“Vũ khí tư duy” giúp doanh nghiệp vượt bão (Bài 2)

Giữa làn sóng biến động như vũ bão của kinh tế, công nghệ và xã hội, một câu hỏi lớn được đặt ra: Làm sao để DN không chỉ trụ được mà còn phát triển bền vững? Tôi tin rằng, điều cốt lõi không nằm ở sản phẩm, chiến dịch hay quy trình, mà bắt đầu từ tư duy của người lãnh đạo. Khi người đứng đầu thay đổi cách nhìn nhận, cách ra quyết định, doanh nghiệp sẽ thay đổi tương lai.

Tư duy lãnh đạo - gốc rễ của mọi kết quả trong DN

Trong DN, mọi bộ phận, từ bán hàng, marketing đến nhân sự, vận hành đều chịu ảnh hưởng từ chiến lược và tư duy của người lãnh đạo. Khi kết quả kinh doanh suy giảm kéo dài, nguyên nhân thường không nằm ở từng phòng ban riêng lẻ, mà bắt nguồn từ chiến lược điều hành không còn phù hợp. Nếu lãnh đạo vẫn tiếp tục chỉ đạo theo hướng cũ, hiệu quả hoạt động sẽ không thể cải thiện. Hệ quả tất yếu là DN phải đóng cửa, phá sản hoặc rút khỏi thị trường.

Cần ý thức rõ rằng, các quy trình vận hành chỉ là phần nổi, biểu hiện bên ngoài của DN. Gốc rễ khiến DN suy yếu nằm ở tư duy và tầm nhìn của người lãnh đạo. Do đó, không có giải pháp nào hiệu quả nếu chủ DN không thay đổi tư duy: từ chiến lược cũ sang chiến lược mới, từ phương pháp cũ sang cách tiếp cận mới, từ công cụ và nguồn lực quen thuộc sang những giải pháp phù hợp hơn với bối cảnh hiện tại.

Khi quá khứ không còn là kim chỉ nam cho tương lai

Chỉ cần thay đổi tư duy, kết quả sẽ thay đổi - một điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại không dễ với nhiều chủ DN. Trên thực tế, thay đổi tư duy là điều khó khăn, đặc biệt với những người từng thành công. Càng nhiều kinh nghiệm, con người càng dễ bám vào cái cũ, tin vào sự an toàn của quá khứ hơn là dấn thân vào một tương lai chưa định hình. Chính vì vậy, để tạo ra bước ngoặt cho tổ chức, lãnh đạo cần một công cụ đáng tin cậy, khoa học và thực tiễn để nhìn lại, tháo gỡ và tái cấu trúc tư duy. Một trong những công cụ hiệu quả đó là NLP - Lập trình ngôn ngữ tư duy.

Cụ thể, NLP là phương pháp kết hợp giữa khoa học thần kinh (Neuro), ngôn ngữ (Linguistic) và mô hình hóa hành vi (Programming). NLP giúp con người hiểu cách bộ não vận hành, cách ngôn ngữ tác động đến cảm xúc và hành vi, từ đó lập trình lại tư duy để tạo ra thay đổi tích cực trong cuộc sống và công việc.

Nói đơn giản, NLP giống như hệ điều hành của não bộ, cho phép chúng ta “viết lại” thói quen tư duy, phản ứng cảm xúc và những niềm tin giới hạn, từ đó tạo ra hành vi và kết quả mới, hiệu quả hơn. Bởi một trong những tiền đề cốt lõi của NLP là: Nếu bạn vẫn suy nghĩ và hành động như cũ, bạn sẽ tiếp tục nhận được kết quả cũ.

