Tín dụng xanh: Nhiều cơ hội nhưng lắm thách thức
Tín dụng xanh tại Việt Nam mang đến nhiều cơ hội phát triển bền vững cho nền kinh tế, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức.
Nhiều thách thức
Tín dụng xanh, một hình thức tín dụng hỗ trợ các dự án thân thiện với môi trường, đang ngày càng được chú trọng tại Việt Nam.
Theo báo cáo từ Ban Chỉ đạo Quốc gia về tăng trưởng xanh, trong năm 2020, các hoạt động kinh tế xanh đã đóng góp 67 tỷ USD, chiếm khoảng 2% tổng GDP của cả nước. Các lĩnh vực chính gồm năng lượng, nông - lâm nghiệp và công nghiệp đã góp phần lớn vào giá trị này, với tỷ lệ lần lượt là 41%, 28% và 14%.
Trong giai đoạn 2015-2022, Việt Nam đã thu hút 1.065 tỷ USD đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo, đứng thứ hai trong nhóm các quốc gia đang phát triển về tỷ lệ đầu tư vào năng lượng tái tạo, chỉ sau Brazil.
Tính đến giữa năm 2024, tổng dư nợ tín dụng xanh tại Việt Nam đã đạt 650.300 tỷ đồng, tăng 471% so với cuối năm 2023. Các dự án năng lượng tái tạo và năng lượng sạch chiếm gần 45% tổng dư nợ tín dụng xanh, chủ yếu tập trung vào các ngành công nghiệp xanh và nông nghiệp xanh.
Mặc dù đã có những thành tựu đáng khích lệ, nhưng tín dụng xanh tại Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề lớn nhất là sự thiếu hụt quy định pháp lý rõ ràng về danh mục phân loại xanh. Điều này khiến cho các tổ chức tín dụng gặp khó trong việc đánh giá và thẩm định các dự án xanh.
Chia sẻ tại hội thảo tài chính xanh với chủ đề: "Chia sẻ lợi ích, rủi ro giữa doanh nghiệp và ngân hàng" do Báo Sài Gòn Giải Phóng - Đầu tư Tài chính phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) tổ chức sáng 18/10, TS. Trần Du Lịch, nhấn mạnh mặc dù tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh khá cao nhưng quy mô vẫn còn khiêm tốn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV).
Hơn nữa, các DNNVV thường gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh. Nguyên nhân chủ yếu là do doanh nghiệp (DN) thiếu thông tin về quy trình thẩm định và các tiêu chí cần thiết để được cấp tín dụng.
Nhiều DN không nắm rõ quy trình và tiêu chí của tín dụng xanh, dẫn đến việc không thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hiệu quả. Điều này không chỉ làm giảm khả năng tiếp cận vốn cho các DN mà còn ảnh hưởng đến tiến trình chuyển đổi xanh của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng cũng thiếu nhân lực có chuyên môn cao trong lĩnh vực đánh giá các dự án tín dụng xanh. Nhiều ngân hàng chưa có đội ngũ chuyên viên đủ khả năng để tư vấn và hỗ trợ DN trong việc xây dựng mô hình dự án xanh, từ đó làm giảm khả năng cạnh tranh và tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh.
Cần giải pháp đồng bộ
Để phát triển tín dụng xanh một cách hiệu quả và bền vững, các chuyên gia cho rằng, cần có những giải pháp đồng bộ từ phía Chính phủ, các tổ chức tín dụng và DN.
Một trong những bước đi đầu tiên là xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh cho tín dụng xanh. Việt Nam cần khẩn trương ban hành danh mục phân loại các dự án xanh, đồng thời thiết lập các tiêu chí cụ thể cho từng loại dự án, giúp các tổ chức tín dụng dễ dàng thẩm định và đánh giá.
Việc đào tạo và phát triển đội ngũ chuyên viên tín dụng xanh cũng là một giải pháp quan trọng. Các tổ chức tín dụng cần đầu tư đào tạo nhân lực, nhằm nâng cao năng lực cho các chuyên viên trong việc đánh giá và quản lý các dự án tín dụng xanh. Đội ngũ chuyên viên này không chỉ giúp DN tiếp cận vốn dễ dàng hơn mà còn tư vấn cho họ cách giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi ích từ việc tham gia vào các dự án xanh.
Ông Trần Hoài Phương - Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp của HDBank, cho rằng các ngân hàng cần xây dựng các sản phẩm tín dụng xanh phù hợp với nhu cầu và khả năng của các DNNVV.
Cùng với đó, quản lý rủi ro và giải quyết tranh chấp trong các dự án xanh cũng đóng vai trò quan trọng. LS. Châu Việt Bắc từ Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam khuyến nghị, các DN phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt pháp lý khi tham gia các dự án xanh, đặc biệt là trong các hợp đồng mua bán hàng hóa liên quan đến tín dụng xanh. Quản trị tốt sẽ giúp DN bảo vệ mình trước các rủi ro pháp lý và tạo dựng được niềm tin từ phía các tổ chức tín dụng.
Việt Nam cũng cần tích cực tận dụng các nguồn vốn quốc tế và quỹ đầu tư xanh hỗ trợ phát triển tín dụng xanh. Theo TS. Trần Ngọc Thơ - Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính Tiền tệ Quốc gia, việc thu hút nguồn vốn quốc tế sẽ là chìa khóa giúp các DN dễ dàng tiếp cận vốn cho các dự án năng lượng tái tạo và kinh tế xanh. Điều này không chỉ giúp tăng cường nguồn vốn cho các DNmà còn mở ra nhiều cơ hội hơn cho các dự án xanh quy mô lớn.
Bên cạnh đó, việc khuyến khích đổi mới sáng tạo trong các DN khởi nghiệp công nghệ khí hậu là một hướng đi cần thiết. ThS. Nguyễn Thị Thu Hà - Giảng viên Trường đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng, các startup công nghệ khí hậu đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các giải pháp công nghệ xanh và giảm phát thải khí nhà kính. Hỗ trợ cho các DN khởi nghiệp này không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống.