TP.HCM lên kế hoạch hạn chế xe xăng vào trung tâm

Theo báo cáo từ Sở Xây dựng TP.HCM, giao thông đường bộ được xác định là nguồn phát thải lớn nhất, đặc biệt tại khu vực trung tâm vốn có mật độ phương tiện dày đặc và mức độ ô nhiễm cao. Từ thực tế này, đơn vị tư vấn đề xuất thiết lập Vùng phát thải thấp (LEZ) nhằm hạn chế các phương tiện chạy xăng, dầu không đạt tiêu chuẩn khí thải.

Phạm vi thí điểm ban đầu sẽ bao gồm các khu vực trung tâm, được khoanh vùng bởi hệ thống cầu và các tuyến đường trọng điểm. Danh sách các tuyến đường giới hạn đã được xác định chi tiết để đảm bảo khả năng kiểm soát lưu lượng và giảm thiểu tác động tiêu cực đến giao thông chung.

Theo lộ trình dự kiến, từ năm 2026, thành phố sẽ ưu tiên hạn chế xe máy kinh doanh dịch vụ không đạt chuẩn Euro 2 và ô tô thương mại không đạt Euro 4, đồng thời cấm hoàn toàn xe tải nặng chạy dầu diesel. Giai đoạn 2027 - 2032, phạm vi hạn chế sẽ mở rộng cho toàn bộ xe máy dưới chuẩn Euro 2 và ô tô dưới Euro 4.

Sau năm 2032, tiêu chuẩn khí thải sẽ được nâng cao và vùng LEZ sẽ mở rộng ra toàn bộ khu vực vành đai 1, đi kèm với chính sách không đăng ký mới xe xăng trong khu vực này và áp dụng niên hạn sử dụng bắt buộc đối với xe máy chạy xăng.

Với lợi thế là hai khu vực biệt lập, Côn Đảo và Cần Giờ được xác định là điểm triển khai nhanh nhất quá trình chuyển đổi phương tiện sang sử dụng điện.

Bắt đầu từ 1/7/2026, các khu vực này sẽ áp dụng kiểm soát khí thải nghiêm ngặt, tiến tới kiểm tra khí thải mức 2 trở lên từ 1/1/2030.

Mục tiêu đặt ra cho năm 2030 bao gồm 100% phương tiện đạt chuẩn khí thải, trên 50% số xe máy xăng chuyển đổi sang xe điện, hệ thống xe buýt điện bao phủ toàn bộ nhu cầu vận tải công cộng với ít nhất 40% người dân và du khách sử dụng, đồng thời toàn bộ taxi trên đảo sẽ là xe điện. Sau năm 2030, toàn bộ phương tiện chạy xăng sẽ bị loại bỏ hoàn toàn và 80% cư dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Ông Bùi Hòa An - Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, nhấn mạnh rằng việc giảm phát thải từ hoạt động giao thông không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề xã hội, trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Chính sách chuyển đổi sẽ được thiết kế phù hợp cho từng nhóm đối tượng, từ hộ nghèo, cận nghèo đến tầng lớp trung lưu, đồng thời có cơ chế ưu đãi và hỗ trợ riêng cho doanh nghiệp tham gia đầu tư hạ tầng trạm sạc, phương tiện và pin.

Các gói hỗ trợ tài chính được đề xuất bao gồm miễn 100% lệ phí trước bạ cho xe điện kinh doanh, miễn 50% phí bảo trì đường bộ cho ô tô điện, miễn 50% lệ phí cấp đổi biển số, tăng trợ giá xe buýt điện, hỗ trợ lãi vay xây dựng trạm sạc, trợ cấp tiền mặt khi mua xe máy mới và bồi hoàn giá trị khi thanh lý xe xăng theo quy định.

Song song đó, thành phố sẽ đầu tư mạnh vào hạ tầng, bao gồm 72 tuyến buýt mới với hơn 1.100 xe buýt điện, ít nhất 8.000 xe đạp công cộng tại trung tâm, hệ thống hành lang xanh ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp, cùng 750 - 1.338 trạm sạc tại các bãi đỗ xe, trung tâm thương mại và trục giao thông chính.

Theo Thạc sĩ Trần Trọng Tín - Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, kinh nghiệm từ các đô thị lớn như Copenhagen (Đan Mạch), Tokyo (Nhật Bản) và Seoul (Hàn Quốc) cho thấy việc thiết lập và mở rộng vùng phát thải thấp đã giúp cải thiện rõ rệt chất lượng không khí, giảm nguy cơ mắc các bệnh hô hấp và tim mạch.

TP.HCM có thể áp dụng các chính sách khuyến khích sử dụng xe điện và xe hybrid thông qua ưu đãi thuế, trợ cấp mua xe, cũng như xây dựng mạng lưới trạm sạc rộng khắp tại các khu dân cư và khu thương mại.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng lưu ý rằng việc phát triển phương tiện xanh chỉ giải quyết được vấn đề phát thải, chứ chưa triệt để xử lý bài toán ùn tắc giao thông, và yêu cầu nguồn lực tài chính rất lớn.

Do đó, giải pháp tối ưu là kết hợp ưu đãi, hỗ trợ, cùng với các quy định giới hạn phương tiện phát thải cao tại những khu vực đông đúc, ô nhiễm để từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững của thành phố.

TH