Đầu tư công phải đột phá

Mục tiêu khả thi, xứng tầm “đầu tàu” kinh tế

TP.HCM hội tụ các yếu tố thuận lợi đến từ cả khách quan và nội tại. Các yếu tố khách quan bao gồm việc Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, mong muốn thúc đẩy vai trò “đầu tàu kinh tế” của TP.HCM nên có nhiều cơ chế, chính sách đặc thù cho Thành phố. Ngoài Nghị quyết 98, Bộ Chính trị cũng đã đồng ý chủ trương đối với Đề án xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, cũng như chủ trương triển khai nhiều dự án đầu tư trọng điểm khác. Trong quá trình phát triển, TP.HCM đã xây dựng được “thương hiệu” là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư và khách du lịch trong và ngoài nước.

Đồng thời, trong năm tới, cạnh tranh chiến lược về thương mại - công nghệ trên thế giới khiến xu hướng dịch chuyển sản xuất, đầu tư toàn cầu tiếp tục diễn ra, kỳ vọng sẽ tác động tích cực đến việc thu hút FDI của TP.HCM.

Yếu tố lợi thế từ nội tại của Thành phố cũng cần nhận diện rõ hơn. TP.HCM có lợi thế tự nhiên, nằm ở vị trí trung tâm kết nối giữa các vùng, thuận lợi trong giao thương với các vùng, khu vực kinh tế của cả nước và quốc tế. Thành phố là trung tâm kinh tế - thương mại, giáo dục, y tế, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước, có tiềm lực mạnh mẽ, sức cầu đầu tư, sản xuất và tiêu dùng của Thành phố cũng như các vùng lân cận là rất lớn. Đặc biệt, hạ tầng giao thông ngày càng hoàn thiện khi nhiều dự án hạ tầng quan trọng được mở rộng và nhiều dự án kết nối vùng đang được triển khai mạnh mẽ.

Đột phá bài toán đầu tư công

Một trong những bước đi chiến lược để hiện thực hoá mục tiêu này chính giải quyết bài toán đầu tư công một cách đột phá. Năm 2024, TP.HCM đã quyết liệt thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp, tháo gỡ vướng mắc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; tuy nhiên kết quả còn khiêm tốn. Nguyên nhân chủ yếu cũng đã được Lãnh đạo Thành phố chỉ ra, trong đó có nguyên nhân khách quan, cũng là vấn đề chung của cả nước và một số vướng mắc trong phối kết hợp thực thi cơ chế đặc thù của Thành phố, nhưng có cả nguyên nhân chủ quan cần thẳng thắn nhìn nhận để có thể góp phần hiện thực hoá mục tiêu tăng trưởng hai con số.

Đó là việc phối hợp giải quyết các thủ tục thuộc thẩm quyền TP.HCM còn chậm, nhất là các dự án đầu tư công, đất đai, bất động sản… Một phần là do đây là các dự án lớn, phức tạp, một phần là do tính quyết liệt, khâu phối kết hợp, giải quyết dứt điểm còn bất cập. Một số tồn tại lâu năm tích tụ, nhất là các dự án đầu tư lớn, phức tạp, phải điều chỉnh quy hoạch, nguồn vốn, nguồn nhân lực… đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Điều đáng mừng là những khó khăn này hiện đã được nhận diện, đang dần tháo gỡ và kỳ vọng sẽ có những đột phá trong thời gian tới.

Trong năm tới, để giải bài toán này một cách đột phá, TP.HCM cần triển khai 5 nhóm giải pháp:

Thứ nhất, quyết tâm cải cách thủ tục hành chính và giải quyết các vướng mắc của dự án, nhất là trong khâu quy hoạch, hồ sơ dự án, khâu đấu thầu, định giá đất, giải phóng mặt bằng, tái định cư, phân bổ vốn và bố trí vốn đối ứng. TP.HCM đã ban hành bảng giá đất mới và có hiệu lực đến hết năm 2025, tiến tới tiên phong định giá đất theo cơ chế thị trường từ đầu năm 2026 như quy định tại Luật đất đai 2024. Các đơn vị chức năng của Thành phố cần căn cứ vào bảng giá đất để đẩy nhanh khâu định giá đất phục vụ đền bù, giải phóng mặt bằng, thí điểm tách khâu giải phóng mặt bằng thành dự án riêng, từ đó đẩy nhanh tiến độ của các dự án.

Thứ hai, đẩy mạnh phân cấp ủy quyền, giao trách nhiệm, đặt chỉ tiêu nghiệm thu cụ thể trong các dự án đầu tư công. Theo đó, các vướng mắc nên được chia theo nhóm vấn đề để xác định giải pháp và phân công lãnh đạo các cấp phụ trách, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp ủy quyền về TP.Thủ Đức và các quận, huyện để được giải quyết kịp thời, nhanh chóng. Muốn vậy, cần có bộ tiêu chí đánh giá các dự án đầu tư công cụ thể và Thành phố có thể thí điểm trong khi chờ Trung ương ban hành bộ tiêu chí đánh giá.

Thứ ba, nâng cao hiệu quả phối kết hợp với Trung ương để giải quyết các thủ tục thuộc thẩm quyền của Trung ương và Thành phố được nhanh chóng, hiệu quả hơn. Thành phố cần tích cực kiến nghị, theo dõi và đôn đốc sát sao tiến độ các công việc cần phối hợp với Trung ương để tháo gỡ kịp thời, nhất là các cơ chế đặc thù, quan trọng đã nêu trên.

Thứ tư, tăng cường giám sát và trách nhiệm của các cơ quan liên quan. Cần đẩy mạnh khâu giám sát triển khai, đảm bảo chặt chẽ, minh bạch, thường xuyên từ cấp Thành phố đến các quận, huyện. Các đơn vị, cá nhân liên quan, nhất là người đứng đầu cần chịu trách nhiệm rõ ràng về tiến độ và chất lượng giải ngân.

Cuối cùng, đổi mới khâu lựa chọn chủ đầu tư và đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ thực hiện. Thành phố cần có giải pháp làm sao vừa cải tiến, đẩy nhanh tiến độ đấu thầu, đấu giá, vừa đảm bảo lựa chọn được chủ đầu tư có năng lực. Đồng thời, cũng cần đảm bảo đội ngũ cán bộ làm công tác giải ngân có đủ năng lực, hiểu biết về quản lý dự án, tài chính công và các quy định pháp lý để thực hiện công việc một cách hiệu quả.

(*) Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV,
Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia

Hưng Khánh ghi

TS. Cấn Văn Lực