Khi nào lãi suất cho vay sẽ giảm thực chất hơn?

Động thái mới

Mới đây, một loạt nhà băng tiếp tục giảm lãi suất huy động vốn, trong đó có cả những ngân hàng thương mại nhà nước. Cụ thể, cả 4 ngân hàng là Vietcombank, VietinBank, Agribank và BIDV đồng loạt hạ lãi suất huy động thêm 0,3% tại các kỳ hạn từ 1-5 tháng xuống còn 4,6-5,1%. Đối với các kỳ hạn dài hơn, như 12 tháng cũng có mức giảm 0,2%, xuống còn 7%.

Được xem là nhóm dẫn dắt thị trường, động thái ấy của "Big 4" sẽ kéo theo nhiều ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân như Sacombank, MSB, VPBank, TPBank... tiếp tục giảm lãi suất tiền gửi. Hiện mức lãi suất từ 9%/năm trở lên cho kỳ hạn 12 tháng đã biến mất khỏi thị trường. Có thể thấy so với đầu năm, mặt bằng lãi suất huy động vốn đã được kéo xuống đáng kể.

Dù vậy, không ít kỳ vọng xu hướng đi xuống của lãi suất sẽ còn tiếp diễn, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) gần đây cho biết đang tiếp tục theo dõi, sẽ cân nhắc điều kiện nếu được thì sẽ giảm lãi suất điều hành, việc điều hành chính sách tiền tệ phải đánh đổi giữa các mục tiêu, để duy trì lạm phát thấp, ổn định tỷ giá. 

Từ đầu năm đến nay, NHNN đã có hai lần giảm lãi suất điều hành. Trong tháng 3, lần đầu giảm 1% ở lãi suất tái chiết khấu và lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng, giảm 0,5% trần lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên vào giữa tháng 3. Lần kế tiếp giảm 0,5% lãi suất tái cấp vốn và trần lãi suất tiền gửi có kỳ hạn dưới 6 tháng và tiếp tục giảm 0,5% trần lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên vào cuối tháng 3.

Trong khi đó, trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất đang có xu hướng hạ nhiệt và ổn định hơn. Cập nhật theo website của NHNN tính đến ngày 17/5/2023, lãi suất vay mượn qua đêm giữa các nhà băng đã rời mốc 5% và xuống còn 4,87%/năm, kỳ hạn 1 tuần giảm còn 4,88%/năm, trong khi kỳ hạn là 5%/năm và 1 tháng là 5,3%/năm, thấp hơn mức trần lãi suất tiền gửi ở kỳ hạn tương tự ở thị trường 1 là 5,5%/năm.  Trước đó trong quý I, lãi suất kỳ hạn qua đêm trên thị trường 2 có lúc vượt  mốc 6%, trong khi kỳ hạn 1 tháng vượt mốc 8%.

Tuy nhiên, sau những động thái hỗ trợ thanh khoản của thị trường trên thị trường mở cùng với việc bơm thêm tiền đồng qua kênh mua ngoại tệ, cộng thêm tăng trưởng tín dụng chậm chạp trong giai đoạn đầu năm, đã giúp mặt bằng lãi suất hạ nhiệt trên cả thị trường 1 và thị trường 2, đặc biệt là từ đầu quý II đến nay. Thống kê cho thấy từ đầu năm đến nay, NHNN đã mua vào xấp xỉ 6 tỷ USD, nhờ nguồn cung ngoại tệ dồi dào từ thặng dư thương mại hàng hóa và lượng vốn đầu tư nước ngoài giải ngân ổn định.

