Quy định mới về điều kiện doanh nghiệp được tài trợ cho nhiệm vụ khoa học và đổi mới sáng tạo

Nghị định này được xem là bước hoàn thiện quan trọng trong khung pháp lý quản lý các chương trình, nhiệm vụ và hoạt động khoa học - công nghệ (KH&CN), tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho việc xét tài trợ, đặt hàng nhiệm vụ nghiên cứu và đổi mới sáng tạo sử dụng ngân sách nhà nước. Đồng thời, nghị định cũng quy định cụ thể về thương mại hóa kết quả nghiên cứu, xử lý tài sản hình thành từ nhiệm vụ khoa học và quản trị rủi ro trong hoạt động nghiên cứu.

Theo quy định, các doanh nghiệp, tổ chức (gọi chung là tổ chức) muốn được xét tài trợ hoặc đặt hàng thực hiện nhiệm vụ KH&CN và đổi mới sáng tạo từ nguồn ngân sách nhà nước phải có tư cách pháp nhân hợp pháp, có năng lực chuyên môn, kinh nghiệm nghiên cứu và hoạt động trong lĩnh vực phù hợp với nội dung nhiệm vụ đề xuất. Các tổ chức không đáp ứng những điều kiện này sẽ không được xem xét cấp kinh phí từ ngân sách nhà nước.

Nghị định cũng chỉ rõ bốn trường hợp doanh nghiệp không được xét tài trợ hoặc đặt hàng. Thứ nhất, khi nộp hồ sơ đăng ký mà chưa hoàn tất báo cáo đánh giá, nghiệm thu nhiệm vụ KH&CN do chính tổ chức đó chủ trì trước đây.

Thứ hai, đến thời điểm nộp hồ sơ, tổ chức chưa hoàn trả đầy đủ khoản kinh phí phải thu hồi theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Thứ ba, trong vòng một năm kể từ ngày bị đình chỉ thực hiện nhiệm vụ KH&CN do vi phạm pháp luật, tổ chức sẽ không được xét tài trợ. Cuối cùng, tổ chức đang bị đình chỉ hoạt động, bị xử phạt hành chính hoặc bị khởi tố liên quan đến lĩnh vực KH&CN và đổi mới sáng tạo thì không đủ điều kiện đề nghị hỗ trợ.

Đáng chú ý, đối với các nhiệm vụ thực hiện theo phương thức khoán đến sản phẩm cuối cùng, doanh nghiệp đề nghị tài trợ phải từng chủ trì ít nhất ba nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia hoặc thuộc các chương trình KH&CN quốc gia trong vòng năm năm gần nhất và được nghiệm thu đạt yêu cầu trở lên. Quy định này nhằm bảo đảm chỉ những tổ chức có năng lực và kinh nghiệm thực tế mới được nhận kinh phí ngân sách.

Theo Điều 6 của Nghị định 267/2025/NĐ-CP, các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được xem xét tài trợ hoặc đặt hàng phải đáp ứng các tiêu chí về tính khả thi, mục tiêu, nội dung và kế hoạch thực hiện. Cụ thể, nhiệm vụ phải có mục tiêu rõ ràng, phương pháp và nội dung nghiên cứu cụ thể, lộ trình triển khai hợp lý, cùng với dự toán kinh phí và thời gian thực hiện phù hợp.

Ngoài ra, các nhiệm vụ đề xuất cần phù hợp với định hướng, kế hoạch và thông báo đặt hàng của cơ quan có thẩm quyền, đồng thời phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện đặc thù theo từng loại hình nhiệm vụ được quy định bởi cơ quan quản lý chuyên ngành. Đây là cơ sở để bảo đảm các nhiệm vụ được lựa chọn đều gắn với nhu cầu thực tế và mục tiêu phát triển khoa học - công nghệ của quốc gia.

Bên cạnh các tiêu chí chung, Nghị định 267/2025/NĐ-CP quy định chi tiết các tiêu chuẩn riêng cho từng loại hình nhiệm vụ KH&CN.
Đối với nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản, yêu cầu phải có tính mới, sáng tạo và khả năng tạo ra tri thức khoa học mới, áp dụng phương pháp nghiên cứu tiên tiến và có kết quả công bố trên các tạp chí trong nước hoặc quốc tế.

Với nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng, tiêu chí được đặt ra là phải có tính đổi mới và khả năng ứng dụng thực tế, tạo ra giải pháp, công nghệ hoặc mô hình phục vụ trực tiếp phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời bảo đảm quốc phòng và an ninh.

Đối với nhiệm vụ phát triển công nghệ, Nghị định yêu cầu tổ chức chủ trì phải hướng tới tạo ra hoặc hoàn thiện công nghệ mới, có khả năng ứng dụng thử nghiệm trong thực tế, kiểm soát được chất lượng, chi phí và tính thương mại hóa, đồng thời có đơn vị cam kết tiếp nhận và ứng dụng kết quả nghiên cứu.

Riêng nhiệm vụ phát triển giải pháp xã hội phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giáo dục, môi trường, quốc phòng và an ninh, đồng thời có giá trị học thuật, tính đổi mới và khả năng ứng dụng cao. Các nhiệm vụ này cần đề xuất mô hình, quy trình hoặc chính sách cụ thể và có đơn vị tiếp nhận để triển khai trong thực tế.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị định 267/2025/NĐ-CP là cơ chế minh bạch hóa quy trình xét duyệt và tài trợ nhiệm vụ khoa học. Theo đó, việc lựa chọn, đánh giá và phê duyệt nhiệm vụ sẽ được thực hiện công khai, cạnh tranh, dưới sự thẩm định của hội đồng khoa học độc lập. Quy định này được kỳ vọng sẽ nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực ngân sách, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đối ứng cho hoạt động nghiên cứu và đổi mới công nghệ.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng đề cập đến việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu sau nghiệm thu. Các sản phẩm khoa học – công nghệ hoàn thành sẽ được chuyển giao, đăng ký sở hữu trí tuệ hoặc đưa vào sản xuất kinh doanh, nhằm tăng giá trị ứng dụng và đóng góp trở lại cho nền kinh tế.

Việc ban hành Nghị định 267/2025/NĐ-CP là bước đi quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động KH&CN và đổi mới sáng tạo quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang thúc đẩy tăng trưởng dựa trên tri thức, công nghệ và sáng tạo. Nghị định không chỉ chuẩn hóa tiêu chí xét tài trợ nghiên cứu, mà còn nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong sử dụng ngân sách nhà nước.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, quy định mới sẽ tạo động lực để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư hơn vào nghiên cứu, ứng dụng và đổi mới sáng tạo, đồng thời mở rộng hợp tác giữa Nhà nước, doanh nghiệp và viện nghiên cứu trong việc triển khai các nhiệm vụ KH&CN. Đây cũng là tiền đề để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Nghị định chính thức có hiệu lực từ ngày 14/10/2025, là cơ sở pháp lý quan trọng để các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và tổ chức KH&CN chuẩn bị hồ sơ, năng lực và kế hoạch triển khai nhiệm vụ phù hợp, hướng đến sử dụng hiệu quả nguồn lực khoa học - công nghệ vì mục tiêu phát triển bền vững.

Văn Sơn