Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào lĩnh vực đường sắt

Đây là bước tiến quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Đảng, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch, thuận lợi cho việc thu hút nguồn lực ngoài ngân sách vào lĩnh vực hạ tầng giao thông chiến lược, đặc biệt là đường sắt.

Luật Đường sắt (sửa đổi) bổ sung quy định cho phép triển khai các dự án đường sắt theo hình thức đối tác công tư(PPP) hoặc đầu tư kinh doanh trực tiếp, bên cạnh hình thức đầu tư công truyền thống.

Theo quy định mới, Nhà nước sẽ đảm bảo chi phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư và không tính phần chi phí này vào tỷ lệ vốn góp nhà nước trong dự án PPP, một chính sách nhằm giảm áp lực tài chính và rủi ro cho các nhà đầu tư tư nhân.

Ngoài ra, đối với các dự án do một nhà đầu tư đề xuất, Luật cho phép cơ quan có thẩm quyền phê duyệt đồng thời chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư theo quy định pháp luật, góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai.

Đặc biệt, để đảm bảo tính ổn định và an ninh quốc gia, luật nghiêm cấm việc chuyển nhượng dự án, vốn hoặc tài sản hình thành trong và sau đầu tư cho các tổ chức, cá nhân nước ngoài. Sau khi hết thời hạn hoạt động, toàn bộ tài sản phải được chuyển giao không bồi hoàn cho Nhà nước.

Một nội dung nổi bật trong Luật sửa đổi là quy định rõ về phát triển đô thị theo mô hình TOD (Transit-Oriented Development - đô thị định hướng giao thông công cộng). Theo đó, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch khu vực TOD gắn với tuyến đường sắt quốc gia, đường sắt địa phương, cũng như phê duyệt mặt bằng tuyến và vị trí công trình.

HĐND cấp tỉnh được quyền quyết định sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, từ đó tạo quỹ đất để tổ chức đấu giá. Nguồn thu từ quỹ đất này sẽ được phân chia theo nguyên tắc: đối với tuyến đường sắt quốc gia, địa phương giữ lại 50%, 50% còn lại nộp về ngân sách trung ương; đối với tuyến đường sắt địa phương, toàn bộ nguồn thu được giữ lại ở ngân sách địa phương.

Cũng trong phiên họp ngày 27/6, Quốc hội đã thông qua nghị quyết cho phép áp dụng đa dạng hình thức đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, trong đó có đầu tư PPP và đầu tư kinh doanh tư nhân. Chính phủ được giao thẩm quyền lựa chọn hình thức đầu tư và nhà đầu tư phù hợp; nếu cần áp dụng cơ chế vượt thẩm quyền, sẽ trình Quốc hội xem xét.

Đáng chú ý, Tập đoàn Vingroup thông qua công ty thành viên VinSpeed đã đăng ký đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tổng vốn đầu tư lên tới 1,562 triệu tỷ đồng (khoảng 61,35 tỷ USD). VinSpeed đề xuất tự thu xếp 20% vốn đối ứng (tương đương 12,27 tỷ USD), phần còn lại vay từ nguồn vốn nhà nước không lãi suất trong vòng 35 năm.

Ngay sau đó, Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng bày tỏ mong muốn tham gia đầu tư tuyến đường sắt này, với cam kết góp 20% vốn và đề xuất được Chính phủ bảo lãnh khoản vay còn lại, đồng thời hỗ trợ toàn bộ lãi suất trong thời gian 30 năm.

Việc Luật Đường sắt sửa đổi được thông qua là dấu mốc quan trọng trong lộ trình hiện đại hóa hạ tầng giao thông quốc gia.

Việc khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân sẽ không chỉ huy động được nguồn lực lớn trong xã hội, mà còn thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả khai thác và chất lượng dịch vụ vận tải đường sắt, lĩnh vực vốn đang tụt hậu so với các loại hình vận tải khác.

TH