Kỳ vọng lớn hơn ở lãi suất cho vay

Dù lãi suất tiền gửi đã giảm đáng kể như đã nói, nhưng lãi suất cho vay theo vẫn giảm chậm hơn khá nhiều. Mới đây, NHNN thừa nhận, mặt bằng lãi suất cho vay tại các ngân hàng thương mại vẫn còn cao. NHNN lý giải, một số yếu tố ảnh hưởng như kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng, hệ số sử dụng vốn trên thị trường 1 (tỷ lệ tín dụng/huy động vốn thị trường 1) bằng VND của hệ thống ngân hàng ở mức cao trên 100%, trong đó chủ yếu huy động vốn ngắn hạn nhưng vẫn phải đáp ứng  nhu cầu cho vay trung dài hạn nên đã tạo sức ép lên lãi suất. Do Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, biến động của thị trường tài chính, tiền tệ thế giới tác động nhanh và mạnh lên lãi suất, tỷ giá. Đặc biệt, hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và xử lý nợ xấu.

Mới đây, NHNN ban hành Thông tư số 02/2023/TT-NHNN cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khách hàng gặp khó khăn, trong khi các nhà băng vẫn phải đảm bảo chi trả tiền gửi, làm giảm doanh số cho vay và chậm lại vòng quay vốn trong nền kinh tế, nên gây áp lực lên khả năng cân đối vốn và giảm lãi suất.

Tuy nhiên, nhìn vào xu hướng thời gian qua và những động thái mới đây ở cả phía cơ quan quản lý lẫn các tổ chức tín dụng, kỳ vọng lãi suất cho vay sẽ có bước giảm thực chất hơn trong giai đoạn nửa cuối năm nay. Trước đó, NHNN cho biết, qua theo dõi báo cáo của các tổ chức tín dụng, hiện ở các ngân hàng thương mại, lãi suất cho vay bình quân VND phát sinh mới khoảng 9,3%/năm, giảm 0,65% so với cuối năm 2022.

Với việc các ngân hàng đã liên tục giảm lãi suất tiền gửi từ sau Tết Nguyên đán, đặc biệt giảm mạnh từ đầu quý II đến nay, lãi suất huy động đầu vào bình quân của hầu hết ngân hàng đã về mức tương đương với thời điểm cuối quý III/2022. Điểm hạn chế lớn nhất hiện nay là các khoản tiền gửi huy động được trong giai đoạn lãi suất cao từ cuối năm ngoái đến đầu năm nay vẫn còn trong hạn, nên vẫn ảnh hưởng lên chi phí vốn đầu vào của các ngân hàng.

Tuy nhiên, dự kiến từ giữa năm nay, các khoản tiền gửi lãi suất cao này sẽ bắt đầu bước vào giai đoạn đáo hạn, khi đó chi phí vốn giảm nhanh hơn nên tạo điều kiện cho lãi suất cho vay bắt đầu có những bước giảm lớn hơn. Đặc biệt với việc lãi suất trên thị trường liên ngân hàng nếu vẫn ổn định, cộng thêm việc NHNN tiếp tục mua ngoại tệ và bơm tiền đồng giúp thanh khoản hệ thống duy trì mức độ dồi dào, việc giảm lãi suất sẽ rõ ràng hơn.

Nửa cuối năm cũng là giai đoạn các ngân hàng sẽ tăng tốc phát triển tín dụng, do đó có động lực giảm lãi suất cho vay để cạnh tranh thu hút khách hàng, đặc biệt khi nguồn vốn kinh doanh vẫn dồi dào. Trong những tuần gần đây, một số ngân hàng đã triển khai chương trình cho vay với lãi suất ưu đãi giai đoạn đầu dành cho những khoản vay mới, nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu ra. Bên cạnh đó, một số ngân hàng thậm chí sớm giảm luôn lãi suất cho vay dành cho khách hàng hiện hữu.

Đơn cử như Vietcombank từ đầu tháng 5 đã quyết định giảm thêm 0,5%/năm lãi suất cho vay đối với khách hàng hiện hữu trong ba tháng. Theo đó, hơn 600.000 tỷ đồng dư nợ của Vietcombank với khoảng 110.000 khách hàng sẽ được giảm tiếp 0,5%/năm lãi suất cho vay. Trước đó, 4 tháng đầu năm, ngân hàng này cũng đã giảm 0,5%/năm lãi suất cho vay đối với toàn bộ khách hàng hiện hữu.

Anh Khoa