Để doanh nghiệp phát triển, cần nuôi dưỡng hệ tư duy phát triển (Bài 4)

Nếu bạn gieo một hạt mầm, điều gì sẽ mọc lên? Câu trả lời tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là bí mật lớn nhất của thành công không chỉ trong đời sống, mà cả trong kinh doanh.

Phương Đông nói: “Gieo suy nghĩ, gặt hành động. Gieo hành động, gặt thói quen. Gieo thói quen, gặt tính cách. Gieo tính cách, gặt số mệnh.” Phương Tây thì gói gọn trong một vòng tròn thành công: Tư duy → Hành động → Hệ quả. Dù xuất phát từ đâu, cả hai đều chỉ về một điểm gốc: Tư duy. Đó là nơi mọi chuyển hóa bắt đầu, cũng là nơi mọi giới hạn có thể bị phá vỡ.

Tư duy: Đồng minh hay kẻ phản bội thầm lặng?

Bạn đã bao giờ đứng trước một dự án quá lớn, một mục tiêu tưởng chừng ngoài tầm với, hay một biến cố khiến mình thấy nhỏ bé? Khi đó, bạn chọn co rút lại hay bước tới? Nản lòng từ bỏ, hay bừng lên sự kiên quyết dù biết phía trước đầy thử thách?

Phản ứng đó không đến từ may rủi, mà từ thứ vô hình nhưng quyền năng: cách bạn nghĩ. Hệ tư duy, thứ vận hành âm thầm nhưng định hình tất cả chính là “bộ lọc” khiến một người thấy rào cản, người khác lại thấy cơ hội. Vì thế, khác biệt giữa “vấn đề” và “cơ hội”, giữa “thành công” và “thất bại”, đôi khi chỉ nằm ở góc nhìn, ở cách bạn diễn giải thực tại trong tâm trí mình.

Một nhà lãnh đạo - Một tư duy - Một hệ quả

Tôi từng làm việc tại một DN phân phối dược phẩm lớn. Khi đại dịch Covid-19 ập đến, như bao tổ chức khác, công ty này phải đối mặt với hàng loạt thách thức chưa từng có. Giữa cơn xoáy ấy, điều giữ vững tổ chức chính là tư duy lãnh đạo của CEO. Với phương châm đơn giản mà sâu sắc: “Don’t panic” - Đừng hoảng loạn, ông truyền đi năng lượng điềm tĩnh và tích cực cho toàn đội ngũ.

Không chỉ nói suông, ông còn tăng gấp ba ngân sách đào tạo - một quyết định táo bạo, trái ngược hoàn toàn với người tiền nhiệm, người từng xem đây là khoản có thể cắt giảm khi khó khăn. Kết quả, đội ngũ không chỉ trụ vững mà còn phát triển trong nghịch cảnh.

Growth Mindset: Không chỉ là lý thuyết

Tư duy phát triển là cách nhìn thế giới với niềm tin rằng con người có thể thay đổi, học hỏi và tiến bộ, bất kể xuất phát điểm ra sao. Đây không phải lạc quan mù quáng, mà là thái độ chủ động trong hành trình trưởng thành.

Giáo sư Carol S. Dweck (Đại học Stanford), tác giả cuốn Mindset, đã khơi mào cuộc cách mạng tư duy với câu hỏi: “Tại sao con người khác nhau?” Bà phát triển mô hình Tư duy phát triển (Growth Mindset) đối lập với Tư duy cố định (Fixed Mindset). Người có tư duy cố định tin rằng khả năng và trí thông minh là cố định, trong khi người có tư duy phát triển tin rằng năng lực có thể rèn luyện và thất bại là cơ hội học hỏi. Điều quan trọng là mỗi người đều mang cả hai kiểu tư duy và chúng có thể thay đổi nếu được nuôi dưỡng đúng cách.

