Nữ doanh nhân là lực lượng quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam

Con số 1/4 DN tại Việt Nam có lãnh đạo là nữ, đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu thế giới. Sự hiện diện này phản ánh bình đẳng giới và cho thấy sự trỗi dậy của một xu hướng kinh doanh chú trọng đến sự cẩn trọng, khả năng quản lý vi mô, cùng các yếu tố phát triển lâu dài.

Tại TP.HCM, đầu tàu kinh tế của cả nước, việc đặt mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 14.000 đến 17.500 DN do phụ nữ làm chủ, tương đương 20 - 25% tổng số DN, thể hiện một tầm nhìn chiến lược trong việc khai thác tiềm năng lãnh đạo nữ. Phân tích sâu hơn về tác động kinh tế trực tiếp, các DN do nữ làm chủ đã tạo ra hơn 1,63 triệu việc làm, trong đó có hơn 746 nghìn lao động nữ. Kết quả này cho thấy khả năng tạo việc làm đáng kể của khu vực này, đặc biệt đối với lực lượng lao động nữ, góp phần ổn định xã hội và cải thiện thu nhập cho một bộ phận dân cư.

Một khía cạnh đáng chú ý khi so sánh là hiệu quả trong quản lý tài chính của các DN do nữ lãnh đạo. Dữ liệu chỉ ra rằng, để tạo ra một đơn vị việc làm, các DN này huy động vốn thấp hơn khoảng 25% so với các DN do nam giới điều hành. Sự chênh lệch này có thể được lý giải bởi nhiều yếu tố. Thứ nhất, xu hướng quản lý rủi ro thường thận trọng hơn ở nữ giới, tập trung vào sự ổn định và khả năng thu hồi vốn. Thứ hai, khả năng tối ưu hóa chi phí, chú trọng vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi và giảm thiểu lãng phí. Thứ ba, có thể các DN do nữ làm chủ tập trung vào các mô hình kinh doanh hoặc lĩnh vực có tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư hiệu quả hơn.

Vị trí thứ sáu trên bảng xếp hạng toàn cầu về tỷ lệ DN có lãnh đạo là nữ (theo Mastercard Index of Women Entrepreneurs 2023) là một thành tựu quan trọng của Việt Nam. Tuy nhiên, để có cái nhìn khách quan, cần đặt thành tựu này trong bối cảnh hỗ trợ khác nhau giữa các quốc gia. Tại các nền kinh tế phát triển, nữ doanh nhân thường được hưởng lợi từ sự hỗ trợ mạnh mẽ về nguồn vốn, các chương trình đào tạo quản lý bài bản và mạng lưới kinh doanh rộng khắp. Do đó, thành công của nữ doanh nhân Việt Nam phần lớn đến từ nỗ lực tự thân, khả năng thích nghi và sự khéo léo trong việc tận dụng các nguồn lực còn hạn chế.

Mặc dù vậy, nữ doanh nhân Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với không ít thách thức. Rào cản lớn nhất là khả năng tiếp cận nguồn vốn. Việc thiếu vắng các kênh tài chính chính thống, các chính sách ưu đãi đặc thù, cùng với sự e ngại từ phía các tổ chức tín dụng (do định kiến hoặc thiếu hiểu biết về đặc thù kinh doanh của nữ) đã gây khó khăn cho việc huy động vốn, từ đó hạn chế khả năng mở rộng quy mô sản xuất và đầu tư vào đổi mới công nghệ.

Bên cạnh đó, hội nhập kinh tế quốc tế mang lại nhiều cơ hội, nhưng song hành với đó là những thách thức không nhỏ. Khả năng tiếp cận thị trường nước ngoài, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và xây dựng thương hiệu quốc tế còn nhiều hạn chế. So với các nước láng giềng như Thái Lan hay Singapore, sự tham gia của nữ doanh nhân Việt Nam vào các tổ chức thương mại quốc tế, các chương trình xúc tiến thương mại còn khiêm tốn, làm giảm cơ hội học hỏi kinh nghiệm, kết nối và phát triển kinh doanh ra thị trường quốc tế. Một yếu tố nữa là gánh nặng vô hình từ việc cân bằng giữa công việc và trách nhiệm gia đình. Áp lực từ các vai trò truyền thống trong gia đình vẫn đè nặng lên nhiều nữ doanh nhân. Sự thiếu hụt các chính sách hỗ trợ chăm sóc trẻ em, người già hoặc các dịch vụ xã hội tương tự như ở các quốc gia phát triển khiến việc cân bằng giữa sự nghiệp và cuộc sống cá nhân trở nên khó khăn hơn.

Để thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ hơn nữa của đội ngũ nữ doanh nhân, cần có những giải pháp mang tính hệ thống và chiến lược. Cần cải thiện môi trường tài chính thông qua việc xây dựng các quỹ đầu tư, các chương trình tín dụng ưu đãi được thiết kế riêng cho DN do nữ làm chủ. Quy trình và điều kiện vay vốn cần được đơn giản hóa, có thể thông qua việc phát triển các tổ chức tài chính vi mô hoặc các nền tảng cho vay ngang hàng có sự quản lý chặt chẽ. Vai trò của các tổ chức bảo lãnh tín dụng cũng cần được tăng cường.

Song song đó, việc nâng cao năng lực quản trị và hội nhập cho nữ doanh nhân là rất quan trọng. Các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản trị DN, quản lý tài chính, marketing, chuyển đổi số và các kỹ năng cần thiết để thâm nhập thị trường quốc tế cần được triển khai rộng rãi. Cần tạo điều kiện và khuyến khích nữ doanh nhân tham gia tích cực hơn vào các hiệp hội DN, các diễn đàn kinh tế trong và ngoài nước. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại cho các sản phẩm, dịch vụ của DN do nữ làm chủ trên thị trường quốc tế cũng là một yếu tố then chốt. Hơn nữa, việc xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện là rất cần thiết. Cần phát triển các mạng lưới cố vấn và kết nối để nữ doanh nhân có thể chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và hợp tác. Các chính sách hỗ trợ cân bằng công việc và cuộc sống, ví dụ như các chính sách liên quan đến chăm sóc trẻ em và hỗ trợ gia đình, cần được nghiên cứu và ban hành.

Nữ doanh nhân tạo ra nguồn lực kinh tế quan trọng, mang đến sự đa dạng trong giá trị và phương pháp tiếp cận, góp phần làm cho nền kinh tế Việt Nam trở nên phong phú và bền vững hơn. Việc nhận diện đúng vai trò, tháo gỡ những rào cản hiện hữu và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lực lượng này là một chiến lược đầu tư đúng đắn, hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế một cách toàn diện và bền vững cho Việt Nam.

Hồng Nga