TP.HCM: Biểu tượng sống động của khát vọng kinh tế Việt Nam

Hành trình từ "Hòn ngọc Viễn Đông" đến trung tâm kinh tế năng động

Trước năm 1975, nơi đây đã nổi danh với tên gọi "Hòn ngọc Viễn Đông" và sau ngày giải phóng, thành phố nhanh chóng hòa mình vào công cuộc tái thiết, cùng cả nước khắc phục hậu quả chiến tranh, tiến lên xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa. Ngày nay, TP.HCM đã được xem như là "đầu tàu kinh tế" của cả nước, là nơi khởi nguồn của nhiều ý tưởng, cải cách sáng tạo và cũng là tâm điểm thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

Để thấy rõ hơn bức tranh toàn cảnh về sự phát triển kinh tế của thành phố, hãy nhìn vào dữ liệu Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) của TP. HCM, so sánh với Tổng sản phẩm của Cả nước trong giai đoạn 1995 - 2024. Qua những con số biết nói ấy, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về vai trò và vị trí quan trọng của TP.HCM, không chỉ trong khuôn khổ kinh tế, mà còn trong bức tranh chung của quá trình phát triển đất nước suốt những năm qua.

Bức tranh kinh tế từ 1995 đến 2024: TP.HCM dẫn đầu xu thế

Nhìn vào biểu đồ so sánh tổng sản phẩm theo giá hiện hành hai thực thể TP.HCM và cả nước trong giai đoạn 1995 - 2024, có thể nhận thấy xu hướng tăng trưởng ấn tượng. Nếu như năm 1995, GDP của cả nước đạt khoảng 228.892 tỷ đồng, thì đến năm 2024; con số này dự kiến đã vươn lên khoảng 11.512 nghìn tỷ đồng, một mức tăng vượt bậc, phản ánh sức bật to lớn của nền kinh tế Việt Nam trong gần 3 thập kỷ. So sánh một cách tương đối, chỉ trong vòng 29 năm, giá trị kinh tế của cả nước đã tăng gấp gần 50 lần, cho thấy sự nhảy vọt đáng kinh ngạc.

Đặt bên cạnh con số của cả nước, TP.HCM nổi bật với đà tăng trưởng mạnh mẽ. Từ năm 1995 đến năm 2024; GRDP của TP.HCM từ chỉ khoảng 36.795 tỷ đồng đã vươn lên mạnh mẽ và dự kiến sẽ cán mốc 1.778 nghìn tỷ đồng, chiếm 15,4% và dẫn đầu về cơ cấu GDP của cả nước. Điều này củng cố thêm nhận định rằng, TP.HCM đang nắm giữ vai trò "đầu tàu" trong việc dẫn dắt và tạo xung lực cho nền kinh tế cả nước.

Nếu phân tích theo giai đoạn, chúng ta có thể chia thành 3 mốc lớn:

Giai đoạn 1995 - 2005: Đây là giai đoạn Việt Nam bước đầu hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt từ sau khi bình thường hóa quan hệ với Mỹ (năm 1995). Kinh tế cả nước nói chung và TP.HCM nói riêng bắt đầu khởi sắc. Cơ cấu GDP của TP.HCM so với Cả nước trong giai đoạn này dao động từ khoảng 17-19%, tốc độ tăng trưởng bình quân luôn ở mức hai con số, phản ánh tiềm lực phát triển nhanh của thành phố.

Giai đoạn 2006 - 2015: Đây là thời kỳ Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO; năm 2007) và đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI). TP.HCM cũng được hưởng lợi từ quá trình này, với sự gia tăng mạnh mẽ của các khu chế xuất, khu công nghiệp, hoạt động dịch vụ - thương mại bùng nổ.

Giai đoạn 2016 - 2024: Đây là giai đoạn Việt Nam tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, chú trọng chất lượng tăng trưởng, hướng đến phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng hơn. Dù phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và đại dịch COVID-19, TP.HCM vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng khá ổn định. Tính đến thời điểm trước khi xảy ra đại dịch năm 2019, GRDP của thành phố vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng trong khoảng 9-10%.

Tuy đã có một chút suy thoái trong 2 năm sau đó nhưng nền kinh tế của TP.HCM đã nhanh chóng có sự phục hồi với mức tăng trưởng trong năm 2022 và 2023 lần lượt là 12% và 10% và khả năng sẽ duy trì mức tăng trưởng này đến năm 2024; một lần nữa khẳng định vị thế đầu tàu của TP.HCM, đồng thời thể hiện sức bật kinh tế không ngừng của địa phương.

