Báo chí “giải mã” Nghị quyết 57: Kích hoạt động lực đổi mới cho doanh nghiệp (Bài 4)

Ban hành ngày 22/12/2024, Nghị quyết 57/NQ-TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được nhận định là bước đi quan trọng; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình.

“Giải mã” Nghị quyết: Không thể thiếu vai trò của báo chí

PGS-TS. Từ Diệp Công Thành - Giám đốc Trung tâm Sở hữu trí tuệ và Chuyển giao công nghệ, Đại học Quốc gia TP.HCM cho rằng, chỉ trong một thời gian ngắn sau khi ban hành, Nghị quyết 57 đã nhanh chóng được xã hội đón nhận, hưởng ứng và kỳ vọng. Theo ông, kết quả này không thể đạt được nếu thiếu sự đồng hành mạnh mẽ và chủ động từ báo chí. “Các hội nghị, hội thảo được tổ chức nhằm cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết đã được báo chí phản ánh đầy đủ, chính xác, kịp thời. Nhiều thông điệp, chương trình hành động từ phía địa phương, DN, trường đại học… đã được truyền thông sâu rộng, góp phần tạo nên sự đồng thuận và quyết tâm chung trong toàn xã hội”, ông Thành nhận định.

Đơn cử như việc chuyển các viện nghiên cứu, trường đại học thành “vườn ươm công nghệ” thay vì chỉ làm công tác đào tạo cũng là một trọng tâm của Nghị quyết 57. Nhờ báo chí theo dõi và phản ánh các mô hình hợp tác giữa các đơn vị như Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ, Đại học Quốc gia TP.HCM với DN, đã cho thấy những chuyển động tích cực trên thực tế…

Không chỉ phản ánh thông tin, báo chí còn đóng vai trò phân tích, diễn giải chính sách theo cách gần gũi, dễ hiểu. Theo chuyên gia tư vấn chiến lược DN TS. Nguyễn Hữu Thi, đây chính là điểm giá trị cốt lõi của báo chí trong việc đưa các chính sách công nghệ đến gần hơn với DN. “Chính sách về công nghệ nếu không được giải thích, không được kết nối và lan tỏa thì DN, nhất là những đơn vị nhỏ, sẽ khó biết nên bắt đầu từ đâu, tiếp cận thế nào cho đúng. Báo chí chính là kênh tạo ra sự tiếp cận rộng hơn, chính thống hơn và minh bạch hơn”, ông Thi nhận định.

Ông cũng cho rằng, báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò “giải mã chính sách”, tức là làm rõ các điểm cốt lõi, phân tích theo góc nhìn đa chiều từ chuyên gia, DN, nhà quản lý để người đọc dễ hiểu và có thể áp dụng vào thực tiễn.

Thực tế đã chứng minh điều này. Ngay từ khi “Khoán 10” trong lĩnh vực khoa học công nghệ được ban hành, báo chí - trong đó có Tạp chí Doanh Nhân Sài Gòn đã chủ động vào cuộc, phân tích chính sách dưới góc nhìn thực tiễn. Nhiều chuyên mục, chuyên đề được thực hiện dưới các hình thức báo in, điện tử, talkshow, podcast, megastory… đã giúp DN tiếp cận chính sách một cách trực quan, dễ hiểu và tránh bỏ lỡ các cơ hội từ những thay đổi chính sách mang tính nền tảng.

TS. Dương Văn Thịnh - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo RICH cũng nhìn nhận rõ tác động tích cực đó. “Giữa những dòng thông tin kỹ thuật dày đặc của văn bản chính sách, báo chí chính là lực lượng giúp DN bóc tách các điểm mới, điểm đột phá quan trọng. Nhờ sự phân tích cô đọng, dễ hiểu, các cơ hội và hướng đi cụ thể được làm rõ hơn, giúp DN định vị và triển khai chiến lược phù hợp”, ông nói.

