TP.HCM - Hyogo: Đồng hành kiến tạo tương lai xanh và số

Trong bối cảnh toàn cầu chịu ảnh hưởng sâu sắc từ biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và áp lực chuyển dịch số, các đô thị lớn đang buộc phải tái cấu trúc mô hình phát triển để tồn tại và bứt phá. Trong hành trình này, TP.HCM và tỉnh Hyogo (Nhật Bản) đã thể hiện vai trò tiên phong, khi cùng nhau khẳng định tầm nhìn chiến lược tại Diễn đàn Kinh tế với chủ đề “Xu hướng chuyển đổi xanh và số: Vì mục tiêu phát triển bền vững”, chiều ngày 5/8.

Từ định hướng chiến lược của TP.HCM…

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Lộc Hà - Phó chủ tịch UBND TP.HCM nhấn mạnh: “Thành phố nhất quán đặt con người làm trung tâm phát triển, không đánh đổi môi trường để lấy tăng trưởng kinh tế ngắn hạn”. Đây là tư duy phát triển bền vững điển hình, phản ánh tinh thần trách nhiệm của một đô thị đang chuyển mình mạnh mẽ trong thế kỷ 21.

Với vai trò là đầu tàu kinh tế của cả nước, TP.HCM đã sớm xác định ba động lực phát triển trong kỷ nguyên mới gồm: chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, Thành phố đã triển khai Khung Chiến lược phát triển xanh đến năm 2030, tầm nhìn 2050, với bốn trụ cột: phát triển nguồn lực xanh, xây dựng hạ tầng xanh, hình thành hành vi xanh và xác định lĩnh vực tiên phong. Thành phố đặt mục tiêu giảm 10% phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phù hợp với cam kết quốc tế của Việt Nam tại COP26.

Điểm nhấn đặc biệt là việc TP.HCM sẽ bước vào giai đoạn phát triển hoàn toàn mới từ 1/7/2025, khi hợp nhất địa giới hành chính với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Mô hình “siêu đô thị” này sẽ mở rộng không gian phát triển, gia tăng khả năng liên kết vùng và thúc đẩy tái cấu trúc chuỗi giá trị sản xuất, hậu cần và công nghệ cao trên quy mô toàn vùng Đông Nam Bộ.

…Đến đối tác đồng hành chiến lược từ Nhật Bản

Ông Hattori Yohei - Phó Thống đốc tỉnh Hyogo nhấn mạnh rằng mối quan hệ hữu nghị giữa hai địa phương đã được xây dựng từ năm 2007 qua Biên bản ghi nhớ hợp tác và được nâng cấp dần theo thời gian, thể hiện rõ qua các kỳ Diễn đàn Kinh tế luân phiên. Việc gia hạn Biên bản vào tháng 5/2024 là bước đi chiến lược, khẳng định quyết tâm hợp tác lâu dài và toàn diện.

Một trong những điểm nổi bật là hợp tác phát triển nguồn nhân lực. Hyogo hiện đang tiên phong trong xây dựng hệ thống chứng nhận doanh nghiệp (DN) thân thiện với lao động nước ngoài, giúp lao động Việt Nam an tâm làm việc, học hỏi và phát triển sự nghiệp. Không chỉ kỳ vọng vào lực lượng lao động đang làm việc tại Nhật, ông Hattori còn bày tỏ mong muốn khi họ trở về, sẽ tiếp tục đóng góp cho các DN Nhật Bản tại Việt Nam, tạo thành vòng tuần hoàn nhân lực bền vững.

Song song đó, các DN Hyogo cũng đang đối diện với bài toán dân số già và thiếu hụt lao động chất lượng cao. Điều này buộc họ phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến như tự động hóa, AI, sản xuất thông minh, và đây là cơ hội cho các DN công nghệ, khởi nghiệp và logistics của TP.HCM hợp tác và đồng phát triển.

Ông Abe Ryota - Chuyên gia Kinh tế cao cấp của Ngân hàng Sumitomo Mitsui chỉ ra sự thay đổi rõ rệt trong xu hướng đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam. Trong khi dòng vốn vào lĩnh vực sản xuất có phần chững lại, thì đầu tư vào các ngành phi sản xuất, đặc biệt là dịch vụ, thương mại và công nghệ, lại có sự tăng trưởng đáng kể. Tính đến năm 2023, số DN Nhật đặt trụ sở tại Việt Nam đã tăng từ 1.944 lên 2.394 công ty, một bước nhảy đáng chú ý.

