Nắng nóng và nguy cơ lão hóa sớm
Những ngày nóng cực đoan không chỉ mang lại khó chịu tức thời, mà còn có thể khiến cơ thể con người già nhanh hơn so với tuổi thật.
Các đợt nắng nóng cực đoan - sóng nhiệt cao - không chỉ là chuyện mang lại cảm giác oi bức, gây say nắng, mà còn có thể khiến cơ thể con người già nhanh hơn bằng cách làm tăng tuổi sinh học. Nghiên cứu từ Đài Loan và các nghiên cứu mới đây cho thấy tiếp xúc lặp đi lặp lại với nhiệt độ cao gây stress tế bào, ảnh hưởng gen và nhiều chức năng của cơ thể, có thể so sánh tương đương với tác động của việc hút thuốc hay uống rượu nặng.
Một nghiên cứu ở Đài Loan theo dõi hơn 25.000 người trưởng thành trong khoảng 15 năm trong đó so sánh số ngày phải tiếp xúc sóng nhiệt với các chỉ số sức khỏe tổng hợp cho thấy kết quả đáng lo ngại. Cụ thể hơn, nghiên cứu này chỉ ra rằng nếu một người trải qua thêm bốn ngày "phơi" sóng nhiệt trong hai năm, tuổi sinh học của họ có thể tăng nhanh khoảng chín ngày so với tuổi thật. Với lao động ngoài trời, con số này còn lớn hơn, khoảng 33 ngày tăng lên cho cùng số ngày chịu nóng.
Đáng chú ý hơn, người sống ở vùng nóng khắc nghiệt có thể có tuổi sinh học cao hơn tới 14 tháng so với người sống vùng mát hơn, bất chấp thu nhập, thói quen sinh hoạt hay tình trạng sức khỏe. Những hệ cơ quan như tim, hệ thần kinh, thận đều phải hoạt động nhiều hơn để bù nhiệt. Điều này khiến tim đập nhanh hơn để bơm máu tản nhiệt da, hệ miễn dịch phải liên tục phản ứng, hệ thần kinh có thể bị quá tải gây chóng mặt, mất nhận thức.
Sóng nhiệt không chỉ gây sự khó chịu tức thời. Tình trạng này có thể để lại dấu ấn sâu sắc lên cơ thể, làm tăng tuổi sinh học nhanh hơn tuổi thật, khiến chúng ta trông già hơn, gây nguy cơ bệnh mãn tính cao hơn. May mắn là nếu hành động sớm, từ cá nhân đến xã hội, chúng ta vẫn có cơ hội hạn chế tác hại trên.
Giới chuyên gia hiện đang tích cực kêu gọi tăng cường các biện pháp bảo vệ cộng đồng trước sóng nhiệt. Cụ thể, ờ cấp độ cá nhân, mỗi người cần hạn chế hoạt động ngoài trời trong giờ nắng gắt, tìm nơi có bóng râm hoặc làm mát cơ thể khi cần thiết. Ở cấp độ xã hội, cần nhiều chính sách hơn để hỗ trợ người lao động ngoài trời, thiết kế đô thị xanh mát hơn, đồng thời xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và biện pháp ứng phó khẩn cấp trong những ngày nắng nóng cực đoan.
Nghiên cứu này một lần nữa nhấn mạnh tác động sâu rộng của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người. Sóng nhiệt không chỉ là những ngày khó chịu hay nguy hiểm trước mắt, mà còn là yếu tố âm thầm khiến cơ thể chúng ta già đi nhanh hơn. Trong bối cảnh toàn cầu đang nóng lên, những phát hiện này có thể trở thành lời cảnh báo quan trọng, thúc đẩy hành động khẩn cấp để bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong hiện tại và tương lai.