Bộ Công Thương bàn về cơ chế giá điện hai thành phần

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Nghị quyết 70-NQ/TW đã giao nhiều nhiệm vụ cho Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, ngành nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đang dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, dự kiến trình trước ngày 20/10, trong đó có nội dung đẩy nhanh áp dụng cơ chế giá điện hai thành phần theo Điều 50 Luật Điện lực và Nghị định 146/2025/NĐ-CP.

Khác với cơ chế một thành phần hiện hành - chỉ tính tiền theo sản lượng điện tiêu thụ, cơ chế hai thành phần bao gồm giá công suất (tính theo kW đăng ký sử dụng) và giá điện năng (tính theo kWh thực tế tiêu thụ). Cách tính này phản ánh đúng chi phí cung cấp điện, bao gồm chi phí hạ tầng, vận hành và điện năng, đồng thời tạo sự công bằng và minh bạch hơn.

Tại cuộc họp, ông Nguyễn Anh Tuấn - Tổng giám đốc EVN đã báo cáo quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế giá điện hai thành phần, kèm đề xuất điều kiện và lộ trình áp dụng. Trước mắt, cơ chế sẽ triển khai cho nhóm khách hàng sản xuất lớn, có sản lượng từ 200.000kWh/tháng và đấu nối từ cấp điện áp 22kV trở lên.

Với nhóm khách hàng sinh hoạt, EVN cho rằng chưa thể áp dụng ngay do phải đầu tư thay thế toàn bộ hệ thống công tơ đo đếm, đồng thời cần đánh giá tác động kỹ lưỡng vì số lượng hộ tiêu dùng rất lớn.

Theo EVN, việc chuyển đổi cơ chế sẽ giúp thu đúng, thu đủ chi phí, giảm gánh nặng bù chéo giữa các nhóm khách hàng, đồng thời khuyến khích sử dụng điện hiệu quả. Tuy nhiên, đây là cơ chế mới tại Việt Nam nên cần chuẩn bị kỹ về pháp lý, công nghệ và truyền thông.

Các ý kiến tại buổi họp tập trung vào ba vấn đề chính: cơ sở pháp lý, đối tượng triển khai và công tác truyền thông. Đại diện các tổng công ty điện lực nhấn mạnh tầm quan trọng của việc song song phát hành hai loại hóa đơn - một theo cơ chế hiện hành để thanh toán, một theo cơ chế hai thành phần để khách hàng tham khảo và điều chỉnh hành vi sử dụng điện trước khi áp dụng chính thức.

Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên yêu cầu EVN và các đơn vị liên quan khẩn trương hoàn thiện Đề án giá điện hai thành phần, đánh giá tác động và trình lãnh đạo Bộ trước ngày 15/10/2025. Đồng thời, phải rà soát, đề xuất sửa đổi Quyết định 14/2025/QĐ-TTg và Thông tư 16 để đảm bảo nguyên tắc “tính đúng, tính đủ” chi phí điện, bao gồm chi phí truyền tải.

Bộ trưởng nhấn mạnh, từ nay đến cuối năm, EVN cần thuê tư vấn, xây dựng phần mềm quản lý, đảm bảo vận hành minh bạch, thông suốt khi cơ chế áp dụng. Bộ cũng yêu cầu triển khai kế hoạch truyền thông từ 15/9, cung cấp đầy đủ thông tin về Luật Điện lực, Nghị quyết 70-NQ/TW, dự thảo Nghị quyết của Chính phủ và so sánh cơ chế giá điện với các nước trong khu vực để tạo sự đồng thuận xã hội.

Theo Bộ Công Thương, cơ chế giá điện hai thành phần sẽ mang lại nhiều lợi ích như phản ánh đúng chi phí đầu tư hạ tầng và vận hành hệ thống điện, giảm bù chéo giữa nhóm khách hàng; khuyến khích khách hàng điều chỉnh hành vi tiêu thụ điện hợp lý hơn; đồng thời tạo điều kiện cho ngành điện có nguồn lực tái đầu tư, bảo đảm an ninh năng lượng trong dài hạn.

Trong giai đoạn đầu, cơ chế sẽ áp dụng cho khách hàng sử dụng điện lớn. Sau khi đánh giá, điều chỉnh và rút kinh nghiệm, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu mở rộng sang các nhóm khách hàng khác, trong đó có hộ tiêu dùng sinh hoạt. Khi triển khai rộng rãi, cơ chế giá điện hai thành phần kết hợp giá theo giờ cao - thấp điểm sẽ giúp phân bổ chi phí công bằng hơn, đồng thời khuyến khích tiết kiệm điện, giảm áp lực cho hệ thống trong giờ cao điểm.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, cải cách cơ chế giá điện là nhiệm vụ khó, tác động lớn đến nhiều đối tượng, nhưng là yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành điện. Ông đề nghị EVN, các đơn vị trực thuộc Bộ và các cơ quan truyền thông phối hợp chặt chẽ để vừa hoàn thiện cơ chế, vừa tạo sự đồng thuận xã hội, sẵn sàng áp dụng từ đầu năm 2026.

Ngọc Nga