Nghịch lý giải ngân vốn đầu tư công
Một trong những nhân tố để nền kinh tế tăng tốc là phải tăng tốc độ luân chuyển vốn và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư công. Trong đầu tư công, khó khăn nhất là thiếu tiền, thế nhưng ở TP.HCM hiện nay lại tồn tại một nghịch lý “đã có sẵn tiền nhưng lại không tiêu được”.
Dù đã hết nửa năm 2024, nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công của TP.HCM vẫn ở mức thấp. Theo Kho bạc Nhà nước TP.HCM, tính đến ngày 28/6, tổng vốn kế hoạch đầu tư công năm 2024 của Thành phố đã giải ngân là 10.129 tỷ đồng, đạt 12,8% tổng kế hoạch vốn được giao.
Chiều ngày 1/7, tại phiên họp thường kỳ về tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm 6 tháng cuối năm 2024, lãnh đạo UBND TP.HCM cho biết, đến cuối tháng 6, giải ngân vốn đầu tư công ước đạt 15,7%.
Ông Nguyễn Khắc Hoàng - Cục trưởng Cục Thống kê TP.HCM bày tỏ lo lắng khi nêu vấn đề: Với tiến độ giải ngân như thời gian qua thì để đạt kế hoạch, trung bình một tháng Thành phố phải giải ngân 13% vốn đầu tư công. Nghĩa là giải ngân bình quân một tháng bằng 6 tháng. Liệu thành phố có làm được hay không?
Tại sao có hiện tượng ùn ứ vốn? Trả lời câu hỏi này, một doanh nghiệp muốn giấu tên, bày tỏ: Do thủ tục đầu tư lùng nhùng cộng vớ bộ máy công quyền làm việc kém hiệu quả, đùn đẩy lẫn nhau. Vì thế thường phải mất vài ba năm, thậm chí năm bảy năm cho việc chuẩn bị thủ tục đầu tư xây dựng một công trình. Thời gian ấy, ở các nước trong khu vực họ đã hoàn thành công trình nhưng với Việt Nam thì vẫn phải loay hoay gỡ các vướng mắc giấy tờ hành chính.
Ông Trần Quang Lâm - Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải TP.HCM cho biết, việc giải ngân vốn đầu tư công quá chậm do bồi thường giải phóng mặt bằng gặp nhiều vướng mắc.
Một số chuyên gia ở các ngành lại cho rằng, sự thiếu hụt vật tư, đặc biệt là thiếu cát nên ảnh hưởng tiến độ xây dựng. Đơn cử, thành phần 1 đường Vành đai 3 được chia làm 14 gói thầu xây lắp, trong đó có 10 gói thầu xây lắp chính đã đấu thầu xong và đang triển khai nhưng do thiếu cát nên chậm tiến độ.
Việc thiếu cát là thách thức đối với mục tiêu thông xe phần cao tốc năm 2025 và hoàn thành toàn bộ con đường vào năm 2026. Chương trình cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên đạt hơn 50% tổng khối lượng, tuy nhiên, hiện vẫn gặp một số khó khăn, nhất là thiếu cát đắp nền đường.
Điều đáng nói là sự chậm chạp trong việc giải ngân vốn đầu tư công không phải bây giờ mới xẩy ra mà đã kéo dài từ nhiều năm qua, đặc biệt là từ khi công cuộc chống tham nhũng được tiến hành mạnh mẽ, một số không ít cán bộ vướng lao lý nên những người còn tại vị trở nên thận trọng và không dám đột phá, chỉ vì lo sợ trách nhiệm cá nhân.
79.263,776 tỷ đồng Thông tin từ UBND TP.HCM cho biết, thành phố đã giao và phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công năm 2024.
Ông Phạm Trung Kiên - Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM cho rằng tỷ lệ giải ngân đầu tư công của Thành phố rất thấp còn có nguyên nhân khác là vốn lớn nên áp lực lên các chủ đầu tư. Cùng với đó, một số công trình nhận đủ vốn nhưng chưa bàn giao mặt bằng, bàn giao rồi nhưng chưa đủ do vướng thủ tục hành chính. Vì vậy, ông Kiên đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn một lần về thủ tục cấp giấy phép xây dựng để triển khai xây dựng công trình.
Ông Phan Văn Mãi - Chủ tịch UBND TP.HCM thừa nhận, năng lực hấp thụ vốn của Thành phố chưa cao. Hiện nay giải ngân đầu tư công vướng mắc ở thủ tục điều chỉnh quy hoạch. TP.HCM đặt mục tiêu đến quý II/2024 giải ngân khoảng 30% vốn đầu tư công nhưng đến nay, chỉ đạt được gần một nửa kế hoạch và bằng 1/2 trung bình cả nước. Giải ngân vốn đầu tư công không đạt thì phải phân tích kỹ, rút ra nguyên nhân cụ thể.
Ông Mãi nêu rõ, Thành phố đã lập các tổ chuyên trách kiểm tra hằng ngày các công trình đầu tư công. Đề nghị các sở rà soát lại xem nếu công trình nào mà chủ đầu tư quận, huyện triển khai nhanh hơn thì đề xuất chuyển giao, hoặc quận, huyện có thể đề xuất. Thủ tục chuyển giao phải được thực hiện nhanh nhất có thể. Các sở, quận, huyện cũng phải rà soát các công trình, đề xuất điều chỉnh vốn đầu tư công gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp trình UBND TP.HCM và HĐND TP.HCM.
Bí thư Thành uỷ TP.HCM Nguyễn Văn Nên không ít lần bày tỏ: Cần phải rà soát lại một cách có hệ thống các công trình tồn đọng, vướng mắc chỗ nào tháo gỡ chỗ đó nhằm khơi thông điểm nghẽn giải ngân. Từ đó, phấn đấu để giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đạt khoảng 95% theo kế hoạch được giao.
Ý kiến ấy thể hiện quyết tâm cao của người đứng đầu Thành phố trong việc phải hoàn thành xây dựng các công trình có vốn đầu tư công đúng tiến độ. Vấn đề còn lại là sự chuyển động của bộ máy hành chính để theo kịp nhu cầu phát triển, xứng đáng là đầu tàu kinh tế của cả nước.