Đề xuất áp thuế 10% với vàng nhằm ngăn chặn “vàng hóa” nền kinh tế
Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) vừa gửi kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội và Ban Chính sách Chiến lược Trung ương, đề xuất điều chỉnh chính sách thuế đối với hoạt động kinh doanh vàng miếng và vàng trang sức.
Theo đó, VAFI kiến nghị áp dụng thuế giá trị gia tăng (GTGT) 10% trên hóa đơn bán vàng, tương tự như đối với các loại hàng hóa khác.
VAFI cho rằng, đầu tư vào vàng vật chất hay vàng tài khoản là lĩnh vực cần được kiểm soát chặt chẽ và đánh thuế cao hơn so với các kênh đầu tư khác như chứng khoán. Tại nhiều quốc gia, vàng được coi là hàng hóa đặc biệt, không được khuyến khích đầu tư và thường chịu mức thuế cao nhằm hạn chế đầu cơ, đầu tư ngắn hạn.
Theo Hiệp hội, phần lớn các nước đều có chính sách mạnh mẽ để chống “vàng hóa” nền kinh tế, qua đó góp phần ổn định tỷ giá, bảo vệ đồng nội tệ và hướng dòng vốn nhàn rỗi vào hệ thống ngân hàng hoặc thị trường chứng khoán. Nhờ đó, doanh nghiệp và người dân có thể tiếp cận nguồn vốn với lãi suất hợp lý, còn nền kinh tế được hưởng lợi từ dòng tiền lưu thông hiệu quả.
Thực tế cho thấy, ở những quốc gia áp thuế cao đối với giao dịch vàng, tình trạng đầu cơ, lướt sóng hầu như không đáng kể. Ngược lại, tại các nước có thuế thấp như Ấn Độ hay Thái Lan, hiện tượng “vàng hóa” vẫn phổ biến, người dân có xu hướng nắm giữ vàng thay vì gửi tiết kiệm hoặc đầu tư sản xuất - kinh doanh.
Theo VAFI, hệ thống chính sách thuế hiện nay đang tạo ra sự ưu ái nhất định đối với hoạt động kinh doanh vàng. Cụ thể, vàng thỏi, vàng miếng chưa chế tác đang được miễn thuế GTGT khi nhập khẩu (Khoản 22, Điều 5 Luật Thuế GTGT số 48/2024/QH15).
Bên cạnh đó, thuế GTGT đối với kinh doanh vàng, bạc, đá quý hiện được tính trực tiếp trên phần giá trị gia tăng, theo quy định tại Nghị định 181/2025/NĐ-CP, với mức thuế thực tế rất thấp.
Ví dụ, nếu một doanh nghiệp mua vàng trang sức với giá 97 triệu đồng và bán ra 100 triệu đồng, phần chênh lệch là 3 triệu đồng, thuế GTGT phải nộp chỉ 300.000 đồng (10% của phần chênh lệch).
Trong khi đó, nếu áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT theo thông lệ thông thường, doanh nghiệp sẽ phải nộp khoảng 10 triệu đồng thuế. Như vậy, mức thuế chênh lệch giữa hai phương pháp lên tới 30 lần.
Mới đây, Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung sắc thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng khi bán vàng miếng. Tuy nhiên, theo VAFI, mức thuế này là quá thấp, chỉ tương đương 100.000 đồng cho mỗi cây vàng trị giá 100 triệu đồng nên không đủ sức ngăn chặn dòng tiền đầu cơ và cũng không giúp kiểm soát thị trường vàng.
Từ thực tiễn trên, VAFI đề nghị áp dụng thuế GTGT 10% theo phương pháp khấu trừ đối với mọi hoạt động kinh doanh vàng miếng và vàng trang sức. Việc này nhằm đảm bảo công bằng về nghĩa vụ thuế giữa các lĩnh vực, đồng thời hạn chế tình trạng đầu cơ, lướt sóng trên thị trường vàng.
Hiệp hội cho rằng, nếu coi kinh doanh vàng tương tự như bất động sản, đều là tài sản có giá trị lớn thì việc bán vàng cũng cần chịu thuế GTGT 10% như hoạt động mua bán nhà đất. Ngoài ra, khi bán nhà đất, cá nhân còn phải nộp thêm thuế thu nhập cá nhân 2% trên giá chuyển nhượng, trong khi vàng hiện chưa chịu nghĩa vụ tương tự.
Theo VAFI, việc áp thuế GTGT 10% với vàng không chỉ giúp bình đẳng hóa chính sách thuế, mà còn giảm mạnh hoạt động đầu cơ ngắn hạn, khiến dòng tiền trong xã hội có xu hướng quay trở lại hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán. Từ đó, đồng nội tệ được củng cố, dự trữ ngoại hối trong hệ thống ngân hàng được tăng cường.
Kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy, việc đánh thuế VAT với vàng là thông lệ phổ biến. Trung Quốc áp thuế VAT 13% đối với vàng vật chất; Hàn Quốc áp 10%; Thái Lan thu 7% với vàng nhập khẩu; Nhật Bản áp 10% thuế tiêu dùng khi mua vàng.
VAFI cho biết, theo ước tính khiêm tốn, người dân Việt Nam đang nắm giữ hơn 2.000 tấn vàng, tương đương khoảng 250 tỷ USD theo giá hiện nay. Phần lớn lượng vàng này không nằm trong hệ thống ngân hàng thương mại, mà được tích trữ cá nhân, gây lãng phí nguồn vốn xã hội và tiềm ẩn rủi ro tài chính.
Việc áp dụng thuế GTGT 10% đối với vàng, theo VAFI, sẽ là giải pháp mạnh để giảm thiểu “vàng hóa” nền kinh tế, thúc đẩy dòng vốn quay trở lại sản xuất, kinh doanh và góp phần ổn định tài chính vĩ mô.