Ông Abe cũng phân tích thêm rằng lượng tiền mặt và tiền gửi trong DN phi tài chính tại Nhật hiện ở mức kỷ lục, trong khi tâm lý đầu tư thay vì tiết kiệm đang lên cao. Xu hướng đầu tư ra nước ngoài, bao gồm các lĩnh vực năng lượng tái tạo, hạ tầng xanh và bất động sản công nghiệp là tín hiệu tích cực cho Việt Nam nếu biết khai thác đúng thời điểm.

Ở lĩnh vực du lịch và hàng không, việc sân bay Kobe được quốc tế hóa mở ra cơ hội thiết lập đường bay thuê chuyến trực tiếp giữa Kobe và Việt Nam. Điều này không chỉ thúc đẩy giao lưu nhân lực, mà còn rút ngắn khoảng cách giữa nhà đầu tư, DN và các cơ sở sản xuất tại hai địa phương.

Mô hình đô thị xanh và số hoá

Ông Phạm Bình An - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM cho biết, định hướng phát triển của TP.HCM mở rộng sẽ không đi theo mô hình đô thị công nghiệp truyền thống, mà chuyển sang kinh tế xanh, tuần hoàn và số. Thành phố đã xác định sáu lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi xanh gồm: năng lượng, công nghiệp, giao thông, hạ tầng đô thị, thương mại - dịch vụ và nông nghiệp.

Một mô hình điển hình đang được kỳ vọng là “Vì một Cần Giờ xanh”, với mục tiêu xây dựng khu đô thị net-zero đầu tiên tại TP.HCM. Đặc biệt, việc đánh giá trữ lượng carbon của rừng ngập mặn Cần Giờ sẽ mở ra cơ hội cho Thành phố tham gia thị trường tín chỉ carbon quốc tế, một lĩnh vực mới nhưng đầy tiềm năng trong bối cảnh thế giới đang đẩy mạnh tài chính xanh.

Ngoài ra, TP.HCM cũng đặt trọng tâm vào chuyển đổi các khu công nghiệp truyền thống sang mô hình sinh thái và tuần hoàn. Đây là bước đi cần thiết để thích ứng với các rào cản thương mại xanh đang hình thành tại các thị trường xuất khẩu lớn như EU, Nhật Bản hay Mỹ.

Một sáng kiến đáng chú ý là chương trình kết nối sinh viên Đại học Bách khoa TP.HCM với các DN tỉnh Hyogo, do chính quyền địa phương Nhật Bản tài trợ. Đây là bước khởi đầu cho chiến lược “đặt hàng đào tạo”, nơi DN trực tiếp định hướng chương trình học, qua đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và giảm độ vênh giữa giáo dục và thị trường lao động.

Việc đẩy mạnh liên kết giáo dục - DN không chỉ giúp Việt Nam giải bài toán thiếu hụt lao động kỹ thuật cao, mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang bước vào kỷ nguyên công nghệ 4.0.

Bổ trợ cho định hướng này, ông Võ Minh Thành - Phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cũng nhấn mạnh vai trò then chốt của chuyển đổi số trong chiến lược phát triển đô thị thông minh của Thành phố. Theo ông, TP.HCM đang triển khai toàn diện chương trình chuyển đổi số nhằm hướng đến mục tiêu trở thành đô thị thông minh vào năm 2030, với ba trụ cột chính: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số.

Và Thành phố cũng đã đạt được những thành tựu đáng kể. Hạ tầng cáp quang băng thông rộng phủ đến tận cấp xã, tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh đạt 96% là nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số. Thành phố cũng đã triển khai hiệu quả các nền tảng quan trọng như Cổng dịch vụ điện tử, Hệ thống xử lý thủ tục hành chính, Tổng đài 1022 và ứng dụng di động duy nhất cho công dân số.

Về dữ liệu, TP.HCM xác định chiến lược quản trị dữ liệu là trung tâm, với 45 cơ sở dữ liệu dùng chung và 91 bộ dữ liệu mở phục vụ người dân và doanh nghiệp. Trong lĩnh vực kinh tế số, Thành phố đặt mục tiêu đạt tỷ trọng 25% GRDP vào năm 2025 và 40% vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu này, TP.HCM đang phát triển các khu công nghệ cao lớn, điển hình là chuỗi công viên phần mềm Quang Trung và các khu tập trung công nghệ của các tập đoàn như FPT, CMC, Intel, Samsung, cùng với kế hoạch thành lập thêm hai công viên phần mềm mới.

Từ chuyển đổi xanh đến chuyển đổi số, TP.HCM đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn trở thành một siêu đô thị hiện đại, bền vững và năng động, sẵn sàng hợp tác sâu rộng với các đối tác quốc tế như tỉnh Hyogo để cùng kiến tạo tương lai.

Thanh Ngân