FED hạ lãi suất: Tác động tới các nền kinh tế mới nổi

Tác động tới thị trường tài chính và các nền kinh tế mới nổi

Sau khi FED hạ lãi suất, thị trường tài chính lập tức phản ứng tích cực, với chỉ số chứng khoán Mỹ và châu Âu tăng mạnh, trong khi lợi suất trái phiếu dài hạn giảm. Các chỉ số S&P 500, NASDAQ ghi nhận kỷ lục mới, trong khi Russell 2000 vốn hóa nhỏ cũng vượt đỉnh được lập hồi tháng 11/2024 và STOXX 600 (của châu Âu) tăng. Ngoài ra, chỉ số MSCI All Country World theo dõi cổ phiếu của các nền kinh tế phát triển và mới nổi cũng lên mức kỷ lục.

Ngoài ra, với việc lãi suất được cắt giảm, lợi suất của các công cụ tài chính định giá bằng USD như trái phiếu kho bạc Mỹ cũng sẽ giảm, và khiến nhà đầu tư cảm thấy việc nắm giữ đồng bạc xanh bớt hấp dẫn hơn. Một xu hướng chung của giới đầu tư quốc tế là so sánh lợi suất điều chỉnh rủi ro giữa Mỹ và các thị trường khác: khi lãi suất USD thấp hơn, họ sẽ bán USD và đưa dòng tiền sang các tài sản có lợi suất cao hơn, như trái phiếu châu Âu, châu Á hoặc chứng khoán, bất động sản ở thị trường mới nổi. Trước đây, điều này đã từng xảy ra sau các đợt nới lỏng 2008-2014, khi dòng vốn ngoại đổ mạnh vào châu Á, giúp nhiều quốc gia huy động vốn rẻ để phát triển hạ tầng.

Bên cạnh đó, nhu cầu đổi USD sang các đồng tiền khác tăng lên sẽ tạo nên sức ép khiến đồng bạc xanh giảm giá so với những đồng tiền khác trong rổ tiền tệ chính. Thực tế, ngay sau quyết định của FED, chỉ số USD Index đã giảm xuống thấp nhất trong 3 tháng, còn đồng EUR và JPY tăng giá, theo ghi nhận của Reuters. Những sự thay đổi này rốt cục sẽ lan tỏa tới các nền kinh tế mới nổi vốn chịu ảnh hưởng mạnh từ dòng vốn quốc tế lẫn tỷ giá USD.

Việc FED hạ lãi suất sẽ là một cơn gió thuận chiều cho các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là những nơi vay nợ nhiều bằng USD, khi giúp gánh nặng trả lãi nợ trở nên nhẹ nhàng hơn. Đồng thời, việc đồng bạc xanh suy yếu cũng giúp giảm áp lực tỷ giá và cải thiện cán cân thanh toán. Ví dụ, theo ước tính từ Viện Tài chính Quốc tế (IIF), tổng nợ nước ngoài của các nền kinh tế mới nổi đã vượt 30.000 tỷ USD năm 2024, với hơn một nửa trong đó tính bằng USD. Do đó, lãi suất Mỹ chỉ cần giảm 50-75 điểm cơ bản là đã có thể giúp các nền kinh tế này tiết kiệm hàng chục tỷ USD tiền trả lãi mỗi năm.

Hơn nữa, khi lãi suất giảm, tín dụng trong nước ở Mỹ sẽ rẻ hơn, thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng tăng. Vì Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn của nhiều nền kinh tế mới nổi, từ Mexico, Việt Nam, Thái Lan đến Bangladesh, nên việc xuất khẩu của các nền kinh tế này (dệt may, điện tử, hàng tiêu dùng) có thể hưởng lợi trực tiếp. Đồng USD yếu cũng khiến hàng hóa từ những nền kinh tế mới nổi trở nên cạnh tranh hơn, trong khi chi phí nhập khẩu nguyên liệu giảm, góp phần kiềm chế lạm phát nội địa.

Một số rủi ro và vị trí của Việt Nam trong bức tranh

Dù dòng vốn chảy mạnh vào các thị trường mới nổi có thể đem lại thanh khoản, giảm chi phí vay và áp lực trả nợ bằng USD, dòng vốn này thường là dòng nóng, nghĩa là dễ có nguy cơ đảo chiều, và sự dễ dãi trong điều kiện tài chính toàn cầu có thể tạo ra các rủi ro lớn. Việc thị trường trái phiếu châu Á ghi nhận dòng vốn ròng quay lại ngay khi có dự báo FED nới lỏng là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy phản ứng nhạy cảm với chính sách tiền tệ Mỹ.

Nhìn chung, một số rủi ro có thể xuất hiện là dòng vốn nóng và nguy cơ đảo chiều, bong bóng tài sản và phụ thuộc vào chính sách Mỹ. Vì dòng vốn nóng đổ vào trong thời kỳ nới lỏng thường có tính chu kỳ cao, nên nếu FED bất ngờ đảo ngược chính sách (do dữ liệu kinh tế Mỹ mạnh hơn kỳ vọng chẳng hạn), dòng vốn sẽ rút mạnh, tạo ra khủng hoảng thanh khoản, với một bài học rõ ràng là khủng hoảng Taper Tantrum 2013. Khi đó, chỉ một lời nói của FED về việc giảm mua tài sản đã khiến lãi suất và tỷ giá ở nhiều nền kinh tế mới nổi biến động mạnh.

Lãi suất thấp có thể kích thích bong bóng ở thị trường bất động sản, chứng khoán tại các nền kinh tế mới nổi. Một ví dụ là giai đoạn 2010-2012, khi nhiều thị trường mới nổi ghi nhận giá bất động sản và chứng khoán tăng nóng do dòng vốn ngoại ồ ạt. Rồi khi bong bóng nổ, hậu quả là tổn thất cho ngân hàng (nợ xấu), nhà đầu tư nội địa và có thể kéo theo khủng hoảng tài chính trong nước.

Với Việt Nam, nếu FED tiếp tục lộ trình giảm lãi suất, xu hướng dòng vốn ngoại chảy vào thị trường mới nổi sẽ rõ nét hơn, nhờ đó tác động tích cực đến dòng FII lẫn FDI. Lãi suất toàn cầu giảm có thể trao cho Việt Nam cơ hội tiếp cận vốn dễ dàng hơn và hỗ trợ thúc đẩy đầu tư công quy mô lớn. Về xuất khẩu, nhu cầu tại Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tăng, sẽ giúp các ngành chủ lực như điện tử, dệt may, gỗ, thủy sản duy trì đà tăng trưởng. Trong khi đó, chi phí vay ngoại tệ thấp hơn giúp doanh nghiệp có nhiều lựa chọn tài trợ vốn, mở rộng quy mô xuất khẩu và sản xuất.

Cuối cùng, tỷ lệ nợ công và nợ nước ngoài của Việt Nam sẽ được cải thiện tích cực. Nợ công đã giảm từ 43% GDP năm 2019 xuống 38% cuối năm ngoái, còn nợ nước ngoài giảm từ 47% GDP còn 34%. Giai đoạn 2022-2024, Chính phủ đã chủ động giảm vay nợ nước ngoài, ưu tiên vay bằng đồng nội tệ để kiểm soát rủi ro tỷ giá. Nên, với việc lãi suất giảm, Việt Nam sẽ có điều kiện tận dụng không gian tài khóa rộng hơn để huy động vốn cho các đề án chiến lược.

Bảo Quân