đốt rác lộ thiên và sinh hoạt dân cư.

Để kiểm soát khí thải, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy và xe ô tô đang lưu hành.

Theo đề xuất, việc kiểm định khí thải đối với xe máy sẽ được áp dụng tại Hà Nội và TP.HCM từ ngày 1/7/2027, sau đó mở rộng ra các đô thị lớn như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ và Huế từ ngày 1/7/2028 và trên toàn quốc từ ngày 1/7/2030. Ngoài ra, các phương tiện lưu thông trong “vùng phát thải thấp” theo quy định của Luật Thủ đô sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải được Hội đồng Nhân dân thành phố ban hành.

Theo ông Trương Mạnh Tuấn, Bộ đang đề xuất bốn mức quy chuẩn khí thải (từ Mức 1 đến Mức 4) để người dân và doanh nghiệp có thời gian thích ứng dần.

Cụ thể, Mức 1 được áp dụng cho xe sản xuất trước năm 2008; Mức 2 áp dụng cho xe sản xuất trong giai đoạn 2008 - 2016; Mức 3 áp dụng cho xe sản xuất từ năm 2017 đến 30/6/2026 và Mức 4 - mức chặt chẽ nhất dành cho xe sản xuất từ sau ngày 1/7/2026.

Từ 1/7/2027, Hà Nội và TP.HCM sẽ bắt đầu triển khai việc kiểm định khí thải cho các phương tiện này tại các cơ sở được cấp phép đủ điều kiện. Đến 1/1/2028, tất cả xe mô tô và xe gắn máy lưu hành tại hai thành phố này phải đạt quy chuẩn khí thải từ Mức 2 trở lên. Việc áp dụng lộ trình theo từng giai đoạn được đánh giá là cần thiết, giúp người dân có thời gian chuẩn bị, đồng thời tránh gây xáo trộn lớn đối với đời sống và hoạt động kinh tế - xã hội.

Tương tự, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang trình Chính phủ xem xét lộ trình kiểm định khí thải đối với ô tô.

Theo dự thảo, ô tô sản xuất trước năm 1999 sẽ áp dụng Mức 1; xe sản xuất trong giai đoạn 1999 - 2016 áp dụng Mức 2; xe sản xuất từ 2017 đến hết 2021 sẽ áp dụng Mức 3 từ ngày 1/1/2026; xe sản xuất từ năm 2022 trở đi áp dụng Mức 4 từ cùng thời điểm. Dự kiến đến năm 2032, toàn bộ ô tô lưu hành tại Việt Nam sẽ phải đạt Mức 5, mức cao nhất trong quy chuẩn khí thải.

Theo đề xuất, từ 1/1/2028, ô tô tham gia giao thông tại Hà Nội và TP.HCM sẽ áp dụng Mức 5 và từ 1/1/2029, toàn bộ phương tiện lưu thông tại hai thành phố này phải đạt tối thiểu Mức 2. Dự thảo này vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, song đã được xây dựng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đồng thời bảo đảm sự hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ môi trường và thực tiễn sử dụng phương tiện tại Việt Nam.

Bà Lê Thanh Thủy - Phó Trưởng phòng Quản lý Môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết Hà Nội hiện có hơn 8 triệu phương tiện, trong đó xe máy chiếm đa số. Thành phố đã xây dựng lộ trình giảm dần và tiến tới loại bỏ xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch, với mốc thời gian cụ thể: đến năm 2026 cấm xe xăng trong khu vực vành đai 1, đến 2028 mở rộng phạm vi ra vành đai 2, và đến 2030 hoàn tất tại khu vực vành đai 3.

Song song với đó, Hà Nội cũng triển khai nhiều chính sách hỗ trợ người dân chuyển đổi sang phương tiện sử dụng năng lượng sạch, như ưu đãi thuế, hỗ trợ đầu tư hạ tầng xanh, thúc đẩy sản xuất và lắp ráp xe điện, cùng các gói hỗ trợ tài chính cho người dân.

Theo đại diện Cục Môi trường, việc xây dựng và ban hành quy chuẩn khí thải cùng lộ trình áp dụng cụ thể là bước đi quan trọng trong chiến lược giảm phát thải quốc gia.

Chính sách này không chỉ định hướng hành động cho người dân và doanh nghiệp, mà còn góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang giao thông xanh, bền vững - hướng đến mục tiêu phát triển đô thị hiện đại, thân thiện với môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.