VAFI kiến nghị điều chỉnh chính sách thuế để bảo vệ nhà đầu tư và thúc đẩy thị trường chứng khoán

Theo phân tích của VAFI, cổ phiếu thưởng là loại cổ phiếu được phát hành thêm từ nguồn vốn chủ sở hữu, thường hình thành khi doanh nghiệp trả cổ tức bằng cổ phiếu. Đây là hình thức tăng vốn điều lệ để tái đầu tư và mở rộng sản xuất kinh doanh, chứ không phải phân phối lợi nhuận bằng tiền mặt.

Hiệp hội cho rằng việc đánh thuế đối với giao dịch bán cổ phiếu thưởng như hiện nay chưa phản ánh đúng bản chất tài chính của loại tài sản này. Khi nhà đầu tư bán cổ phiếu thưởng bị lỗ mà vẫn phải nộp thuế, điều đó đồng nghĩa với việc đánh thuế trên phần vốn gốc, không dựa vào giá trị gia tăng thực tế.

Hiện nay, theo quy định, nhà đầu tư bán cổ phiếu thưởng phải chịu thuế khoán 0,1% trên tổng giá trị chuyển nhượng và 5% trên tổng mệnh giá cổ phiếu thưởng đem bán, kể cả trong trường hợp thua lỗ. Quy định này, theo VAFI, không phù hợp với nguyên tắc thu thuế trên thu nhập, khiến nhà đầu tư chịu thiệt kép trong bối cảnh giá cổ phiếu giảm.

VAFI nhấn mạnh, trong điều kiện thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ, việc phát hành cổ phiếu mới để huy động vốn vẫn gặp nhiều thách thức.

Do đó, trả cổ phiếu thưởng là giải pháp linh hoạt, giúp doanh nghiệp tăng vốn chủ sở hữu và giữ chân cổ đông lâu dài. Tuy nhiên, chính sách thuế hiện nay đang làm giảm sức hấp dẫn của hình thức này, khiến nhà đầu tư e ngại khi nhận cổ phiếu thưởng, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn của doanh nghiệp.

Thực tế cho thấy, nhiều mã cổ phiếu đã giảm mạnh ngay sau thời điểm phát hành cổ phiếu thưởng, khiến nhà đầu tư chịu thiệt hại về giá trị tài sản, nhưng vẫn phải nộp thuế.

“Nếu chính sách thuế không được điều chỉnh hợp lý, nó sẽ làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư và kìm hãm sự phát triển của thị trường vốn”, ông Nguyễn Hoàng Hải - Tổng Thư ký VAFI, nhận định.

Theo ông Hải, nhiều quốc gia trên thế giới xem thuế là công cụ điều tiết dòng vốn hiệu quả. Chính phủ các nước thường ưu đãi thuế cho đầu tư chứng khoán và hệ thống ngân hàng, đồng thời hạn chế dòng tiền đầu cơ vào vàng hoặc bất động sản, những lĩnh vực không tạo ra giá trị sản xuất.

Trong khi đó, tại Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán đang phải chịu nhiều sắc thuế cùng lúc, như thuế cổ tức bằng tiền mặt, thuế cổ phiếu thưởng và thuế chuyển nhượng chứng khoán. Ngược lại, nhà đầu tư vàng hiện chưa bị đánh thuế thu nhập cá nhân, tạo nên sự bất cân đối trong chính sách thuế giữa các kênh đầu tư.

“Để hướng dòng vốn vào sản xuất, kinh doanh và hệ thống tài chính chính thức, cần có chính sách thuế hợp lý, khuyến khích đầu tư dài hạn và giảm gánh nặng thuế cho những người chịu rủi ro thực tế trên thị trường”, đại diện VAFI nhấn mạnh.

Từ thực tiễn trên, VAFI kiến nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh chính sách thuế đối với cổ phiếu thưởng và thu nhập từ đầu tư chứng khoán theo hướng linh hoạt, công bằng và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Thứ nhất, chỉ nên thu thuế trên phần lợi nhuận ròng, không đánh thuế trong trường hợp giao dịch bị lỗ hoặc hòa vốn. Việc này đảm bảo nguyên tắc thuế chỉ áp dụng với thu nhập phát sinh thực tế, chứ không trên phần vốn gốc.

Thứ hai, cần xây dựng chính sách thuế ưu đãi cho nhà đầu tư dài hạn, qua đó khuyến khích nắm giữ cổ phiếu ổn định, giảm tình trạng đầu cơ ngắn hạn.

Thứ ba, nên đơn giản hóa thủ tục kê khai, nộp thuế và tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quản lý thuế chứng khoán, giúp thị trường vận hành minh bạch, hiệu quả và thuận lợi hơn cho nhà đầu tư cá nhân.

Cuối cùng, VAFI đề xuất nghiên cứu điều chỉnh chính sách thuế với các kênh đầu tư khác như vàng và bất động sản, nhằm đảm bảo sự công bằng trong điều tiết thu nhập cá nhân, đồng thời định hướng dòng vốn vào những lĩnh vực có giá trị gia tăng cho nền kinh tế.

Theo VAFI, việc cải cách chính sách thuế không chỉ là biện pháp hỗ trợ nhà đầu tư mà còn là bước đi chiến lược trong phát triển thị trường vốn Việt Nam. Khi hệ thống thuế minh bạch, hợp lý và khuyến khích đầu tư, niềm tin của nhà đầu tư sẽ được củng cố, giúp thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn hiệu quả và bền vững cho nền kinh tế.

Hiệp hội khẳng định, không đánh thuế đối với giao dịch bán cổ phiếu thưởng khi nhà đầu tư lỗ là việc cần thiết, thể hiện nguyên tắc công bằng trong chính sách thuế, đồng thời góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư, thúc đẩy dòng vốn đầu tư vào thị trường chứng khoán, một trong những trụ cột của hệ thống tài chính quốc gia.

Tùng Nguyễn