Tăng cường năng lực ứng phó thiên tai: Chủ động, hiệu quả và kịp thời trong tình hình mới
Trong bối cảnh thiên tai ngày càng diễn biến bất thường, cực đoan và khó dự báo do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu đổi mới toàn diện cách tiếp cận và nâng cao năng lực ứng phó thiên tai từ Trung ương tới cơ sở, bảo đảm tính chủ động, hiệu quả và kịp thời trong mọi tình huống.
Chiều 24/7/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Trưởng Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo về công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025. Cuộc họp được kết nối trực tuyến từ Trụ sở Chính phủ đến 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và hơn 3.300 đơn vị hành chính cơ sở trên cả nước.
Tại phiên họp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ hợp nhất ba cơ quan: Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai, và Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành một đầu mối thống nhất - Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia.
Đồng chủ trì tại điểm cầu Chính phủ có Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà - Phó Trưởng Ban thường trực, cùng Đại tướng Phan Văn Giang - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo.
Phát biểu tại phiên họp, Thủ tướng gửi lời chia buồn sâu sắc tới thân nhân các nạn nhân thiệt mạng, mất tích trong vụ chìm tàu Vịnh Xanh 58 tại Hạ Long và trong cơn bão số 3 vừa qua. Ông chia sẻ nỗi đau, thiệt hại to lớn mà nhân dân vùng núi tỉnh Nghệ An đang phải gánh chịu do lũ quét và sạt lở đất.
Thủ tướng nhấn mạnh: “Trong thiên tai, vai trò lãnh đạo càng phải thể hiện rõ nét. Phải bằng mọi cách tiếp cận được người dân ở vùng bị chia cắt, nắm chắc tình hình, tiếp tế kịp thời lương thực, thực phẩm, nước uống và nhu yếu phẩm. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng 'lãnh đạo không thể lên địa bàn do bị chia cắt’, vì chính lúc ấy, người dân cần lãnh đạo nhất”.
Theo báo cáo tại phiên họp, từ đầu năm 2025 đến nay, thiên tai đã làm 114 người chết và mất tích, gây thiệt hại kinh tế hơn 553 tỷ đồng. Đáng chú ý, trong hai đợt mưa lớn từ 17 - 19/5 và 20 - 22/6, nhiều tỉnh miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ như Tuyên Quang, Bắc Kạn, Nghệ An, Hà Tĩnh đã hứng chịu thiệt hại nghiêm trọng.
Trận dông lốc ngày 19/7 tại Quảng Ninh, ngay trước thời điểm bão số 3 đổ bộ, đã khiến 39 người thương vong. Hoàn lưu sau bão gây mưa lũ diện rộng tại Nghệ An, làm hư hại hàng loạt công trình hạ tầng, nhà cửa, trường học, trạm y tế…
Trong năm 2024, thiên tai cướp đi sinh mạng của 519 người, gấp hơn ba lần so với năm 2023 và cao hơn gấp 2,5 lần trung bình giai đoạn 2014 - 2023. Thiệt hại kinh tế lên đến hơn 91.622 tỷ đồng, gần gấp 10 lần so với năm 2023.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp chỉ rõ: Nhiều thiệt hại về người là do chưa tuân thủ nghiêm các chỉ đạo phòng tránh bão lũ, chẳng hạn như vẫn ở lại trên tàu khi có bão hoặc di chuyển qua vùng nước xiết dù đã được cảnh báo.
Ngoài ra, phương tiện cứu hộ còn thiếu thốn, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa. Cơ sở hạ tầng như giao thông, điện, viễn thông, nhà ở vẫn chưa đủ sức chống chịu với các hiện tượng thời tiết cực đoan. Bão số 3 (Yagi) vừa qua đã vượt quá thiết kế của nhiều tuyến đê biển.
Một vấn đề lớn khác là thiếu bản đồ phân vùng chi tiết nguy cơ lũ quét, sạt lở ở cấp thôn, bản gây khó khăn cho công tác di dời và ứng cứu tại chỗ. Một số địa phương vẫn chưa cập nhật kế hoạch phòng chống thiên tai sát thực tế, còn mang tính hình thức.
Để ứng phó hiệu quả, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo triển khai đồng bộ các giải pháp từ nay đến cuối năm 2025 gồm kiện toàn tổ chức và hoàn thiện thể chế: Hoàn chỉnh cơ cấu, quy chế hoạt động của Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia và các cấp, bảo đảm tính kế thừa, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả trong điều hành, đặc biệt ở cấp xã;
Tập trung phòng ngừa và giảm nhẹ rủi ro: Tiếp tục triển khai các chiến lược và đề án lớn như: Chiến lược quốc gia về phòng chống thiên tai, Đề án chống sạt lở, lũ quét ở miền núi phía Bắc và miền Trung, và Đề án ứng phó xâm nhập mặn, ngập úng ở Đồng bằng sông Cửu Long;
Đầu tư vào công tác dự báo, cảnh báo: Tăng cường năng lực dự báo sớm, chính xác đối với các hiện tượng thời tiết cực đoan. Bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai chi tiết đến từng thôn, bản sẽ được hoàn thiện, phục vụ sơ tán dân kịp thời;
Tăng cường năng lực cơ sở: Ưu tiên đầu tư trang thiết bị, phương tiện cứu hộ tại chỗ; tổ chức huấn luyện, diễn tập thường xuyên và thực chất. Các đội xung kích phòng chống thiên tai cấp xã sẽ được trang bị công cụ phù hợp với từng loại hình thiên tai;
Ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại: Việt Nam sẽ đẩy mạnh ứng dụng AI, công nghệ viễn thám, UAV và dữ liệu lớn trong giám sát, dự báo và chỉ đạo điều hành ứng phó thiên tai.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Trong bối cảnh khí hậu toàn cầu ngày càng khắc nghiệt, thiên tai không còn là vấn đề thời tiết thuần túy, mà là một thách thức phát triển. Mỗi cấp, mỗi ngành, mỗi cán bộ phải thay đổi tư duy ứng phó, từ bị động sang chủ động, từ phân tán sang tập trung, từ phản ứng sang dự báo và chuẩn bị”.
Chỉ có như vậy, Việt Nam mới có thể nâng cao khả năng chống chịu và phục hồi trước thiên tai, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, và bảo đảm phát triển bền vững trong dài hạn.