Đơn cử, Nghị quyết 57 cho phép thí điểm công nghệ mới như AI, blockchain, IoT với cơ chế miễn trừ trách nhiệm dưới sự giám sát của Nhà nước. Khi báo chí phân tích rõ nội dung này, đã giúp DN yên tâm hơn khi thử nghiệm công nghệ mới. Hay Nghị quyết đề ra mục tiêu chi tối thiểu 2% GDP cho hoạt động R&D, trong đó xã hội hóa đóng góp trên 60%. Nhờ báo chí bóc tách số liệu, DN nhận thấy cơ hội hợp tác, huy động nguồn lực ngoài ngân sách…

Không dừng lại ở việc “truyền tin”, nhiều cơ quan báo chí còn chủ động tổ chức các diễn đàn, hội thảo, tọa đàm chuyên đề về Nghị quyết 57 - đóng vai trò như một kênh kết nối giữa DN với giới làm chính sách và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Những chương trình như vậy không chỉ mang lại góc nhìn thực tiễn đa chiều, mà còn góp phần gợi mở nhiều sáng kiến, hành động cụ thể từ các bên liên quan.

Báo chí còn tạo nên hiệu ứng tích cực cho DN công nghệ, DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thông qua việc kể lại những câu chuyện thành công. Theo các chuyên gia, ở góc độ này, báo chí không chỉ là người quan sát mà trở thành một mắt xích trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Bằng ngôn ngữ gần gũi, bằng sự thấu hiểu đặc trưng ngành nghề, các nhà báo đã kết nối niềm tin xã hội vào các DN công nghệ - điều kiện không thể thiếu để thu hút nhà đầu tư, đối tác và cả người tiêu dùng.

Sứ mệnh trong bối cảnh mới

100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã đồng hành, phản ánh và cổ vũ những bước chuyển mình của đất nước. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, khi Việt Nam xác lập mục tiêu trở thành quốc gia phát triển dựa trên tri thức, kinh tế số và đổi mới sáng tạo, báo chí cần tái khẳng định vai trò: không chỉ đồng hành, mà còn phải dẫn dắt và kiến tạo.

Với các chính sách lớn như Nghị quyết 57, sự thành công không chỉ phụ thuộc vào Nhà nước hay cộng đồng DN, mà còn đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của báo chí với tư cách là cầu nối thông tin, là người giải thích chính sách và kết nối các bên. Đặc biệt trong bối cảnh chính sách ngày càng phức tạp, có tính chuyên môn sâu, đòi hỏi báo chí kinh tế phải trở thành lực lượng hiểu ngành, biết phân tích, dám đối thoại.

Đồng hành cùng DN công nghệ không chỉ là đưa tin về họ mà là thay đổi cùng họ. Tốc độ đổi mới trong lĩnh vực công nghệ buộc báo chí phải tự làm mới chính mình, không chỉ về nội dung mà cả công nghệ và cách tiếp cận. Từ việc sử dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích dữ liệu, cá nhân hóa thông tin cho độc giả, đến việc phát triển các định dạng truyền thông mới như megastory tương tác, podcast chuyên đề, báo chí cần biến chuyển chính mình thành một phần của chuyển đổi số. Không thể dẫn dắt nếu chính mình còn đứng ngoài dòng chảy.

Trên thực tế, rất nhiều DN nhỏ và vừa hiện nay vẫn gặp khó trong việc tiếp cận chính sách. Họ thiếu người dẫn đường, thiếu thông tin rõ ràng và nhiều khi bỏ lỡ cơ hội chỉ vì không biết mình có thể tham gia. Những khoảng trống đó nếu được báo chí lấp đầy bằng những nội dung “đúng, trúng, kịp thời” có thể trở thành động lực mở đường cho hành động.

Nhìn rộng ra, báo chí không chỉ là tấm gương phản chiếu đời sống kinh tế, mà phải là ngọn đuốc soi đường, giúp DN và xã hội nhìn thấy định hướng, cơ hội và niềm tin trong chuyển đổi. Và đó chính là cách báo chí tiếp nối truyền thống cách mạng bằng một tâm thế mới: bản lĩnh hơn, chuyên sâu hơn và công nghệ hơn.

Hưng Khánh