Công ty thông thái - Bí quyết đổi mới không ngừng trong kỷ nguyên tri thức

Để trả lời câu hỏi đó, sách Công ty thông thái: Bí quyết đổi mới không ngừng của hai học giả Nhật Bản Ikujiro Nonaka và Hirotaka Takeuchi (do Chu Thị Ngân dịch) mang đến một cách tiếp cận toàn diện. Không chỉ dừng lại ở lý thuyết quản trị tri thức vốn đã làm nên tên tuổi của Nonaka, cuốn sách đi xa hơn với khái niệm “trí tuệ” (wisdom) - bậc cao hơn của tri thức, nhấn mạnh yếu tố nhân văn trong lãnh đạo và quản trị. Từ đó, hai tác giả phác dựng mô hình “doanh nghiệp thông thái”: Nơi tri thức được tạo sinh liên tục, chuyển hóa thành sản phẩm - dịch vụ - giải pháp, đồng thời gắn chặt với lợi ích của con người và xã hội.

Tác phẩm đã vượt khỏi khuôn khổ quản trị kinh doanh thuần túy, khơi gợi tư duy mới về trách nhiệm xã hội của DN, về mối liên hệ giữa đổi mới sáng tạo với sứ mệnh nhân văn, cũng như về cách cân bằng giữa lợi ích ngắn hạn và phát triển bền vững lâu dài.

Từ tri thức đến trí tuệ - bước nhảy của quản trị hiện đại

Nhiều công ty luôn nói về đổi mới, nhưng rất ít công ty chuẩn bị cho đổi mới liên tục. Sức hút của mục tiêu ngắn hạn, áp lực lợi nhuận tức thì khiến họ thiếu nền tảng tri thức để nuôi dưỡng sáng tạo dài hơi. Nonaka và Takeuchi khẳng định: Quản trị tri thức không chỉ là kỹ thuật, mà là phương pháp dẫn dắt DN. Một công ty thành công phải biết tạo ra tri thức mới, phổ biến rộng khắp tổ chức và quan trọng hơn, biến tri thức đó thành hành động thực tiễn.

Hai tác giả nhấn mạnh vai trò của trí tuệ - năng lực phán đoán đúng đắn, biết cân bằng giữa cái lợi hôm nay và giá trị ngày mai, giữa mục tiêu kinh doanh và trách nhiệm xã hội. Trí tuệ chính là “la bàn đạo đức” giúp DN vượt qua cám dỗ của chủ nghĩa ngắn hạn, hướng đến tăng trưởng bền vững.

Theo Nonaka - Takeuchi, tri thức không phải là kho lưu trữ tĩnh trong tài liệu hay hệ thống dữ liệu, mà là một dòng chảy sống động, luôn được tạo sinh, chia sẻ và làm giàu thông qua sự tương tác giữa người với người và giữa con người với thực tiễn. Tri thức chỉ thực sự có giá trị khi được vận dụng trong hành động, được thử thách bằng trải nghiệm và phản tư để hình thành hiểu biết sâu sắc hơn.

Chính vì vậy, một DN muốn trở thành “công ty thông thái” thì không thể chỉ dừng ở việc tích lũy thông tin hay triển khai công cụ quản lý hiện đại. Quan trọng hơn, phải kiến tạo một môi trường mở, nơi mọi cá nhân được khích lệ suy nghĩ độc lập, chia sẻ quan điểm, đóng góp sáng kiến, tranh luận thẳng thắn và học hỏi lẫn nhau. Quản trị tri thức, theo đó, gắn chặt với văn hóa tổ chức và phong cách lãnh đạo.

Từ đó, hai tác giả đề xuất 6 phương pháp lãnh đạo thông thái: Nhận định mang tính nhân văn - đặt con người vào trung tâm quyết định; Nắm bắt bản chất - đi thẳng vào cốt lõi thay vì dừng ở bề mặt; Thiết lập “ba” - không gian sáng tạo chung, nơi tri thức được kết tinh; Truyền đạt bản chất: Diễn đạt tinh thần cốt lõi rõ ràng, nhất quán; Thực hành quyền lực “chính trị”: Biết điều phối lợi ích, dung hòa khác biệt; Bồi dưỡng trí tuệ thực tiễn: Rèn luyện khả năng ứng xử khéo léo, quyết đoán trong thực tế.

Sáu phương pháp này không chỉ mang tính lý thuyết mà còn được minh họa qua nhiều trường hợp điển hình, từ DN Nhật Bản đến các tập đoàn toàn cầu. Qua đó, hình ảnh nhà lãnh đạo thông thái hiện lên rõ nét, không chỉ là người ra quyết định nhanh và hiệu quả, mà còn là người kiến tạo ý nghĩa cho tổ chức, khơi dậy niềm tin tập thể, vun đắp tinh thần cộng tác và nuôi dưỡng văn hóa chia sẻ tri thức.

Giá trị thực tiễn, trách nhiệm xã hội và sức lan tỏa

Một “công ty thông thái”, theo Nonaka - Takeuchi, không bao giờ tách mình khỏi xã hội. DN chỉ có thể phát triển bền vững khi đặt sự phát triển trong mối tương tác hữu cơ với cộng đồng, môi trường và các thách thức toàn cầu. Các tác giả kêu gọi DN cần hướng tới giá trị nhân văn, cùng chung tay giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài nguyên, bất bình đẳng xã hội.

Ở góc nhìn này, Công ty thông thái không chỉ là một công trình quản trị, mà còn là một triết lý phát triển, nhấn mạnh đạo đức trong kinh doanh. Đổi mới, chỉ bền vững khi đi cùng trách nhiệm xã hội và sự tôn trọng con người.

Tác phẩm không chỉ phân tích những DN thành công nhờ quản trị tri thức và đổi mới liên tục, mà còn chỉ ra bài học thất bại khi tổ chức thiếu nền tảng tri thức vững chắc. Từ mô hình “ba” - nơi tri thức kết tinh, đến cơ chế truyền đạt “bản chất” để tránh lệch pha chiến lược; từ nghệ thuật dung hòa lợi ích đến việc rèn năng lực phán đoán đạo đức trong bối cảnh mơ hồ, qua đó, độc giả có được bộ công cụ áp dụng cụ thể cho nhiều ngành nghề.

Sách do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành, không chỉ dành cho doanh nhân, nhà quản lý, mà còn hữu ích với giới học thuật, nhà hoạch định chính sách và bất kỳ ai khao khát dẫn dắt tổ chức, cộng đồng và đất nước bước vào kỷ nguyên đổi mới không ngừng.

Kim Ngân