Giá của tranh Việt

Tranh đẹp ngày càng ít

Câu trả lời “là không”. Cách đây 5,6 năm, nếu muốn mua tranh đẹp thì có nhiều và giá khá rẻ, còn giờ không còn nữa. Khi kinh tế phát triển với tăng trưởng GDP đạt 7%/ năm, người dân cũng có thu nhập tăng lên, tầng lớp trung lưu có nhiều tiền và bắt đầu quan tâm đến nghệ thuật, hội họa, họ bỏ tiền mua tranh nhiều hơn. Chính vì thế, thị trường tranh đã sôi động và tranh cũng bị “đẩy giá” lên mặt bằng khác.

Thị trường tranh ngày càng lớn nhưng vẫn chỉ có vài họa sĩ tên tuổi như Mai Trung Thứ, Lê Phổ… xa lắc xa lơ là Trần Lưu Hậu, Đặng Xuân Hòa, Nguyên Trung, Hồ Hữu Thủ… Hiện, mỗi năm sẽ có khoảng 5.000 sinh viên mỹ thuật ở các trường đại học ra trường, tuy nhiên để thực sự có danh họa thì còn ít.

5, 6 năm về trước còn dễ dàng thấy tranh Nguyễn Trung hay Trần Lưu Hậu nhưng giờ các phòng tranh nổi tiếng không còn. Nhà sưu tầm tranh dường như đã vét cạn. Tranh Nguyễn Trung không có ở gallery và tranh Trần Lưu Hậu thì còn nhưng rất hạn chế, cũng không còn những tác phẩm đẹp như trước. Tranh của Hồ Hữu Thủ, Phạm Luận, Đặng Xuân Hòa, Đào Hải Phong rất đẹp, tuy nhiên khi lượng mua nhiều hơn thì cũng không còn nhiều tranh đẹp nữa, không còn những bức tranh dù giá rất cao nhưng vẫn không cưỡng được mong muốn sở hữu, bắt người chơi tranh phải mua và sưu tầm bằng được.

Mặt khác nếu trước đây, giá bán một bức tranh 300 USD và 500 USD khá bình thường nhưng khi giá nhà đất lên cao, cuộc sống lên cao, nhu cầu mua tranh tăng cao, các họa sĩ cũng muốn bán tranh của mình thật cao nên đẩy giá tranh lên cao hơn.

Các họa sĩ nổi tiếng cũng ganh đua xem ai bán được tranh cao giá, trong khi lẽ ra họ phải ganh đua ai vẽ đẹp hơn. Độ cao cấp của họa sĩ bây giờ là giá tranh họ bán. Tuy nhiên, làm nghệ thật mà quá ăn thua về giá tranh thì đôi khi vẽ lại không đẹp và người mua cũng có thể nhận biết được điều đó. Những nhà sưu tập đích thực có lẽ vẫn sẽ chỉ bỏ tiền ra mua tranh khi cảm nhận được sự cống hiến của họa sĩ cho bức tranh một cách vô điều kiện, hiến dâng cho sự say mê và khi đó bức tranh sẽ toát lên một vẻ đẹp mà người sưu tập không cưỡng được. Cũng có họa sĩ sáng tạo nhiều quá khiến tranh của họ cũng bớt vẻ lung linh.

Tranh Việt được nâng tầm

Song, ở góc nhìn khác, khi giá tranh được nâng lên cao gấp nhiều lần so với 4-5 năm trước thì mỹ thuật cũng có một vị trí khác trong đời sống tinh thần của xã hội. Đặc biệt, các nhà sưu tập trong nước và thế giới đã đánh giá cao giá trị mỹ thuật của Việt Nam. Ví dụ như tranh của Trần Lưu Hậu từ cuối những năm thập niên 1980, đầu 1990 chỉ có người nước ngoài mua. Họ mua hàng mấy trăm bức, hầu hết là những bức tranh đẹp nhất vì giá tranh lúc đó rất rẻ. Nhưng những năm đầu 2000, tranh của Trần Lưu Hậu bắt đầu được người Việt quan tâm, chơi và mua và giá tranh đã bắt đầu tăng đưa tranh của ông lên tầm cao mới.

Hiện, giá tranh của Trần Lưu Hậu cao gấp 3,4 lần so với 5 năm về trước. Một bức Hoa cỡ nhỡ 60x80cm mà gần 60.000 USD, và bức Thuyền kích cỡ 110x135cm đã là 130.000 USD. Một bước nhảy vọt lớn vô cùng.

Đặng Xuân Hòa cũng vậy, tranh của ông cũng tăng giá 50% và hơn nữa chỉ có gần 2 năm gần đây. Nhu cầu chơi tranh của Đặng Xuân Hòa bắt đầu tăng mạnh mẽ và những bức tranh của ông ở các gallery cũng được chào với giá rất cao. Và thật vui là bây giờ người mua tranh của Đặng Xuân Hòa phần nhiều không phải là người Singapore nữa mà chủ yếu là người Việt Nam.

Tranh của Nguyễn Trung cũng lên giá rất nhiều, trước đây dễ kiếm một bức tranh của Nguyễn Trung ở các phòng tranh TP.HCM thì giờ gần như không có, tranh của ông các bức mua đi bán lại với nhau cũng có giá 50.000 hay 60.000 USD kích thước cỡ 100x100, nhưng ở các công ty đấu giá thì tranh của ông cao hơn nhiều.

Hồ Hữu Thủ, Phạm Luận hay Đào Hải Phong tranh cũng lên giá không ngừng. Hồ Hữu Thủ vẻ đẹp ma quái. Tranh của ông gần đây được các nhà sưu tập săn lùng và có bức đến 45.000 hay thậm chí 60.000 kích thước lớn.

Nhìn qua thị trường tranh Việt Nam, rất vui vì có sự thay đổi lớn về người chơi tranh và giá tranh. Trước đây, chúng ta chỉ thấy tranh của các họa sĩ nước ngoài đạt triệu USD như Trung Quốc, Indonesia… hầu như chưa có tranh của Việt Nam đạt được triệu USD thì bây giờ, tranh họa sĩ Việt cũng đã có giá bán triệu USD mà người dẫn đầu được chú ý là Lê Phổ. Giờ đây, không chỉ có người nước ngoài trả giá cao nhất cho tranh Việt Nam mà người Việt Nam cũng mua tranh ở các phòng đấu giá Hồng Kông (Trung Quốc) và đã trả giá cao nhất cho các bức của Việt Nam lên tới cả triệu USD.

Không thể phủ nhận tranh Việt Nam rất đẹp nhưng chúng ta chưa có một trung tâm thương mại độc lập đấu giá tranh lớn ở Việt Nam và các trung tâm thẩm định tranh cũng không có. Ở các thị trường ở Singapore hay Hồng Kông, Philippines hay Indonesia họ có một đội ngũ người bản xứ mua tranh của các họa sĩ nội địa rất nhiều. Các doanh nhân của Indonesia bỏ rất nhiều tiền để mua tranh và thúc đẩy thị trường tranh ở nước họ phát triển.

Việt Nam cũng cần có một thị trường tranh. Chỉ khi nhiều người mua tranh Việt Nam trân trọng, trả giá cao cho các họa sĩ Việt Nam thì tranh Việt mới xếp vào hàng ngũ tranh đắt tiền trên thế giới.

(*) CEO Phúc Sinh Group

Phan Minh Thông (*)