Chữ ký số trở thành nền tảng cho công chứng điện tử và chuyển đổi số quốc gia

Tại Hội thảo “Vai trò của chữ ký số và dịch vụ tin cậy với công chứng điện tử” ngày 19/9, bà Tô Thị Thu Hương - Giám đốc Trung tâm Chứng thực điện tử quốc gia (NEAC) - Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết chữ ký số tuy đã xuất hiện tại Việt Nam gần 20 năm nhưng chỉ thực sự phát triển mạnh từ năm 2021 khi công nghệ chữ ký số di động và từ xa được triển khai rộng rãi.

Chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, số lượng chứng thực chữ ký số cá nhân đã tăng vọt lên 22 triệu, so với khoảng 11 triệu vào cuối năm 2024. Theo bà Hương, với hạ tầng công nghệ và khung pháp lý ngày càng hoàn thiện, cùng nhu cầu sử dụng tăng cao, NEAC đặt mục tiêu trong vòng 10 - 15 năm tới, 100% người dân Việt Nam sẽ sở hữu chứng thực chữ ký số.

Luật Giao dịch điện tử 2023 xác định chữ ký số là chữ ký điện tử sử dụng thuật toán khóa không đối xứng để xác thực chủ thể ký và khẳng định sự chấp thuận của họ với nội dung giao dịch. Luật khẳng định chữ ký số có giá trị pháp lý tương đương chữ ký tay.

Trong khi đó, Luật Công chứng 2024 quy định văn bản công chứng điện tử có hiệu lực ngay từ thời điểm được ký bằng chữ ký số của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng. Hai đạo luật này đã tạo ra hành lang pháp lý thống nhất, mở đường cho việc chuyển đổi hoạt động công chứng sang môi trường số.

Bà Nguyễn Thị Thơ - Phó Chủ tịch điều hành Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam, nhấn mạnh nếu thiếu chữ ký số, công chứng điện tử sẽ không thể triển khai. Bà cũng kiến nghị cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế pháp lý và bảo đảm an ninh mạng ở mức cao để đồng bộ với hệ thống luật hiện hành.

Theo bà Lê Thị Mỹ Hạnh - đại diện Phòng Thẩm tra và Chính sách (NEAC), thời gian gần đây, tình trạng giả mạo giấy tờ, giả mạo chữ ký công chứng viên và con dấu tổ chức hành nghề công chứng có chiều hướng gia tăng với thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Việc sử dụng chữ ký số trong công chứng điện tử sẽ giúp xác thực chủ thể, bảo đảm tính toàn vẹn của dữ liệu và ngăn chặn việc chối bỏ trách nhiệm, từ đó hạn chế tối đa tình trạng giả mạo. Đây được coi là bước tiến quan trọng để nâng cao tính minh bạch và an toàn trong các giao dịch dân sự.

Hiện nay, nhiều thủ tục, giao dịch đơn giản đã có thể thực hiện trực tuyến với chữ ký số, giúp người dân tiết kiệm thời gian và chi phí. Trong giai đoạn tới, khi hạ tầng kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ và kỹ năng số của công chứng viên được nâng cao, công chứng điện tử sẽ mở rộng sang các hợp đồng phức tạp như bất động sản, thừa kế, thế chấp.

Theo các chuyên gia, xu thế này không chỉ thúc đẩy hiệu quả quản lý nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, góp phần xây dựng một môi trường pháp lý minh bạch, hiện đại và an toàn trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Văn Sơn