Đối với lãnh đạo DN nói riêng và nhà lãnh đạo tổ chức nói chung, NLP là một công cụ mạnh mẽ giúp phát triển toàn diện năng lực cá nhân và khả năng dẫn dắt. Trước hết, NLP hỗ trợ người lãnh đạo hiểu và điều chỉnh chính mình, từ việc kiểm soát cảm xúc đến tư duy rõ ràng và nâng cao khả năng ra quyết định. Bên cạnh đó, NLP còn giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp và truyền cảm hứng, tạo ra sự ảnh hưởng tích cực và kết nối sâu sắc với đội ngũ. Không dừng lại ở đó, NLP giúp lãnh đạo thay đổi hành vi và chiến lược một cách chủ động, thoát khỏi lối mòn tư duy hay những cảm xúc tiêu cực. Đặc biệt, trong bối cảnh có xung đột hoặc khủng hoảng cá nhân và tổ chức, NLP cung cấp các kỹ thuật huấn luyện có cấu trúc rõ ràng, giúp tái lập trình hệ thống niềm tin và xây dựng lại mô hình tư duy lãnh đạo hiệu quả hơn.

Khi lãnh đạo học cách viết lại chính mình

Nhà lãnh đạo DN hiện đại không chỉ cần khả năng phân tích chiến lược hay quản trị vận hành, mà còn cần năng lực làm chủ chính mình, từ tư duy, cảm xúc đến niềm tin và hành vi. Chính những yếu tố vô hình này là “mã nguồn” chi phối mọi quyết định và hành động hằng ngày của họ.

NLP ra đời như một phương pháp tiếp cận hiện đại, giúp nhà lãnh đạo hiểu sâu cách bộ não và tư duy vận hành, từ đó chủ động “viết lại chương trình nội tâm” theo hướng hiệu quả hơn. Thông qua NLP, người lãnh đạo có thể phát triển nhiều năng lực cốt lõi như khả năng nhận diện tư duy giới hạn, thay đổi cảm xúc, thói quen và hành vi kém hiệu quả, ra quyết định chính xác trong các tình huống phức tạp, cũng như tái lập trình niềm tin để hướng đến những mục tiêu bền vững.

Chẳng hạn, khi một chủ DN cảm thấy lưỡng lự trong việc ra quyết định sa thải một quản lý cấp trung - người đang kìm hãm sự phát triển chung - NLP cung cấp một công cụ đơn giản mà hiệu quả: mô hình Cartesian Logic (dựa trên triết lý của René Descartes). Công cụ này đặt ra bốn câu hỏi then chốt: Điều gì sẽ xảy ra nếu người này tiếp tục ở lại? Điều gì sẽ không xảy ra nếu người này tiếp tục ở lại? Điều gì sẽ xảy ra nếu người này rời vị trí? Và điều gì sẽ không xảy ra nếu người này rời vị trí? Khi trả lời một cách trung thực và đầy đủ, nhà lãnh đạo sẽ thấy rõ không chỉ những hệ quả của việc giữ lại người cũ, mà cả những cơ hội mới sẽ mở ra khi thay thế bằng một người phù hợp hơn - ví dụ như hiệu suất được cải thiện, tinh thần đội ngũ nâng cao, hay các chiến lược được triển khai linh hoạt và hiệu quả hơn.

Khi thực hành kỹ thuật này, chủ DN sẽ thấy rõ cả hậu quả lẫn cơ hội, từ đó ra quyết định nhanh chóng, dứt khoát, không bị chi phối bởi cảm xúc hay sự nể nang. Tôi từng coaching một đôi vợ chồng cùng điều hành DN. Họ mâu thuẫn về chiến lược: người chồng giữ tư duy cũ, người vợ muốn đổi mới. Kết quả, DN thua lỗ, quan hệ gia đình cũng rạn nứt.

Khi cùng trải qua quá trình coaching bằng NLP, họ nhận ra gốc rễ mâu thuẫn không nằm ở chuyên môn, mà ở sự khác biệt về tư duy và giá trị. Từ đó, họ tái cấu trúc vai trò, xây dựng chiến lược mới và cứu được cả doanh nghiệp lẫn gia đình. Trong NLP, thay đổi tư duy không chỉ là lý thuyết, mà được thực hiện qua các mô hình tư duy thực hành, câu hỏi khai mở và kỹ thuật coaching cụ thể. Những công cụ này giúp cá nhân nhận diện góc nhìn hạn hẹp, niềm tin giới hạn, và từng bước thay đổi chiến lược tư duy, hành vi để đạt kết quả khác biệt.

