Bộ Công Thương dự thảo nghị định mới, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), những năm gần đây, thương mại toàn cầu tăng trưởng chậm lại do bối cảnh quốc tế diễn biến phức tạp, khó lường.

Các xung đột chính trị, quân sự và căng thẳng tại khu vực Biển Đỏ đã gây ra hệ lụy sâu rộng. Cùng với đó, xu thế bảo hộ thương mại ngày càng mạnh mẽ, khi nhiều nền kinh tế lớn liên tục áp dụng các biện pháp thuế quan, phi thuế quan, dẫn đến xung đột chính sách.

Với đặc thù là nền kinh tế có độ mở lớn, Việt Nam phụ thuộc nhiều vào hoạt động xuất nhập khẩu nhưng sức cạnh tranh và khả năng chống chịu trước biến động bên ngoài vẫn còn hạn chế. Do vậy, việc đổi mới pháp luật về quản lý ngoại thương được coi là yêu cầu cấp thiết.

Ngày 30/4/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW, đặt mục tiêu đến năm 2030 hệ thống pháp luật phải đồng bộ, minh bạch, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao.

Luật Quản lý ngoại thương có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 và được cụ thể hóa bằng Nghị định 69/2018/NĐ-CP. Trong 7 năm thực hiện, nghị định này đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động ngoại thương, giúp cân bằng cán cân thương mại, kiểm soát nhập siêu và bảo vệ sản xuất trong nước.

Tuy nhiên, một số quy định đã bộc lộ hạn chế, không còn phù hợp với thực tiễn và các luật chuyên ngành mới. Do đó, cuối năm 2024, Bộ Công Thương đã phối hợp các bộ, ngành, địa phương tiến hành rà soát, đánh giá để chuẩn bị xây dựng nghị định thay thế.

Việc sửa đổi lần này có cơ sở từ nhiều văn bản pháp lý quan trọng như Nghị quyết 66/NQ-CP của Chính phủ về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; Quyết định 1643/QĐ-TTg về phương án cắt giảm thủ tục thuộc phạm vi Bộ Công Thương; Nghị định 146/2025/NĐ-CP về phân cấp, phân quyền trong công nghiệp và thương mại; đồng thời bảo đảm đồng bộ với các luật mới như Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025, Luật Tổ chức Chính phủ 2025, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Hải quan...

Dự thảo nghị định mới tập trung vào bốn nhóm sửa đổi lớn. Thứ nhất, điều chỉnh các quy định đang gây vướng mắc, như thông tin tối thiểu trên giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS), quy định tạm nhập - tái xuất, bảo hành sửa chữa, hay bổ sung quy định tái nhập hàng hóa bị trả lại.

Thứ hai, đẩy mạnh phân cấp, giao thẩm quyền cấp phép cho bộ ngành và UBND cấp tỉnh, thay vì tập trung ở Thủ tướng, nhằm giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Thứ ba, cải cách thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh: hồ sơ được tinh gọn, cho phép nộp trực tuyến, rút ngắn thời gian cấp CFS từ 3 ngày xuống 2 ngày; giấy phép quá cảnh vũ khí, vật liệu nổ từ 22 ngày xuống còn 17 ngày; mức ký quỹ tạm nhập - tái xuất thực phẩm đông lạnh giảm từ 10 tỷ xuống 7 tỷ đồng.

Thứ tư, phối hợp liên ngành để cập nhật danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu, hàng hóa quản lý có điều kiện, chuẩn hóa theo AHTN 2022, bảo đảm thống nhất với pháp luật hiện hành.

Việc ban hành nghị định mới sẽ kế thừa thành tựu từ Nghị định 69/2018/NĐ-CP, đồng thời khắc phục bất cập, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thuận lợi hơn.

Đây cũng là bước đi cụ thể nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về hội nhập quốc tế, đồng thời thúc đẩy phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm giải trình, phù hợp với tinh thần Kết luận 155-KL/TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch 447/KH-CP của Chính phủ.

Dự thảo được kỳ vọng sẽ xác lập hành lang pháp lý rõ ràng, đồng bộ và minh bạch cho hoạt động xuất nhập khẩu, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển ngoại thương bền vững.

Văn Sơn