Nhà máy điện hạt nhân đầu tiên có thể vận hành từ năm 2031

Đây là một trong những công trình trọng điểm quốc gia, được triển khai nhằm đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn, đáp ứng nhu cầu điện ngày càng gia tăng và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Ngày 4/2, Thủ tướng Chính phủ đã giao Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) phụ trách Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2. Đây là hai dự án trọng điểm quốc gia, có vai trò chiến lược trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, được yêu cầu hoàn thành trước ngày 31/12/2030. Việc triển khai dự án đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và cả hệ thống chính trị nhằm đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

Dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận sẽ bao gồm hai nhà máy, trong đó Nhà máy Ninh Thuận 1 được đặt tại xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam, còn Nhà máy Ninh Thuận 2 được xây dựng tại xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải. Theo lộ trình do Bộ Công Thương đề xuất, Việt Nam có hai kịch bản về thời gian vận hành nhà máy điện hạt nhân. Trong kịch bản cơ sở, Ninh Thuận 1 (2x1.200 MW) dự kiến vận hành giai đoạn 2031 - 2035, trong khi Ninh Thuận 2 (2x1.200 MW) sẽ hoạt động từ 2036 - 2040. Ở kịch bản cao hơn, cả hai nhà máy sẽ cùng vận hành trong giai đoạn 2031 - 2035, giúp bổ sung công suất sớm hơn so với kế hoạch cơ bản.

Dự kiến, hai nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận sẽ có tổng công suất 4 tổ máy với 4.800 MW, cao hơn 800 MW so với kế hoạch ban đầu của Chính phủ vào cuối năm 2009. Cùng với sự phát triển của điện hạt nhân, hệ thống lưới điện truyền tải cũng sẽ được nâng cấp để đảm bảo đấu nối và giải tỏa công suất từ các nhà máy.

Trước đó, Thủ tướng đã chỉ đạo quyết liệt nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án, với yêu cầu hoàn thành vào cuối năm 2030. Tuy nhiên, theo các kịch bản mà Bộ Công Thương đưa ra, thời điểm vận hành thực tế có thể bắt đầu từ năm 2031 hoặc muộn nhất vào năm 2035, tùy thuộc vào điều kiện triển khai thực tế. Theo quy định, trước khi chính thức phát điện, nhà máy điện hạt nhân phải trải qua giai đoạn vận hành thử nhằm kiểm tra các chỉ tiêu kỹ thuật. Cơ quan An toàn Bức xạ và Hạt nhân sẽ giám sát quá trình này và tiến hành thẩm định báo cáo an toàn, trước khi trình Hội đồng An toàn Hạt nhân Quốc gia xem xét cấp phép hoạt động chính thức.

Tính đến năm 2023, tổng công suất lắp đặt hệ thống điện Việt Nam đạt khoảng 85.000 MW. Đến năm 2030, nhu cầu điện dự kiến tăng lên 150.000 MW, và tiếp tục đạt 400.000 - 500.000 MW vào năm 2050. Trong bối cảnh đó, việc phát triển điện hạt nhân không chỉ giúp giảm áp lực lên các nguồn năng lượng truyền thống mà còn tạo ra một nguồn cung điện ổn định, đảm bảo phát triển bền vững. Với mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% mỗi năm, nhu cầu tiêu thụ điện dự kiến sẽ tăng 12 - 14% mỗi năm, đòi hỏi Việt Nam phải đa dạng hóa nguồn cung và nâng cao tính ổn định của hệ thống điện quốc gia.

Không chỉ tập trung vào các nhà máy quy mô lớn, Bộ Công Thương cũng xem xét khả năng phát triển điện hạt nhân quy mô nhỏ (SMR) tại những khu vực có điều kiện địa chất phù hợp. Các yếu tố an toàn, địa chất khu vực và phương án xử lý chất thải hạt nhân sẽ là những vấn đề then chốt trong quá trình quy hoạch. Theo đánh giá ban đầu, Việt Nam có thể phát triển điện hạt nhân tại ba vùng chính: Nam Trung Bộ (25 - 30 GW), Trung Trung Bộ (10 GW) và Bắc Trung Bộ (4 - 5 GW).

Hiện tại, hai địa điểm Phước Dinh và Vĩnh Hải (Ninh Thuận) đã được quy hoạch làm khu vực xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Ngoài ra, một số địa điểm tiềm năng khác tại Quảng Ngãi và Bình Định cũng đang được xem xét để phát triển thêm các tổ máy quy mô lớn. Tuy nhiên, do chưa có quy hoạch chính thức được công bố, những địa điểm này cần được rà soát và đánh giá lại sau 10 năm.

Theo tính toán, đến năm 2050, Việt Nam có thể bổ sung thêm 5 GW điện hạt nhân tại Bắc Trung Bộ, ngoài 4.800 MW đã cam kết tại Ninh Thuận. Cùng với đó, nguồn điện từ tuabin khí chu trình hỗn hợp và khí hóa lỏng (LNG) có thể tăng thêm 8,4 GW. Đồng thời, điện gió, điện mặt trời và hệ thống pin lưu trữ cũng sẽ tiếp tục mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng của nền kinh tế.

Thủ tướng nhấn mạnh rằng điện hạt nhân là một lĩnh vực quan trọng, đòi hỏi sự đầu tư công phu, kỹ lưỡng từ nghiên cứu, xây dựng đến vận hành. Do đó, quá trình triển khai dự án không chỉ cần sự đồng bộ giữa các bộ, ngành và địa phương, mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ của toàn bộ hệ thống chính trị để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình.

Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương đang tập trung mọi nguồn lực để đưa dự án vào hoạt động đúng tiến độ, đồng thời đảm bảo độ an toàn cao nhất trong quá trình xây dựng và vận hành. Việc phát triển điện hạt nhân không chỉ giúp Việt Nam đa dạng hóa nguồn cung điện, mà còn đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn, hướng tới phát triển bền vững và thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.

Kim Loan