Giải bài toán con người trước khi sửa mô hình doanh nghiệp

Hãy nhìn vào câu chuyện thay đổi tư duy của một tài xế taxi, người từng rất tự tin vào kinh nghiệm và khả năng định hướng của mình. Trước đây, khi chưa có các ứng dụng chỉ đường, anh thường chọn lộ trình quen thuộc, dựa trên trí nhớ và trải nghiệm cá nhân. Tuy nhiên, nhiều lần anh bị kẹt xe, trễ giờ, khiến khách không hài lòng.

Khi các ứng dụng chỉ đường như Google Maps ra đời, anh quyết định thay đổi: từ bỏ thói quen cũ, học cách tin và làm theo hệ thống gợi ý tuyến đường thông minh. Nhờ đó, anh tránh được kẹt xe, đến nơi đúng giờ, và quan trọng hơn, cảm thấy thoải mái, tự tin hơn vì giảm áp lực trong mỗi chuyến đi. Điều thay đổi ở đây không phải chiếc xe hay tuyến đường mà cách anh suy nghĩ và ra quyết định.

Câu chuyện của anh tài xế taxi cho thấy: khi thay đổi cách nghĩ, hành động sẽ thay đổi và kết quả cũng thay đổi. Tuy nhiên, trong môi trường DN, việc thay đổi còn thách thức hơn nhiều, vì phần lớn vấn đề không nằm ở quy trình hay hệ thống, mà ở những yếu tố vô hình bên trong con người: cảm xúc tiêu cực, niềm tin giới hạn, thói quen cũ, mâu thuẫn nội tâm hoặc xung đột trong mối quan hệ.

Sức mạnh độc đáo của NLP nằm ở các kỹ thuật coaching chuyên sâu, giúp nhà lãnh đạo, quản lý và nhân viên trong DN nhận diện và hóa giải những suy nghĩ tiêu cực đang chi phối hành vi. Đồng thời, NLP còn hỗ trợ gỡ bỏ mâu thuẫn nội tâm hoặc xung đột trong đội ngũ, từ đó khôi phục động lực, củng cố sự kết nối và tái tạo năng lượng làm việc tích cực trong môi trường DN.

Qua quá trình huấn luyện nhiều DN, tôi nhận thấy: những rạn nứt lớn trong tổ chức thường bắt nguồn từ xung đột cảm xúc nhỏ nhưng kéo dài và không được giải quyết. Một ví dụ điển hình là các cặp vợ chồng cùng lãnh đạo DN nhưng bất đồng quan điểm, mâu thuẫn giá trị, dẫn đến đổ vỡ không chỉ trong kinh doanh mà cả gia đình. Những kịch bản tương tự cũng xảy ra giữa các cổ đông, trưởng phòng, những người từng là bạn đồng hành nhưng rồi dừng lại vì “không làm việc được với nhau”.

Những “bế tắc” trong DN thường không xuất phát từ năng lực, mà từ “phần chìm của tảng băng”, hệ niềm tin, cảm xúc, giá trị và nhu cầu cá nhân. May mắn là NLP không chỉ giúp nhận diện gốc rễ vấn đề mà còn cung cấp giải pháp cụ thể để thay đổi tận gốc. Các công cụ của NLP được thiết kế như bản đồ mẫu: bạn không cần đoán mò, chỉ cần xác định đúng vấn đề, chọn đúng công cụ và làm theo. Giống như khi dùng Google Maps, chỉ cần nhập điểm đến, hệ thống sẽ hướng dẫn lộ trình tối ưu.

Nếu bạn thực sự dám thay đổi?

