Châu Âu siết bảo hộ, giảm mạnh hạn ngạch nhập khẩu thép
Ủy ban châu Âu (EC) vừa đề xuất loạt biện pháp mới nhằm tăng cường bảo vệ ngành công nghiệp thép nội khối, trong bối cảnh sản lượng dư thừa, nhu cầu sụt giảm và cạnh tranh từ thép nhập khẩu ngày càng gia tăng.
Theo đề xuất công bố ngày 7/10, EC sẽ giảm hạn ngạch nhập khẩu thép được miễn thuế xuống còn 18,3 triệu tấn mỗi năm, tức giảm 47% so với năm 2024. Đồng thời, thuế suất áp cho lượng thép vượt hạn ngạch sẽ tăng gấp đôi, lên mức 50%, tương đương mức đang được Canada và Mỹ áp dụng.
EC cho biết, hạn ngạch mới được điều chỉnh về mức tương đương năm 2013 - thời điểm châu Âu bắt đầu đối mặt với tình trạng dư thừa công suất trong ngành thép. Các biện pháp này sẽ cần sự phê chuẩn của chính phủ các nước thành viên EU và Nghị viện châu Âu, đồng thời yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu chứng minh xuất xứ hàng hóa trước khi thông quan.
Hiện Liên minh châu Âu (EU) đang áp dụng hạn chế nhập khẩu đối với 26 loại thép, kèm theo thuế 25% cho lượng vượt hạn ngạch. Tuy nhiên, lượng thép nhập khẩu vẫn tiếp tục tăng qua từng năm, trong khi nhu cầu nội địa lại suy giảm. Theo quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các biện pháp phòng vệ hiện hành của EU sẽ hết hiệu lực vào giữa năm 2026, khiến khối này phải sớm xây dựng cơ chế bảo hộ thay thế.
Theo EC, các nhà sản xuất thép trong khối hiện chỉ vận hành ở mức 67% công suất, do tác động từ giá năng lượng tăng, hàng nhập khẩu giá rẻ và chính sách thuế mới của Mỹ. Chính sách điều chỉnh hạn ngạch được kỳ vọng sẽ nâng công suất hoạt động của ngành thép EU lên khoảng 80%, giúp duy trì ổn định sản xuất và việc làm trong khu vực.
Ông Axel Eggert - Tổng giám đốc Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer), nhận định rằng với quy định mới, thị phần thép nhập khẩu tại EU có thể giảm xuống còn khoảng 15%, qua đó giúp “bảo vệ hàng trăm nghìn việc làm và đảm bảo tương lai của chuỗi cung ứng chiến lược trong khối”.
Dù được đánh giá là bước đi mạnh mẽ để bảo vệ ngành thép nội địa, chính sách mới của EU có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu, buộc khối này phải đàm phán lại trong khuôn khổ WTO để đảm bảo tuân thủ quy định quốc tế. Một số khả năng được xem xét là thiết lập hạn ngạch miễn thuế song phương với các đối tác lớn.
Hiện Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Hàn Quốc, Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan và Ukraine là những quốc gia xuất khẩu thép hàng đầu vào EU. Việc siết hạn ngạch của khối được dự báo sẽ ảnh hưởng đáng kể tới hoạt động xuất khẩu của các quốc gia này trong những năm tới.
Vương quốc Anh - nhà xuất khẩu thép lớn thứ 8 vào EU đã lên tiếng bày tỏ lo ngại. Bộ trưởng Công nghiệp Chris McDonald cho rằng Brussels cần làm rõ tác động của chính sách mới, đồng thời nhấn mạnh “việc bảo vệ dòng thương mại giữa Anh và EU là rất quan trọng; các bên cần hợp tác để giải quyết thách thức toàn cầu, thay vì khiến ngành công nghiệp thêm khó khăn”.
Ông Gareth Stace - Tổng giám đốc Hiệp hội Thép Anh (UK Steel), phát biểu trên kênh Times Radio rằng chính sách của EC có thể “gây thiệt hại nghiêm trọng, thậm chí hủy diệt ngành thép của Anh”, nếu không có cơ chế ngoại lệ hoặc điều chỉnh phù hợp trong giai đoạn chuyển tiếp.
Giới phân tích nhận định động thái mới của EC phản ánh xu hướng tăng cường chủ nghĩa bảo hộ công nghiệp tại châu Âu, tương tự chính sách của Mỹ và Canada trong bối cảnh toàn cầu hóa suy giảm. Tuy nhiên, việc siết hạn ngạch cũng có thể đẩy giá thép trong EU tăng cao, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất của các ngành sử dụng thép như xây dựng, cơ khí, năng lượng và ô tô.
Trong khi chờ các nước thành viên và Nghị viện châu Âu xem xét thông qua, cộng đồng doanh nghiệp thép quốc tế tiếp tục theo dõi chặt chẽ diễn biến này - một bước ngoặt có thể định hình lại cấu trúc thương mại thép toàn cầu trong giai đoạn hậu khủng hoảng năng lượng và cạnh tranh công nghiệp chiến lược.