Ngành nhựa Việt Nam chủ động tái định hình mô hình phát triển theo hướng kinh tế xanh
Sau 35 năm hình thành và phát triển, ngành nhựa Việt Nam đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành một trong những trụ cột của công nghiệp quốc gia, đồng thời tiên phong chuyển dịch theo mô hình kinh tế xanh và tuần hoàn - hướng đi tất yếu trong thời đại phát triển bền vững.
Ngày 22/10/1990, Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) chính thức được thành lập theo Quyết định số 510/CNn-TCLĐ của Bộ Công nghiệp nhẹ (nay là Bộ Công Thương). Đây là tổ chức xã hội - nghề nghiệp đầu tiên của ngành, ra đời trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế thị trường.
Những năm đầu thập niên 1990, ngành nhựa Việt Nam còn ở giai đoạn sơ khai. Hầu hết các nhà máy sử dụng thiết bị thủ công, nhập khẩu cũ từ châu Á; sản lượng chỉ khoảng 380.000 tấn/năm, bình quân tiêu thụ 3,8 kg/người/năm, và phần lớn nguyên liệu phải nhập khẩu.
Trong bối cảnh ấy, VPA ra đời với sứ mệnh kết nối doanh nghiệp, đại diện tiếng nói của toàn ngành và thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa.
Thế hệ lãnh đạo đầu tiên như ông Phạm Gia Được - Chủ tịch VPA nhiệm kỳ I & II (1990 - 2002) đã đặt nền móng tư duy cho ngành: “Tư duy đúng giúp tập trung học hôm nay, giàu ngày mai; tư duy sai kéo lùi mãi mãi”. Tinh thần học hỏi, đổi mới và đoàn kết đó đã trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển của ngành trong hơn ba thập niên qua.
Từ giữa thập niên 1990 đến 2010, ngành nhựa Việt Nam chứng kiến bước chuyển mình mạnh mẽ. Hàng loạt doanh nghiệp như Bình Minh, Tiền Phong, Rạng Đông, Duy Tân, Tân Tiến, Đại Đồng Tiến… đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại, áp dụng công nghệ ép phun, ép đùn, ép thổi tự động, khuôn chính xác và robot hóa khâu đóng gói.
Sự bứt phá công nghệ đã giúp năng suất và chất lượng sản phẩm tăng vượt bậc, mở rộng thị trường xuất khẩu. Nếu năm 2000, kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 200 triệu USD, thì đến năm 2024, con số này đã gần 10 tỷ USD, đưa ngành nhựa trở thành một trong 10 ngành xuất khẩu lớn nhất Việt Nam, đóng góp khoảng 6 - 7% giá trị sản xuất công nghiệp quốc gia.
Hình ảnh các nhà máy nhựa tự động hóa, sản phẩm “Made in Vietnam” xuất hiện trên kệ hàng tại châu Âu, Nhật Bản, Hoa Kỳ... là minh chứng cho năng lực và tầm nhìn dài hạn của doanh nghiệp Việt.
Trước những biến động của kinh tế toàn cầu, VPA tiếp tục khẳng định vai trò cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp, tham gia xây dựng, phản biện và đề xuất chính sách về thuế, môi trường, quản lý rác thải nhựa và phát triển bền vững.
Trên trường quốc tế, Hiệp hội tăng cường hợp tác với UNDP, NPAP, IFC, JICA, đồng thời là thành viên của Liên đoàn Công nghiệp Nhựa ASEAN (AFPI), Diễn đàn Nhựa châu Á (APF) và Hiệp ước Nhựa Toàn cầu (WPC). Những mối liên kết này giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận xu thế công nghệ, tiêu chuẩn môi trường và chính sách thị trường quốc tế.
Ông Nguyễn Đăng Cường - nguyên Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VPA nhiệm kỳ III (2002 - 2007), nhận định: “Chiến công lớn nhất của Hiệp hội là giữ vững vị thế đại diện ngành, củng cố niềm tin hội viên và tạo nên sức mạnh tập thể trong thời điểm khó khăn”.
Trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình phát triển xanh, ngành nhựa Việt Nam đã chủ động tái định hình chiến lược phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn.
Các doanh nghiệp hội viên như Stavian, Duy Tân, An Phát Holdings… tiên phong đầu tư vào nhựa tái chế, bao bì sinh học tự hủy, năng lượng sạch, đồng thời áp dụng dây chuyền công nghệ châu Âu hiện đại như Erema, Starlinger, NGR, Polystar, sản xuất hạt nhựa tái sinh đạt tiêu chuẩn quốc tế, góp phần giảm phát thải carbon và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.
VPA hiện đang thúc đẩy xây dựng khu công nghiệp tái chế chuyên biệt, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận công nghệ sạch, hướng đến mục tiêu Net Zero 2050.
Hiện ngành nhựa đã chủ động được khoảng 30% nguyên liệu đầu vào, nhờ sự phát triển của các nhà máy Bình Sơn, Hyosung, Long Sơn, Nghi Sơn…, qua đó giảm dần phụ thuộc nhập khẩu và từng bước hình thành ngành công nghiệp hóa dầu nội địa.
Sau 35 năm phát triển, từ vài chục cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, ngành nhựa Việt Nam hiện có hơn 4.000 doanh nghiệp, trong đó 90% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm nghìn lao động, đóng góp tích cực cho ngân sách và an sinh xã hội.
Song hành với tăng trưởng kinh tế, VPA và các hội viên luôn chú trọng trách nhiệm xã hội thông qua các hoạt động thiện nguyện, hiến máu nhân đạo, trồng cây xanh, hỗ trợ đồng bào vùng lũ, và tri ân thương binh, bệnh binh.
Ông Đinh Đức Thắng - Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam nhiệm kỳ VII (2023 - 2028), khẳng định: “Ngành nhựa Việt Nam sẽ hòa nhịp cùng sự phát triển của đất nước, kiên định bước vào kỷ nguyên thịnh vượng và hội nhập. Chúng tôi đặt mục tiêu phát triển bền vững, thúc đẩy kinh tế xanh - tuần hoàn, giảm nhập khẩu nguyên liệu, tăng cường tái chế và đóng góp vào tăng trưởng GDP hai chữ số trong tương lai”.
Với phương châm “Khát vọng vươn tầm - Xây dựng ngành nhựa Việt Nam xanh, hiện đại, hội nhập và thịnh vượng”, VPA tiếp tục là ngôi nhà chung của cộng đồng doanh nghiệp ngành nhựa, nơi hội tụ trí tuệ - trách nhiệm - sáng tạo, góp phần đưa ngành nhựa Việt Nam phát triển vững mạnh trong kỷ nguyên xanh toàn cầu.