Điều gì sẽ xảy ra nếu, với tư cách một nhà lãnh đạo, bạn thật sự nhìn lại tư duy của chính mình và dũng cảm thay đổi? Điều gì sẽ khác nếu bạn không còn vận hành DN bằng thói quen, phản xạ và niềm tin cũ, mà bằng một phiên bản tư duy linh hoạt, sáng suốt và thích nghi hơn?

Bạn có thể nhận ra rằng vấn đề không nằm ở thị trường, đội ngũ hay nguồn lực, mà ở cách bạn tiếp cận vấn đề. Khi góc nhìn thay đổi, mọi giới hạn bên ngoài cũng bắt đầu dịch chuyển. Từ một tổ chức cứng nhắc, DN của bạn có thể trở thành một hệ thống học hỏi liên tục, sáng tạo hơn, mạnh mẽ hơn và nhân văn hơn.

NLP không phải là chiếc đũa thần, nhưng là một “hệ điều hành tư duy” mới, giúp doanh nhân làm chủ nội tâm, định hình chiến lược và truyền cảm hứng cho đội ngũ. Hãy bắt đầu bằng câu hỏi: “Tư duy hiện tại của tôi đang giúp hay đang cản trở DN?”. Từ đó, bạn sẽ thấy một thay đổi nhỏ trong cách nghĩ có thể tạo ra bước ngoặt lớn trong kết quả.

Mỗi thay đổi nhỏ trong tư duy hôm nay, nếu được dẫn dắt đúng cách, sẽ tạo ra chuỗi tác động tích cực đến hành vi, văn hóa tổ chức và kết quả kinh doanh dài hạn. Câu hỏi lúc này không còn là: “Tôi có nên thay đổi không?” mà là: “Nếu tôi không thay đổi, điều gì sẽ xảy ra?”.

Những điều gì sẽ xảy ra nếu bạn với tư cách một lãnh đạo gỡ bỏ mọi rào cản trong tư duy:

Bạn không còn bị chi phối bởi cảm xúc tiêu cực, mâu thuẫn cá nhân

Bạn ra quyết định dứt khoát, sáng suốt và nhất quán

Bạn xây dựng được đội ngũ hợp lực thay vì đối đầu

Doanh nghiệp bạn trở nên linh hoạt, sáng tạo và thích ứng vượt trội

NLP là hệ thống các mô hình, công cụ và kỹ thuật giúp cá nhân:

Nhận diện tư duy giới hạn

Thay đổi cảm xúc, thói quen, hành vi không hiệu quả

Ra quyết định chính xác trong những tình huống phức tạp

Tái lập trình niềm tin để hướng tới mục tiêu bền vững.

Nguyễn Xuân Hương là Master NLP Trainer/Hypnotherapy Trainer/PBCA Trainer có 10 năm kinh nghiệm đào tạo NLP và coach cho các tổ chức, cá nhân phát triển tại Việt Nam và quốc tế. Anh xuất thân từ lĩnh vực báo chí, là Thạc sĩ báo chí kinh tế với hơn 25 năm làm việc ở Thông tấn xã Việt Nam.

Nguyễn Xuân Hương nổi bật ở lĩnh vực huấn luyện, đào tạo NLP nhằm vào việc chữa lành, gỡ bỏ những rào cản tâm trí, đồng thời đánh thức, nâng cao trí tuệ, năng lực con người.

Anh hiện là nhà sáng lập và điều hành Việt Nam NLP Coaching - DN cung cấp các chương trình huấn luyện, đào tạo NLP nguyên chủng ABNLP Mỹ, giúp các tổ chức và cá nhân cải thiện, nâng cao năng lực, hiệu quả trong kinh doanh, xây dựng gia đình, mối quan hệ hạnh phúc, đồng thời mentor cho các cá nhân muốn trở thành nhà đào tạo và coach chữa lành chuyên nghiệp.

Nguyễn Xuân Hương - Chuyên gia huấn luyện và phát triển con người bằng lập trình ngôn ngữ tư duy (NLP)

Nguyễn Xuân Hương (*)