Bộ Công Thương kiến nghị hoàn thiện cơ chế, tháo gỡ khó khăn cho cụm công nghiệp

Theo đánh giá, nghị định này đã thể chế hóa chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng và Nhà nước, đồng thời khắc phục những bất cập của các nghị định trước đây. Các quy định mới đã góp phần đồng bộ hóa hệ thống pháp luật, tăng cường phân cấp quản lý và đưa ra chính sách ưu đãi, hỗ trợ thiết thực cho việc phát triển cụm công nghiệp.

Ngay sau khi ban hành, Bộ Công Thương đã chủ động triển khai văn bản hướng dẫn, tổ chức tập huấn cho địa phương và các đơn vị liên quan. Nhờ đó, nhiều tỉnh, thành đã xây dựng và thực hiện quy chế quản lý cụm công nghiệp, rút ngắn thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng và sản xuất.

Thực tiễn cho thấy việc phát triển cụm công nghiệp đã mang lại hiệu quả rõ rệt: thu hút doanh nghiệp có năng lực, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, tạo thêm việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, cũng như hỗ trợ thực hiện chủ trương “ly nông bất ly hương” và xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, các cụm công nghiệp làng nghề còn góp phần di dời cơ sở sản xuất gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư, giảm thiểu tác động môi trường.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ Công Thương cũng chỉ ra nhiều khó khăn còn tồn tại. Việc đầu tư hoàn thiện hạ tầng tại các cụm công nghiệp do Nhà nước quản lý vẫn chậm tiến độ do nguồn lực ngân sách hạn chế, dẫn đến tình trạng đầu tư chắp vá, thiếu đồng bộ, đặc biệt trong các công trình bảo vệ môi trường.

Tại nhiều địa phương, việc thu hút nhà đầu tư hạ tầng và doanh nghiệp thứ cấp còn chậm, nhất là ở những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Ngoài ra, công tác quản lý và khai thác tài sản hạ tầng cụm công nghiệp vẫn vướng mắc do Luật Quản lý, sử dụng tài sản công chưa có hướng dẫn cụ thể. Điều này khiến các địa phương như Lạng Sơn, Bắc Ninh, Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Huế, Đà Nẵng hay Đồng Nai gặp nhiều lúng túng trong xử lý tài sản hình thành từ ngân sách.

Bên cạnh đó, quy định về lựa chọn chủ đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp chưa thống nhất với các văn bản pháp luật chuyên ngành, gây khó khăn trong thực tiễn triển khai. Một trở ngại khác là cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp chưa đủ mạnh, do nguồn lực ngân sách trung ương và địa phương còn eo hẹp, chưa ưu tiên cho lĩnh vực này.

Hơn nữa, một số nội dung tại Nghị định 32 như khái niệm, đối tượng áp dụng, mô hình cụm công nghiệp hay quy trình, điều kiện thành lập và mở rộng cụm công nghiệp cũng cần tiếp tục rà soát, bổ sung để phù hợp với thực tiễn và mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Từ những vướng mắc trên, Bộ Công Thương đã kiến nghị nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện thể chế. Với Quốc hội, Bộ đề xuất nghiên cứu ban hành Luật Đầu tư kinh doanh, trong đó quy định rõ dự án đầu tư xây dựng hạ tầng cụm công nghiệp không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

Đồng thời, luật cũng cần bổ sung thêm hình thức lựa chọn nhà đầu tư ngoài ba hình thức hiện hành là đấu giá, đấu thầu và chấp thuận chủ trương đầu tư.

Đối với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương kiến nghị sớm hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành Nghị định về quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý, bao gồm cả hạ tầng cụm công nghiệp.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành liên quan cần tăng cường công tác hướng dẫn, kiểm tra và phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương trong quản lý nhà nước, đồng thời xây dựng cơ chế đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp.

Bộ Công Thương nhấn mạnh, việc hoàn thiện hành lang pháp lý, tháo gỡ các điểm nghẽn về nguồn lực và cơ chế sẽ giúp cụm công nghiệp phát huy tốt vai trò là động lực phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tại địa phương, qua đó góp phần thúc đẩy tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hùng Nguyễn