Những nền tảng vững chắc và chiến lược phát triển đúng hướng

Sự tăng trưởng GRDP ấn tượng của TP.HCM không phải là ngẫu nhiên, mà đến từ hàng loạt yếu tố nền tảng và chiến lược phát triển đúng đắn. Nằm ở khu vực Nam Bộ trù phú, giáp với các tỉnh miền Đông và miền Tây Nam Bộ, TP.HCM có lợi thế lớn về vị trí, thuận tiện cho việc kết nối giao thương, trao đổi hàng hóa và dịch vụ. Từ trước năm 1975, "Hòn Ngọc Viễn Đông" đã là trung tâm buôn bán sầm uất của cả khu vực. Sau giải phóng, truyền thống này tiếp tục được phát huy mạnh mẽ.

Thành phố đã đầu tư xuyên suốt, nâng cấp hạ tầng giao thông, mở rộng đường bộ, cảng biển, sân bay quốc tế. Sân bay Tân Sơn Nhất và hệ thống cảng Cát Lái, Hiệp Phước, cùng nhiều tuyến đường cao tốc kết nối liên vùng như TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, TP.HCM - Trung Lương… đã tạo điều kiện thuận lợi cho luồng hàng hóa, dịch vụ lưu thông.

Từ sau Đổi mới năm 1986, TP.HCM đi tiên phong trong việc thực hiện những chính sách cải cách kinh tế, cổ vũ kinh tế tư nhân, mở rộng thu hút vốn đầu tư nước ngoài, khuyến khích các thành phần kinh tế phát triển. Không những vậy, với nguồn nhân lực dồi dào, trẻ trung, năng động, TP.HCM ngày càng trở thành "thủ phủ" của các doanh nghiệp khởi nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, thương mại điện tử, tài chính.

Sự hình thành và phát triển của nhiều khu công nghệ cao, trung tâm nghiên cứu, vườn ươm khởi nghiệp đã góp phần thúc đẩy giá trị gia tăng và nâng cao năng suất lao động.

Nhờ đó, nhiều tập đoàn đa quốc gia đã chọn thành phố làm "bàn đạp" để tiếp cận thị trường Việt Nam. Các trường đại học, cao đẳng, viện nghiên cứu tập trung ở TP.HCM đóng vai trò cung cấp nguồn nhân lực chất lượng, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Thành phố cũng là điểm đến của nhiều chuyên gia, nhà quản lý, lao động trình độ cao từ các địa phương khác và nước ngoài.

Nhờ hội tụ những yếu tố quan trọng nêu trên, GRDP của TP.HCM không ngừng tăng trưởng, củng cố vị thế hàng đầu trong bức tranh kinh tế Việt Nam. Qua đó, thành phố trở thành "đầu tàu", kéo theo nhiều địa phương khác cùng phát triển, hình thành những hành lang kinh tế liên vùng.

Tầm quan trọng của TP.HCM từ góc nhìn lịch sử và hiện tại

Kể từ sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, TP.HCM đã trải qua nhiều biến đổi to lớn. Thời kỳ đầu, thành phố phải đối mặt với khó khăn do hậu quả chiến tranh để lại, từ cơ sở hạ tầng xuống cấp đến đời sống người dân còn thiếu thốn. Tuy nhiên, chính tinh thần lạc quan, năng động và sức mạnh đoàn kết đã giúp TP.HCM nhanh chóng hồi phục và vươn lên.

Dù phải đối mặt với nhiều rào cản trong thời kỳ Bao Cấp, TP.HCM vẫn có những đóng góp quan trọng trong việc bảo đảm cung cấp lương thực, thực phẩm và hàng hóa thiết yếu cho khu vực phía Nam. Các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tiếp tục hoạt động, phục vụ nhu cầu nội địa.

Ngay sau khi chính sách Đổi mới được ban hành, TP.HCM đã đi tiên phong trong việc mở rộng quan hệ kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài. Cơ chế thông thoáng hơn, năng lực quản lý nhà nước được cải thiện, các khu công nghiệp, khu chế xuất bắt đầu hình thành. Thành phố cũng đón nhiều luồng vốn FDI, tạo điều kiện phát triển công nghiệp nhẹ, dịch vụ thương mại.

Từ năm 2000 đến nay, cùng với tiến trình gia nhập WTO; ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do, TP.HCM trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài. Các tập đoàn đa quốc gia đặt văn phòng, chi nhánh tại thành phố, kéo theo sự phát triển của các ngành dịch vụ cao cấp như tài chính, bảo hiểm, bất động sản, công nghệ thông tin. Chính điều này đã đẩy GRDP của thành phố tăng trưởng mạnh mẽ, duy trì vị trí dẫn đầu cả nước.

