Rút ngắn thời gian chờ nhận trợ cấp thất nghiệp, giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp
Luật Việc làm (sửa đổi), sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, mang đến nhiều thay đổi đáng chú ý nhằm mở rộng đối tượng tham gia, rút ngắn thời gian chờ nhận trợ cấp thất nghiệp và giảm mức đóng bảo hiểm trong một số trường hợp. .
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, một trong những điểm mới nổi bật của Luật Việc làm (sửa đổi) là mở rộng phạm vi người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Mục tiêu đặt ra là đến năm 2030, có ít nhất 45% lực lượng lao động thuộc diện tham gia loại hình bảo hiểm này.
Cụ thể, nhóm lao động có hợp đồng từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng, cũng như người làm việc không toàn thời gian nhưng có thu nhập ngang bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội, sẽ được đưa vào diện bắt buộc tham gia. Đồng thời, các hình thức hợp đồng lao động mang tên gọi khác nhưng có bản chất là quan hệ lao động (có trả công, có sự quản lý và giám sát của người sử dụng lao động) cũng sẽ được bao phủ.
Luật mới trao quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định bổ sung thêm các nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, dựa trên đề xuất từ Chính phủ, nhằm phù hợp với sự vận động không ngừng của thị trường lao động và nền kinh tế.
Một điểm cải tiến quan trọng là việc rút ngắn thời gian chờ hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 15 ngày xuống còn 10 ngày làm việc, kể từ thời điểm người lao động nộp đầy đủ hồ sơ hợp lệ. Khoản trợ cấp này sẽ bắt đầu được chi trả từ ngày làm việc thứ 11, sớm hơn 5 ngày so với quy định hiện hành.
Đáng lưu ý, người lao động nghỉ việc để hưởng lương hưu sẽ không còn thuộc diện được hưởng trợ cấp thất nghiệp như trước đây.
Luật sửa đổi đơn giản hóa điều kiện để doanh nghiệp được nhận hỗ trợ tài chính cho hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay nghề nhằm duy trì việc làm. Doanh nghiệp sẽ không còn bắt buộc phải chứng minh gặp khó khăn do suy thoái kinh tế hay khủng hoảng bất khả kháng như quy định trước đây.
Đối với người lao động, chế độ hỗ trợ học nghề được nâng cấp thành “hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề”. Ngoài việc được hỗ trợ học phí, người lao động sẽ nhận thêm hỗ trợ tiền ăn trong thời gian đào tạo. Đây được xem là bước tiến giúp người lao động giảm bớt khó khăn tài chính, tăng khả năng thích ứng và tìm kiếm cơ hội việc làm mới.
Bên cạnh đó, luật cũng quy định rõ trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc đóng bảo hiểm thất nghiệp. Trường hợp chậm hoặc trốn đóng sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024. Nếu không đóng đủ, doanh nghiệp có trách nhiệm thanh toán cho người lao động khoản tương ứng với quyền lợi bị ảnh hưởng.
Một điểm mới quan trọng là quy định mức đóng bảo hiểm thất nghiệp tối đa là 1% thay vì cố định ở mức 1% như hiện nay. Việc điều chỉnh này nhằm tạo dư địa cho Chính phủ linh hoạt điều chỉnh chính sách trong các tình huống đặc biệt như khủng hoảng, thiên tai, dịch bệnh hoặc khi quỹ bảo hiểm có kết dư lớn.
Ngoài ra, các doanh nghiệp sử dụng lao động là người khuyết tật sẽ được giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp không quá 12 tháng kể từ khi tuyển dụng.
Về quyền lợi, mức trợ cấp thất nghiệp hằng tháng vẫn được giữ ở mức 60% bình quân tiền lương của 6 tháng đóng bảo hiểm gần nhất trước khi chấm dứt hợp đồng lao động. Tuy nhiên, mức trợ cấp tối đa không vượt quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm người lao động ngừng đóng bảo hiểm.
Thời gian hưởng trợ cấp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm: đóng từ 12 đến 36 tháng sẽ được hưởng 3 tháng trợ cấp, sau đó mỗi thêm 12 tháng đóng sẽ được cộng thêm 1 tháng trợ cấp. Tổng thời gian hưởng tối đa không quá 12 tháng.
Đáng chú ý, trong thời gian đang hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động vẫn được tiếp tục tham gia bảo hiểm y tế và được chi trả từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp.