Quản lý định danh phi con người - Chìa khóa bảo mật hệ thống số

NHIs và những rủi ro bảo mật tiềm ẩn

Thế giới đang chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng trong môi trường kỹ thuật số, nơi các công nghệ như tự động hóa, điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng có ảnh hưởng sâu rộng. Khi các hệ thống cần giao tiếp với nhau mà không có sự can thiệp trực tiếp từ con người, một loại danh tính mới đã xuất hiện - định danh phi con người, hay còn gọi là NHIs.

NHIs, còn được gọi là định danh máy, chính là các thông tin xác thực giúp ứng dụng, robot phần mềm và thiết bị đầu cuối như máy chủ, máy tính hay thiết bị IoT có thể tự xác thực và tương tác trong hệ thống. Trong bối cảnh công nghệ ngày nay, NHIs không chỉ hiện diện khắp nơi mà còn đang gia tăng với tốc độ chóng mặt, vượt xa danh tính con người về số lượng. Tuy nhiên, vì thường được tạo ra bởi các nhà phát triển hoặc "nhà phát triển công dân" mà không chịu sự quản lý trực tiếp từ các nhóm công nghệ thông tin, NHIs đặt ra thách thức lớn về kiểm soát và bảo mật.

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo và điện toán đám mây đang thúc đẩy sự gia tăng của NHIs theo cấp số nhân. Theo nghiên cứu của Statista, thị trường AI tại Việt Nam dự kiến đạt 999 triệu USD vào năm 2025, với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm 27,85% trong giai đoạn 2025 - 2030. Trong khi đó, thị trường điện toán đám mây hiện ở mức 1.220 triệu USD và dự báo sẽ tăng trưởng với tốc độ 13,07% từ năm 2025 đến 2029.

Trước sự mở rộng này, các tổ chức phải đối mặt với hàng loạt thách thức an ninh mạng. Việc quản lý số lượng lớn NHIs trong môi trường công nghệ phức tạp trở nên gần như bất khả thi nếu chỉ dựa vào giám sát thủ công. Chính điều này tạo cơ hội cho các tác nhân độc hại khai thác lỗ hổng để xâm nhập hệ thống và truy cập dữ liệu nhạy cảm. Đặc biệt, NHIs có quyền truy cập rộng hơn so với tài khoản con người, bao gồm những hệ thống cốt lõi của doanh nghiệp, khiến chúng trở thành mục tiêu hàng đầu của tội phạm mạng.

Ngoài ra, vì NHIs không chịu sự kiểm soát chặt chẽ như danh tính con người, chúng dễ dàng bị lợi dụng mà không bị phát hiện. Nhiều tổ chức vẫn chưa có cơ chế giám sát hiệu quả, dẫn đến việc tin tặc có thể tận dụng lỗ hổng để đánh cắp dữ liệu hoặc thực hiện các cuộc tấn công vào hệ thống. Hơn nữa, việc lưu trữ thông tin đăng nhập của NHIs dưới dạng khóa API mà không có biện pháp bảo vệ phù hợp cũng tiềm ẩn nguy cơ lớn, tạo điều kiện cho kẻ xấu chiếm quyền kiểm soát và gây tổn hại nghiêm trọng đến hệ thống doanh nghiệp.

Chiến lược bảo vệ NHIs hiệu quả

Để bảo vệ hệ thống khỏi những rủi ro do NHIs gây ra, doanh nghiệp cần có một chiến lược bảo mật toàn diện. Việc đầu tiên là lập danh mục và phân loại NHIs theo mức độ đặc quyền truy cập của chúng. Điều này giúp xác định đâu là những định danh có quyền truy cập quan trọng nhất và cần được bảo vệ nghiêm ngặt.

Nguyên tắc Zero Trust - Không tin tưởng ai, luôn xác minh - cần được áp dụng triệt để. Mọi NHIs phải được giới hạn quyền truy cập ở mức tối thiểu cần thiết và luôn được xác thực trước khi có quyền truy cập vào hệ thống. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo ra một lớp bảo vệ vững chắc trước các cuộc tấn công mạng.

Việc quản lý danh tính và quyền truy cập tập trung (IAM) là yếu tố quan trọng để đảm bảo NHIs luôn nằm trong tầm kiểm soát. Tự động hóa các quy trình cấp phát, sửa đổi và thu hồi NHIs giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro sai sót do con người gây ra, đồng thời tăng hiệu quả vận hành.

Bên cạnh đó, thông tin đăng nhập của NHIs cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Không nên lưu trữ khóa API hoặc mật khẩu trong mã nguồn mà không có biện pháp mã hóa hoặc bảo vệ. Thay vào đó, các tổ chức nên sử dụng những giải pháp lưu trữ an toàn, giúp đảm bảo thông tin đăng nhập không bị lộ ra bên ngoài.

Triển khai xác thực đa yếu tố (MFA) là một biện pháp hữu ích để bổ sung thêm một lớp bảo mật, giúp ngăn chặn các cuộc tấn công dựa trên đánh cắp thông tin đăng nhập. Đồng thời, doanh nghiệp có thể tận dụng trí tuệ nhân tạo và tự động hóa để giám sát hành vi bất thường của NHIs, từ đó phát hiện sớm các mối đe dọa tiềm ẩn và có biện pháp ứng phó kịp thời.

Ngoài những giải pháp kỹ thuật, yếu tố con người cũng đóng vai trò quan trọng. Đào tạo đội ngũ công nghệ thông tin và nhân sự bảo mật về tầm quan trọng của NHIs là điều cần thiết. Khi nhận thức được các rủi ro tiềm tàng, nhân viên có thể chủ động trong việc giám sát và xử lý sự cố, giúp giảm thiểu nguy cơ bị tấn công.

Định danh phi con người đã trở thành một phần không thể thiếu trong hạ tầng công nghệ hiện đại, mang lại nhiều lợi ích trong tự động hóa và điện toán đám mây. Tuy nhiên, nếu không được quản lý hiệu quả, NHIs có thể trở thành lỗ hổng bảo mật lớn nhất trong hệ thống doanh nghiệp.

Việc hiểu rõ các nguy cơ và triển khai các biện pháp bảo mật chặt chẽ không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro mà còn củng cố khả năng phòng vệ trước các cuộc tấn công mạng trong tương lai. Trong bối cảnh an ninh mạng ngày càng phức tạp, quản lý NHIs hiệu quả chính là chìa khóa để đảm bảo một hệ thống số an toàn và bền vững.

(*) Giám đốc kỹ thuật khu vực ANZ & APAC, ManageEngine

Mohamed Marjook Hussain (*)