Định hình khung pháp lý để vận hành Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam
Sáng 3/10 tại Hà Nội, Bộ Tư pháp đã tổ chức tọa đàm “Khung khổ pháp lý về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam” nhằm hoàn thiện các dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh chủ trì tọa đàm với sự tham dự của các chuyên gia pháp lý, luật gia, nhà khoa học, đại diện các bộ ngành cùng đại biểu từ TP.HCM và Đà Nẵng - hai địa phương được lựa chọn để xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế (TTTCQT).
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh nhấn mạnh rằng việc hình thành và phát triển TTTCQT là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, thể hiện quyết tâm nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.
Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội đã đặt nền móng pháp lý ban đầu, nhưng để nghị quyết đi vào cuộc sống cần có hệ thống nghị định chi tiết. Trong tổng số 8 nghị định được giao, Bộ Tư pháp đã thẩm định 5, trong đó 2 nghị định đã được trình Chính phủ, 3 nghị định đang tiếp tục hoàn thiện và còn 2 nghị định chưa được trình.
Tọa đàm lần này nhằm tiếp nhận ý kiến đóng góp từ giới chuyên gia, nhà quản lý và cộng đồng doanh nghiệp, qua đó bảo đảm các văn bản dưới luật vừa khả thi vừa tương thích với thông lệ quốc tế.
Tại tọa đàm, bà Đào Thanh Hương - Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) cho biết Bộ Tài chính đang chủ trì xây dựng hai nghị định quan trọng, gồm Nghị định về thành lập TTTCQT và Nghị định về chính sách tài chính tại TTTCQT.
Đây là mô hình đặc biệt khi Việt Nam dự kiến hình thành một trung tâm nhưng đặt tại hai địa điểm là TP.HCM và Đà Nẵng - điều chưa có tiền lệ quốc tế. Chính vì vậy, quá trình xây dựng dự thảo đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và hai địa phương. Một vấn đề trọng tâm là xác định cơ quan điều hành và cơ quan giám sát.
Dự thảo hiện đề xuất mỗi địa phương có một cơ quan điều hành và một cơ quan giám sát riêng, nhằm bảo đảm tính độc lập, chủ động trong quản lý. Đồng thời, hai cơ quan này sẽ kết nối, chia sẻ thông tin để mọi thành viên tham gia tại một địa phương đều được công nhận trong tổng thể TTTCQT Việt Nam.
Ở góc độ khoa học pháp lý, TS. Nguyễn Văn Cương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) nhấn mạnh rằng TTTCQT là nơi hội tụ các dịch vụ tài chính toàn cầu như ngân hàng, bảo hiểm, thị trường vốn, fintech, tài sản số và trọng tài quốc tế.
Muốn thành công, trung tâm phải có khung pháp lý minh bạch, ổn định và thân thiện với nhà đầu tư. Khung pháp lý này cần bảo đảm niềm tin pháp lý, tạo môi trường cạnh tranh công bằng, có cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, đồng thời đủ linh hoạt để thích ứng với đổi mới công nghệ. Bên cạnh đó, nó phải tương thích với các chuẩn mực quốc tế như FATF, IOSCO, Basel hay IAIS để tạo thuận lợi cho hội nhập.
TS. Cương gợi ý Việt Nam có thể nghiên cứu mô hình “đặc khu pháp lý theo thông lệ common law”, nhưng cần điều chỉnh phù hợp với hệ thống pháp luật thành văn hiện hành. Đồng thời, ông đề xuất thành lập cơ quan quản lý một cửa, minh bạch và chuyên nghiệp, sử dụng tiếng Anh trong hoạt động trọng tài và giải quyết tranh chấp để tạo niềm tin với nhà đầu tư quốc tế.
Theo ông, TTTCQT cạnh tranh không chỉ bằng ưu đãi thuế mà chủ yếu bằng uy tín pháp lý và năng lực thể chế, do đó cần tập trung xây dựng thương hiệu “niềm tin pháp lý” cho trung tâm tại Việt Nam.
Ngoài ra, các chuyên gia tại tọa đàm cũng lưu ý đến một số vấn đề pháp lý phát sinh như khả năng xung đột giữa luật quốc gia và khung pháp lý riêng của TTTCQT, yêu cầu về chính sách thị thực linh hoạt để thu hút nhân lực quốc tế, cũng như việc ứng dụng thủ tục hành chính điện tử để giảm chi phí tuân thủ.
Việc xây dựng khung khổ pháp lý cần có tính toàn diện, bao gồm luật nền tảng, chính sách tài chính hiện đại, cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch và chính sách ưu đãi gắn với mục tiêu phát triển cụ thể.
Tọa đàm khẳng định, chỉ khi được bảo đảm bởi một hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch và chuẩn mực quốc tế, Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam mới có thể vận hành hiệu quả, tạo lợi thế cạnh tranh và trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ tài chính toàn cầu.