Doanh nghiệp Việt tìm lối vào thị trường Mỹ

Thách thức không còn ở mức thuế

Chia sẻ tại Tọa đàm chuyên đề với chủ đề: “Mỹ áp thuế - Việt Nam cần tăng tốc” được tổ chức tại TP.HCM mới đây, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương), cho hay, Mỹ từ lâu là thị trường xuất khẩu số một của Việt Nam và là đối tác thương mại lớn thứ hai sau Trung Quốc. Giao thương giữa Việt Nam và Mỹ từ mức kim ngạch chỉ 451 triệu USD vào năm 1995, đến năm 2024, con số này đã tăng gần 300 lần, đạt 132 tỷ USD. Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất và đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam. Sáu tháng đầu năm 2025, Mỹ tiếp tục giữ ngôi đầu với 70,91 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu, tăng đến 29% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, bất chấp ngày 7/8/2025, mức thuế đối ứng 20% chính thức áp dụng với hàng hóa xuất xứ Việt Nam thì thị trường Mỹ vẫn hấp dẫn, ông Vũ Bá Phú khẳng định: “Dù thuế 20% hay 40% thì chúng ta cũng phải xuất khẩu vào Mỹ, vấn đề là bằng cách nào có lợi hơn”.

Theo ông Phú, thách thức mới không chỉ ở con số thuế mà còn ở hàng loạt “cửa ngõ kỹ thuật”. Tiêu chuẩn xanh và chứng nhận quốc tế đã trở thành “tấm vé thông hành” bắt buộc. Nhà máy muốn giữ khách phải đầu tư dây chuyền tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, dùng nguyên liệu tái chế. Chi phí đầu tư ERP có thể từ 1 - 2 triệu USD, chưa kể các khoản cho năng lượng tái tạo. Nếu không có vốn rẻ, DN rất khó thực hiện.

Cũng tại tọa đàm, ông Trần Như Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho biết, cạnh tranh quốc tế khốc liệt hơn khi ngoài Bangladesh, Ấn Độ, Indonesia, đối thủ lớn nhất vẫn là Trung Quốc - nơi hội tụ lợi thế quy mô, chuỗi cung ứng khép kín và sản xuất vượt trội. Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc, khiến quy tắc xuất xứ trở thành yếu tố sống còn. Nếu DN mua bông từ Mỹ, kéo sợi, dệt vải, may và xuất từ Việt Nam, mức thuế sẽ khác hẳn so với nhập vải từ Trung Quốc. Ông Tùng cảnh báo, nhiều khả năng Mỹ yêu cầu khai báo chi tiết tỷ lệ nguyên liệu của từng quốc gia, buộc DN phải có hệ thống quản trị ERP và truy xuất chính xác, nếu không sẽ bị áp thuế cao nhất.

Ông Phú cũng cho rằng, thuế 20% với nông sản là cao hơn trước, nên DN phải nghĩ đến chế biến sâu, gia tăng giá trị thay vì xuất thô. Hồ sơ xuất khẩu cần rõ ràng, minh bạch và các hiệp hội phải giám sát chéo để tránh gian lận xuất xứ, bởi chỉ một vụ vi phạm có thể ảnh hưởng đến uy tín toàn ngành.

Phát biểu tại tọa đàm, ông Martin Doan - Đại diện Liên minh đầu tư AGCG x High West cho biết: “Chúng tôi không tìm DN lớn mà tìm DN chuẩn. Nếu DN Việt chứng minh được năng lực minh bạch, khả năng chuyển đổi số và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, chúng tôi sẵn sàng đồng hành chia sẻ giải pháp tiếp cận tài chính linh hoạt, thuận lợi trong thời gian tới”.

Để giải pháp này thực sự phát huy tác dụng, cần song hành chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và hợp tác quốc tế. Các gói tín dụng ưu đãi cho chuyển đổi xanh - số, chính sách thúc đẩy sản xuất nguyên liệu trong nước nhằm giảm phụ thuộc nhập khẩu và hành lang pháp lý chặt chẽ về truy xuất nguồn gốc sẽ giúp DN mạnh dạn đầu tư. Hoạt động xúc tiến thương mại cần kết hợp triển lãm trực tiếp và trực tuyến để theo sát biến động và nhu cầu mới từ thị trường Mỹ. Hiệp hội ngành hàng cũng cần đóng vai trò cầu nối, chia sẻ thông tin, tiêu chuẩn mới và hỗ trợ thành viên trong việc xây dựng hồ sơ xuất khẩu đạt chuẩn.

Nếu tận dụng được cơ hội này, Việt Nam không chỉ duy trì thị phần mà còn nâng cấp vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Thuế 20% có thể là rào cản ngắn hạn, nhưng với chiến lược dài hạn có thể trở thành “đòn bẩy” để tái cấu trúc ngành xuất khẩu. Năm 2025, cột mốc 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ, là thời điểm thích hợp để khẳng định năng lực thích ứng và khả năng bứt phá của DN Việt.

Hồng Nga