Tư duy phát triển là hệ thống nhận thức gồm 7 yếu tố: niềm tin vào khả năng phát triển, mong muốn học hỏi, thái độ trước thử thách, sự nỗ lực bền bỉ, khả năng tiếp nhận phản hồi, cảm xúc khi chứng kiến thành công của người khác và cách nhìn nhận hệ quả từ hành động. Niềm tin vào khả năng thay đổi là yếu tố nền tảng, vì không tin vào sự thay đổi, mọi nỗ lực sẽ vô nghĩa.

Khi bạn tin rằng mình có thể học hỏi và thay đổi, cách hành động sẽ khác và kết quả cũng vậy. Với DN, đo lường và nhận diện các yếu tố này như năng lực mềm giúp định hướng hiệu quả cho đào tạo, tuyển dụng và phát triển đội ngũ lãnh đạo, mang lại lợi ích thiết thực.

Với hơn 30 năm kinh nghiệm tại 10 tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, dược phẩm và tài chính, anh Trịnh Hoài Văn là chuyên gia trong lãnh đạo, bán hàng B2B và kỹ năng mềm cho cá nhân & tổ chức. Anh có nền tảng học thuật vững, kinh nghiệm phong phú và sự tận tâm với khách hàng. Hiện nay, anh được đánh giá cao trong huấn luyện các chủ đề như Tư duy phát triển, Kỹ năng quản lý, Bán hàng B2B và coaching thực chiến theo mô hình 4C.

Trịnh Hoài Văn - Chuyên gia huấn luyện, khai vấn nhân tài và tổ chức

Áp dụng Growth Mindset trong DN

Tôi đã chứng kiến tận mắt sự thay đổi tích cực khi chúng tôi áp dụng mô hình này vào đào tạo cho đội nhóm 100 người tại một DN. Ban đầu, không ít người còn ngần ngại: “Tư duy là thứ bên trong, thay đổi được sao?” Nhưng chỉ sau một thời gian ứng dụng, một quản lý cấp cao đã chia sẻ: “Các bạn ấy thay đổi thật sự. Chủ động hơn, lạc quan hơn, và hiệu suất tốt lên rõ rệt”.

Vì sao lại hiệu quả đến như vậy? Lý do không nằm ở một phép màu, cũng không rao giảng lý thuyết, mà biến mô hình thành hành vi: phản hồi ra sao, học từ sai lầm như thế nào, vượt vùng an toàn kiểu gì.

Kinh nghiệm từ thực tiễn cho thấy, để một mô hình tư duy thực sự đi vào đời sống DN, không thể chỉ dừng lại ở một workshop truyền cảm hứng. Mà cần sự lặp lại như “mưa dầm thấm lâu” và thấm sâu vào văn hóa nội bộ. Cũng giống như kiến thức cần được học, kỹ năng cần được luyện, thì tư duy, đặc biệt là tư duy phát triển cần được nuôi dưỡng liên tục trong từng trải nghiệm, từng phản hồi và từng quyết định nhỏ mỗi ngày. Đó không phải là một kết quả, mà là một quá trình sống động.

Để trở thành phiên bản tốt nhất

Cuộc sống vốn là một hành trình phiêu lưu dài rộng. Từ sâu thẳm, con người luôn khao khát được trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Và tư duy phát triển không chỉ là một khái niệm tâm lý học. Đó là một phong cách sống và làm việc; là sự lựa chọn mỗi ngày: học hỏi, kiên trì, dấn thân, chuyển hóa; là niềm tin rằng con người có thể thay đổi tổ chức, có thể tiến hóa tương lai có thể được kiến tạo.

Bạn có thể thuê được kỹ năng. Bạn có thể mua được phần mềm. Nhưng không thể mua được tư duy trưởng thành. Đó là thứ bạn phải gieo mỗi ngày bằng văn hóa, bằng môi trường, bằng cách sống và cách lãnh đạo.

Tư duy phát triển không phải là một khóa học. Nó là một cách sống, cách dẫn dắt, cách tin tưởng.

Hãy bắt đầu từ hôm nay. “Mindset First - Tư duy là trước hết” rồi mọi thứ khác sẽ đến sau.

(*) Chuyên gia huấn luyện, khai vấn nhân tài và tổ chức

Trịnh Hoài Văn