Trong bối cảnh kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, TP.HCM mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Nơi đây không chỉ ghi dấu ấn lịch sử vẻ vang của dân tộc, mà còn minh chứng cho sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam trong thời bình. Từ một thành phố chịu nhiều tổn thất sau chiến tranh, TP.HCM đã "hồi sinh" và vươn tầm quốc tế, trở thành hạt nhân kinh tế quan trọng bậc nhất của cả nước.

Hướng tới phát triển bền vững

Mặc dù đã gặt hái được nhiều thành tựu nổi bật, thành phố vẫn đang đối mặt với không ít thách thức đòi hỏi sự cải cách liên tục. Trước mắt, bài toán dân số tăng nhanh đã làm bùng nổ nhu cầu về nhà ở và phương tiện đi lại, đồng thời gây áp lực lớn lên hạ tầng giao thông, môi trường và vấn đề ngập úng trong đô thị, đòi hỏi phải có quy hoạch dài hạn và phát triển các giải pháp đô thị thông minh.

Trong bối cảnh nhiều biến động kinh tế cả trong và ngoài nước, cùng với tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự bùng nổ của công nghệ trí tuệ nhân tạo, TP.HCM cần thúc đẩy quá trình chuyển dịch sang các ngành công nghệ và dịch vụ chất lượng cao, hướng tới tự chủ nguồn cung, giảm dần sự phụ thuộc vào lao động giá rẻ và các ngành công nghiệp thâm dụng tài nguyên.

Đồng thời, để nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thành phố phải không ngừng cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy đổi mới sáng tạo cùng khởi nghiệp công nghệ nhằm duy trì vị thế trên thị trường toàn cầu. Bên cạnh đó, các vấn đề an sinh xã hội như khoảng cách giàu nghèo, lao động nhập cư, thiếu hụt nhà ở xã hội, cũng như chất lượng dịch vụ y tế và giáo dục, đều là những thách thức cần được giải quyết để đảm bảo thành quả tăng trưởng kinh tế được phân bổ công bằng và góp phần xây dựng một xã hội hiện đại, văn minh.

Để đối phó với các thách thức này, TP.HCM đã và đang triển khai nhiều chính sách đột phá, như xây dựng khu đô thị sáng tạo phía Đông (TP. Thủ Đức), khuyến khích đổi mới công nghệ và phát triển hạ tầng giao thông công cộng với các tuyến metro, xe buýt nhanh; đồng thời, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và chuyển đổi số trong quản lý nhà nước. Mục tiêu của thành phố không chỉ là đạt được những con số tăng trưởng ấn tượng mà còn hướng tới phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Niềm tự hào và khát vọng vươn cao

Chặng đường 50 năm kể từ ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đã đánh dấu một giai đoạn phát triển vượt bậc của cả dân tộc Việt Nam. Trong bức tranh chung ấy, TP.HCM tỏa sáng với vai trò đầu tàu, góp phần quan trọng vào sự đi lên của nền kinh tế quốc gia. Từ con số GRDP khiêm tốn những năm 1990, thành phố đã bứt phá mạnh mẽ, dự kiến đạt gần 1.800 nghìn tỷ đồng vào năm 2024. Những thành quả đó là kết tinh của sự quyết tâm, năng động, sáng tạo của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP.HCM, đồng thời thể hiện sự đồng lòng, chung sức của toàn dân tộc trên con đường hội nhập và phát triển.

Dù đang phải đối mặt với nhiều áp lực từ môi trường kinh tế bên ngoài, song các giải pháp đa dạng hóa thị trường, chuyển đổi công nghệ và cải cách chính sách nội địa đã giúp thành phố duy trì đà tăng trưởng bền vững và khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Điều này góp phần khẳng định tinh thần lạc quan và quyết tâm đổi mới, hướng tới một tương lai hội nhập sâu rộng và phát triển toàn diện.

Trong không khí hân hoan hướng đến lễ kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, mỗi người dân TP.HCM có quyền tự hào về truyền thống hào hùng, về ý chí vươn lên không ngừng nghỉ. Thành phố sẽ tiếp tục giữ vững vai trò đầu tàu, đẩy mạnh cải cách, hội nhập, đóng góp nhiều hơn nữa cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với tinh thần lạc quan, khát vọng đổi mới và lòng tự hào dân tộc, TP.HCM đang viết tiếp những trang sử vẻ vang, góp phần đưa Việt Nam sánh vai cùng các cường quốc năm châu.

Tuấn Kiệt